“De hele wereld was gek, behalve ik”
Veteranen krijgen hulp in Norg
NORG – Nachtmerries, een kort lontje en depressies: zo’n vijf tot tien procent van de veteranen krijgt een posttraumatische stressstoornis (ptss). In Norg kunnen deze veteranen sinds ruim een jaar terecht bij de Norger-Inn. Ria Janssen heeft daar een particuliere woonvorm opgericht. Ook is er een particulier thuiszorgbureau, een inloophuis en een jeugdsoos gevestigd. “Iedereen, die begeleiding of hulp nodig heeft” kan een beroep op onze professie doen, vertelt Ria.
Jan Otte, Andrea Pot, Wim Hamming en Ria Janssen zitten net aan de koffie als De Krant op bezoek komt. Ria komt al naar buiten. “Je reedt eerst aan ons voorbij hè? Dat komt heel vaak voor.” De Norger-inn is in de regio nog niet heel bekend. Bewust, zo vertellen de drie, want ze zijn nog in de opstartfase. “We begeleiden veel veteranen op allerlei gebieden en ook is er sinds kort een jeugdsoos, waar vaak zo’n twintig jongeren heengaan op de vrijdagavond. We proberen echt de aansluiting met het dorp te zoeken.”
In de zes appartementen in de Norger-Inn, wonen momenteel vijf veteranen. Jan is zelf ook veteraan en weet dus als geen ander wat de bewoners daar doormaken. Zelf is hij op uitzending geweest naar Joegoslavië en Rwanda en ook hij heeft ptss. “Zelf heb je eerst niks door. Je komt uit de oorlog en gaat weer verder.” In 1996 ging hij uit dienst en tot 2007 werkte Jan nog gewoon. Hij werkte bij de ambulancedienst en de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR). “Meestal heb je zelf niet door dat je veranderd bent na die oorlogen. Vaak merkt de omgeving het wél”, legt Jan uit. Dat was ook bij hem het geval. Hij werd kouder, gevoellozer. De relatie met zijn partner liep stuk en ook op het werk lukte het allemaal niet meer. “Je denkt altijd, ik red me wel, het komt wel goed. Maar ruim tien jaar na mijn laatste uitzending, knapte er iets. Ik kreeg nachtmerries, had een kort lontje. De hele wereld was gek, behalve ik.”
Ria vertelt dat hulp zoeken én vinden voor veel veteranen lastig is. “Het zijn vaak stoere mannen en vrouwen. Grote tatoeages, gespierd. Ze denken zelf ook vaak: ‘ik red me wel.’ Maar na wat zij allemaal hebben meegemaakt en gezien, is dat vaak niet het geval. Als ze voor defensie werken, wordt alles voor ze geregeld. Als ze dat dan weer zelf moeten doen, is dat soms erg lastig, met name als het niet goed gaat.” Dat weet ook Jan. “Het gaat geestelijk al niet goed met je. Je krijgt er dan nog allerlei problemen bij: huisvesting, uitkering en de administratie die niet goed loopt. Dat kun je er niet bij hebben. Dan zink je steeds verder weg.”
Voor Jan is de Norger-Inn dagbesteding. Hij ondersteund waar kan, met zijn eigen kennis en ervaringen. Voor veteranen blijkt het nog lastig om erkenning te krijgen. Ook al krijgen velen te maken met ptss, om alles rond te krijgen op het gebied van uitkering en pensioen, blijkt niet gemakkelijk. Een zware psychische test volgt en er moet veel worden aangevraagd. Al met al kan het wel een jaar duren. “En die tijd hebben ze meestal niet. Het gaat slecht en sommige veteranen hebben direct hulp nodig”, weet Ria. Die hulp kunnen ze krijgen bij de Norger-inn, die valt onder de particuliere thuiszorg organisatie Noorderland Zorg & Advies. “Wij zijn 24-uur per dag bereikbaar. Als een veteraan een nachtmerrie krijgt en ’s nachts ineens in het bos loopt omdat hij denkt dat hij weer in Libanon is, dan staan wij voor ze klaar.”
Sommige veteranen durven de straat niet meer op, gaan er misschien nog maar eens in de week op uit, even snel voor de boodschappen. Zijn er zoveel Veteranen in het Noorden? Duizenden volgens Jan. Uit Afghanistan, Libanon, Cambodja, Rwanda en voormalig Joegoslavië. “Maar die kunnen we uiteraard niet allemaal helpen”, vult Ria aan. “We vinden de kleinschaligheid van onze organisatie heel belangrijk. Iedereen krijgt een vaste, persoonlijke begeleider. Je wilt niet telkens opnieuw aan iemand anders je verhaal moeten vertellen.”
De hulp die Ria en haar team biedt, is divers. “Of het nou gaat om een oudere die zichzelf niet meer kan redden, of inderdaad de veteranen. We bieden veel ervaring en deskundigheid op allerlei gebieden. Veel problematieken hebben overeenkomsten met elkaar.” In de Norger-Inn draait het momenteel vooral om de veteranen. Door haar ontmoeting met Jan, is ze besmet geraakt met het veteranenvirus, zoals ze dat zelf noemt. En ze komt veel schrijnende gevallen tegen. Mensen die al te lang doorgaan zonder hulp, die veel zijn kwijt geraakt. En ptss gaat nooit over. Jan: “Je kunt wel proberen om binnen de lijnen te blijven, maar over gaat het nooit. Al helemaal als er dan weer van die dingen gebeuren in de wereld zoals afgelopen weken. Dat is al niet leuk voor gewone mensen, maar voor veteranen met ptss al helemaal niet. Dan denk je weer terug aan al je eigen ervaringen.”
Toch is Jan ook positief over zijn tijd bij defensie. “Het is de mooiste baan van je leven. Als ze me nu zouden vragen of ik naar Oekraïne zou willen, dan zou ik dat zo doen. Wat je ziet tijdens zo’n missie is vreselijk, maar de kameraadschap die je onderling hebt is heel bijzonder. Dát heeft het leuk gemaakt.” En die kameraadschap voelen de veteranen weer even onderling, als ze met mensen zijn die hetzelfde hebben mee gemaakt. Dat schept een band.
Meer informatie op :