Leekster pakt ontbossing in Ghana aan
actueel
Ellen Seldenthuis brengt ‘cooking bags’ aan de man
LEEK - De in Ghana woonachtige Ellen Seldenthuis, is sinds een aantal weken weer in Nederland. Heel even tenminste, want binnenkort vertrekt ze weer richting Afrika. Ze komt hier om haar moeder te bezoeken en combineert haar bezoekje met het aan de man brengen van zogeheten ‘New Cooking Bags’, een inventie waarmee zij ontbossing in Ghana wil terugdringen. Het is koud, guur en de regen komt met bakken uit de hemel. In een appartement in hartje Leek, zit Ellen tussen haar handelswaar aan tafel. Het appartement is van haar moeder. Hier logeert Ellen zo’n zes weken, alvorens ze weer naar Ghana gaat. Zuchtend kijkt ze naar buiten. ‘Ik ben dit niet meer gewend. Wat een smerig weer’, zegt ze. Ellen kan eigenlijk niet wachten om terug te gaan, bekent ze. ‘Ik vind het soms wel fijn om terug in Nederland te zijn, maar ben liever in Ghana. Hier is iedereen zo met zich zelf bezig en is alles natuurlijk veel meer gehaast.’ Een voorbeeld van de verschillen tussen Ghana en Nederland, vindt zij bijvoorbeeld in de trein. ‘Laatst ging ik met de trein van Amsterdam richting Alkmaar. Dan zie je iedere reiziger op zijn telefoon klooien. Iedereen! Ik wil niet als een oud wijf klinken, maar ik verbaas me er wel over. In Ghana hebben de mensen alleen een telefoon om te bellen en dat doen ze alleen als het echt nodig is.’ Ellen vertrok dertien jaar geleden naar Ghana. ‘Ik was veertig jaar en dan kom je op een punt in je leven dat je denkt: en nu? Ik was destijds al een paar keer in Ghana geweest, maar nooit voor langere tijd. Ik ben er heen gegaan, in de veronderstelling dat ik na een jaar weer terug zou keren. Het beviel mij daar echter zo goed, dat ik er ben gebleven.’ Ellen, die in Nederland werkzaam was in de gehandicaptenzorg, pakte dit werk ook op in Ghana. Na drie jaar met verstandelijk beperkte kinderen te hebben gewerkt, was Ellen werkzaam in een weeshuis. ‘In het weeshuis was ik leidinggevende. Dat was nog in Midden-Ghana. Uiteindelijk ben ik naar het noorden van Ghana vertrokken. Het noorden sprak me namelijk meer aan. De mensen zijn er armer, maar in de gemeenschap voel ik mij helemaal thuis. Waar ik woon, is de overgrote meerderheid moslim. Zij hebben een prima verhouding met de Christelijke gemeenschap en dat gaat goed samen.’ Zelf draagt Ellen een hoofddoek, terwijl ze zelf geen Islamitische achtergrond heeft. ‘Ik draag hem, omdat in de regio waar ik woon, de meeste mensen moslim zijn. Ik pas mij aan aan de regio’, zegt Ellen. Zij benadrukt hierbij dat niemand haar hiertoe dwingt. ‘En als dat wel zo was, dan had ik het waarschijnlijk niet gedaan. Zo koppig ben ik dan ook wel weer’, lacht ze. Die koppigheid zorgt er voor dat zij haar weg heeft kunnen vinden in Ghana en een mooie maatschappelijke bijdrage heeft kunnen leveren, al brengt haar koppigheid haar ook wel eens in de problemen. ‘Ik moet ieder jaar opnieuw voor mijn verblijfsvergunning in Ghana. Er heerst echter een soort bribe-cultuur. Oftewel: als je iets gedaan wil krijgen, is het gebruikelijk dat je smeergeld betaald. Ik heb altijd geweigerd hier aan mee te doen. Hierdoor duurt het vaak een poos voor ik weer een verblijfsvergunning heb. Als ik mensen hierover vertel, zeggen zij vaak: ‘’Waarom doe je er niet gewoon aan mee? Dan ben je eraf!’’. Maar als je dat doet, dan hou je het systeem in stand. Dat wil ik niet’, zegt Ellen. In Noord-Ghana heeft Ellen haar thuis gevonden, zo lijkt het. ‘Ik voel mij er erg welkom. De buurt let nog echt op elkaar. Als ik ’s avonds later thuis kom dan normaal, dan vragen de buren waarom ik zo laat ben’, zegt zij. Sinds 2009 heeft de ambitieuze Leekster zelfs een stichting opgericht. Stichting ‘Adwuma Ye’, wat ‘goed werk’ betekent, houdt zich niet alleen bezig met het produceren en verspreiden van cooking bags, maar heeft ook een belangrijke bijdrage geleverd in het opruimen van het Ghanese landschap. ‘Op een gegeven moment ben ik van het noorderlijkste punt van Ghana, naar het zuidelijkste punt – aan de kust – gelopen. Dat was een vrij impulsieve actie, waarmee ik voor een plaatselijk voetbalteam geld heb ingezameld. Wat voornamelijk opviel tijdens deze reis, was de hoeveelheid aan plastic waterzakjes die op de grond lagen.’ In Ghana wordt water vaak uit speciale plastic zakjes gedronken, omdat flesjes water over het algemeen vrij prijzig zijn voor de armste bevolking van het land. ‘Op zich is het idee van plastic waterzakjes niet zo gek, ware het niet dat de regering niet echt heeft nagedacht over het afvalprobleem wat dat met zich meebrengt. In Nederland hebben we om de zoveel honderd meter wel ergens een prullenbak staan, maar in Ghana is dat niet het geval. Daarnaast zit het weggooien van afval niet echt in het Ghanese systeem gebakken. Het resultaat is dat de straat bezaaid lag, en nog steeds ligt, met plastic zakjes’, zegt Ellen. Om hier iets aan te doen, kwam Ellen met een manier om de zakjes te recyclen. ‘We richtten een werkplaats op waar vrouwen met een lichamelijke beperking, rugzakken en regenjassen maakten van de waterzakjes. Kinderen in de buurt verzamelden de waterzakjes en in ruil daarvoor kregen zij dan een schooltas of een regenjas. Zij hoefden dus niet met geld te betalen, maar konden bijvoorbeeld voor 250 waterzakjes een nieuwe schooltas krijgen. Hiermee hebben we ontzettend veel zakjes opgehaald. Wel miljoenen.’ Dit bijzondere project lijkt echter op haar eind te lopen, nu de stichting dit niet meer kan betalen. ‘Dat is erg jammer en één van de redenen dat ik even terug ben in Nederland. De stichting moet onder de aandacht worden gebracht, zodat we deze projecten kunnen doorzetten.’ Momenteel zet de stichting zich vooral in voor het behoud van de bossen in Ghana. Dit doen zij middels een ‘cooking bag’, een moderen hooikist. ‘Sommige mensen in Nederland herinneren zich nog ongetwijfeld de hooikist. Dit is een moderne variant hiervan. De cooking bag is gevuld met kapok, wat vroeger veel in kussens zat. Kapok is fantastisch isolatiemateriaal, waardoor de warmte in de cooking bag niet verloren gaat.’ Sterker nog, de cooking bag laat pannen op hun eigen warmte koken. Ellen: ‘Het werkt als volgt: allereerst breng je een pan met bijvoorbeeld rijst aan de kook. Dit laat je minuut of vijf koken, en dan zet je de pan in de cooking bag. In deze moderne hooikist, kookt de rijst vervolgens op haar eigen warmte door. Dit duurt wat langer dan wanneer je het op het vuur laat staan, maar het scheelt enorm in de houtkap. In Ghana kookt de overgrote meerderheid van de bevolking namelijk nog op open vuur en daar is veel hout voor nodig. Door de cooking bag te gebruiken, ga je ontbossing tegen.’ In Ghana verkoopt de stichting de cooking bags tegen een kostendekkende prijs. ‘Dat moet ook wel, anders kan de arme bevolking de cooking bag nooit aanschaffen en zij zijn juist onze doelgroep. De rijkere bevolking kookt namelijk veelal op gas’, zegt Ellen. Eigenlijk wil de stichting de prijs van de cooking bags in Ghana nog verlagen, maar dat kan momenteel niet. ‘Ondanks dat de prijs nu al zo laag mogelijk wordt gehouden, is het in verhouding veel geld voor de Ghanezen. Voor een cooking bag moeten zij al gauw twee à drie dagen werken. De prijs kan echter niet veel lager momenteel, omdat wij anders verlies zouden maken. Er zijn al meerdere partijen geweest die wel wilde investeren, maar dan onder de voorwaarde dat wij de prijs hoger zouden gooien. En dan schieten we aan ons doel voorbij, want dan kan de armere bevolking de cooking bags niet aanschaffen.’ In Nederland probeert Ellen de cooking bag nu aan de man te brengen. ‘Je ziet dat ‘slow cooking’ steeds populairder wordt en de cooking bag is hier bij uitstek ideaal voor. Het zou mooi zijn dat wij in Nederland een brede afzetmarkt creëren, waardoor wij in Ghana de prijzen kunnen verlagen. Stiekem hoop ik dat wij op den duur zo’n duizend cooking bags per jaar kunnen verkopen in Nederland.’ Daarvoor hebben ze wel geld nodig én een winkel waar ze het in kunnen verkopen. ‘We probeerden het bij de Wereldwinkel, maar die stellen hier allemaal eisen aan, waardoor ons product ontzettend duur wordt. Momenteel zijn we bezig met een winkel in Vries en we verwachten onze cooking bags daar te zijner tijd te verkopen.’ De stichting verwacht dat de cooking bag ook in Nederland een hit kan worden. ‘Niet alleen gebruik je minder gas, het is ook een perfecte manier om bijvoorbeeld stoofvlees te bereiden. Daarnaast krijg je bij de aanschaf van een cooking bag, een hele waslijst aan recepten. Zo kun je zelf yoghurt maken en erwtensoep en zuurkool bereiden. Zelfs het maken van eigen kruidenbouillon blokjes wordt mogelijk met de cooking bag. Keuze te over’, aldus Ellen. Het is al bijna donker in Leek, wanneer Ellen het gesprek afrondt. Ze pakt haar agenda erbij. Tot haar terugkeer naar Ghana staat haar programma bomvol presentaties en bijeenkomsten. Haar bevlogenheid blijft niet onopgemerkt, waardoor iedereen van haar wil horen. Ze vindt het niet erg; voor Ellen zijn die ontmoetingen een uitgelezen mogelijkheid om de cooking bags en haar stichting onder de aandacht te brengen. Tijdens het gesprek is de regen onophoudelijk doorgegaan. Nog maar een weekje, dan wacht het vliegtuig terug naar Ghana. Ellen Seldenthuis kan niet wachten. Eenieder die stichting Adwuma Ye kan helpen, door bijvoorbeeld financiële steun te bieden of een goede contactpersoon aan te raden, kan bellen naar 0646103941 of kan kijken op www.adwuma-ye.com/.
LEEK - De in Ghana woonachtige Ellen Seldenthuis, is sinds een aantal weken weer in Nederland. Heel even tenminste, want binnenkort vertrekt ze weer richting Afrika. Ze komt hier om haar moeder te bezoeken en combineert haar bezoekje met het aan de man brengen van zogeheten ‘New Cooking Bags’, een inventie waarmee zij ontbossing in Ghana wil terugdringen. Het is koud, guur en de regen komt met bakken uit de hemel. In een appartement in hartje Leek, zit Ellen tussen haar handelswaar aan tafel. Het appartement is van haar moeder. Hier logeert Ellen zo’n zes weken, alvorens ze weer naar Ghana gaat. Zuchtend kijkt ze naar buiten. ‘Ik ben dit niet meer gewend. Wat een smerig weer’, zegt ze. Ellen kan eigenlijk niet wachten om terug te gaan, bekent ze. ‘Ik vind het soms wel fijn om terug in Nederland te zijn, maar ben liever in Ghana. Hier is iedereen zo met zich zelf bezig en is alles natuurlijk veel meer gehaast.’ Een voorbeeld van de verschillen tussen Ghana en Nederland, vindt zij bijvoorbeeld in de trein. ‘Laatst ging ik met de trein van Amsterdam richting Alkmaar. Dan zie je iedere reiziger op zijn telefoon klooien. Iedereen! Ik wil niet als een oud wijf klinken, maar ik verbaas me er wel over. In Ghana hebben de mensen alleen een telefoon om te bellen en dat doen ze alleen als het echt nodig is.’ Ellen vertrok dertien jaar geleden naar Ghana. ‘Ik was veertig jaar en dan kom je op een punt in je leven dat je denkt: en nu? Ik was destijds al een paar keer in Ghana geweest, maar nooit voor langere tijd. Ik ben er heen gegaan, in de veronderstelling dat ik na een jaar weer terug zou keren. Het beviel mij daar echter zo goed, dat ik er ben gebleven.’ Ellen, die in Nederland werkzaam was in de gehandicaptenzorg, pakte dit werk ook op in Ghana. Na drie jaar met verstandelijk beperkte kinderen te hebben gewerkt, was Ellen werkzaam in een weeshuis. ‘In het weeshuis was ik leidinggevende. Dat was nog in Midden-Ghana. Uiteindelijk ben ik naar het noorden van Ghana vertrokken. Het noorden sprak me namelijk meer aan. De mensen zijn er armer, maar in de gemeenschap voel ik mij helemaal thuis. Waar ik woon, is de overgrote meerderheid moslim. Zij hebben een prima verhouding met de Christelijke gemeenschap en dat gaat goed samen.’ Zelf draagt Ellen een hoofddoek, terwijl ze zelf geen Islamitische achtergrond heeft. ‘Ik draag hem, omdat in de regio waar ik woon, de meeste mensen moslim zijn. Ik pas mij aan aan de regio’, zegt Ellen. Zij benadrukt hierbij dat niemand haar hiertoe dwingt. ‘En als dat wel zo was, dan had ik het waarschijnlijk niet gedaan. Zo koppig ben ik dan ook wel weer’, lacht ze. Die koppigheid zorgt er voor dat zij haar weg heeft kunnen vinden in Ghana en een mooie maatschappelijke bijdrage heeft kunnen leveren, al brengt haar koppigheid haar ook wel eens in de problemen. ‘Ik moet ieder jaar opnieuw voor mijn verblijfsvergunning in Ghana. Er heerst echter een soort bribe-cultuur. Oftewel: als je iets gedaan wil krijgen, is het gebruikelijk dat je smeergeld betaald. Ik heb altijd geweigerd hier aan mee te doen. Hierdoor duurt het vaak een poos voor ik weer een verblijfsvergunning heb. Als ik mensen hierover vertel, zeggen zij vaak: ‘’Waarom doe je er niet gewoon aan mee? Dan ben je eraf!’’. Maar als je dat doet, dan hou je het systeem in stand. Dat wil ik niet’, zegt Ellen. In Noord-Ghana heeft Ellen haar thuis gevonden, zo lijkt het. ‘Ik voel mij er erg welkom. De buurt let nog echt op elkaar. Als ik ’s avonds later thuis kom dan normaal, dan vragen de buren waarom ik zo laat ben’, zegt zij. Sinds 2009 heeft de ambitieuze Leekster zelfs een stichting opgericht. Stichting ‘Adwuma Ye’, wat ‘goed werk’ betekent, houdt zich niet alleen bezig met het produceren en verspreiden van cooking bags, maar heeft ook een belangrijke bijdrage geleverd in het opruimen van het Ghanese landschap. ‘Op een gegeven moment ben ik van het noorderlijkste punt van Ghana, naar het zuidelijkste punt – aan de kust – gelopen. Dat was een vrij impulsieve actie, waarmee ik voor een plaatselijk voetbalteam geld heb ingezameld. Wat voornamelijk opviel tijdens deze reis, was de hoeveelheid aan plastic waterzakjes die op de grond lagen.’ In Ghana wordt water vaak uit speciale plastic zakjes gedronken, omdat flesjes water over het algemeen vrij prijzig zijn voor de armste bevolking van het land. ‘Op zich is het idee van plastic waterzakjes niet zo gek, ware het niet dat de regering niet echt heeft nagedacht over het afvalprobleem wat dat met zich meebrengt. In Nederland hebben we om de zoveel honderd meter wel ergens een prullenbak staan, maar in Ghana is dat niet het geval. Daarnaast zit het weggooien van afval niet echt in het Ghanese systeem gebakken. Het resultaat is dat de straat bezaaid lag, en nog steeds ligt, met plastic zakjes’, zegt Ellen. Om hier iets aan te doen, kwam Ellen met een manier om de zakjes te recyclen. ‘We richtten een werkplaats op waar vrouwen met een lichamelijke beperking, rugzakken en regenjassen maakten van de waterzakjes. Kinderen in de buurt verzamelden de waterzakjes en in ruil daarvoor kregen zij dan een schooltas of een regenjas. Zij hoefden dus niet met geld te betalen, maar konden bijvoorbeeld voor 250 waterzakjes een nieuwe schooltas krijgen. Hiermee hebben we ontzettend veel zakjes opgehaald. Wel miljoenen.’ Dit bijzondere project lijkt echter op haar eind te lopen, nu de stichting dit niet meer kan betalen. ‘Dat is erg jammer en één van de redenen dat ik even terug ben in Nederland. De stichting moet onder de aandacht worden gebracht, zodat we deze projecten kunnen doorzetten.’ Momenteel zet de stichting zich vooral in voor het behoud van de bossen in Ghana. Dit doen zij middels een ‘cooking bag’, een moderen hooikist. ‘Sommige mensen in Nederland herinneren zich nog ongetwijfeld de hooikist. Dit is een moderne variant hiervan. De cooking bag is gevuld met kapok, wat vroeger veel in kussens zat. Kapok is fantastisch isolatiemateriaal, waardoor de warmte in de cooking bag niet verloren gaat.’ Sterker nog, de cooking bag laat pannen op hun eigen warmte koken. Ellen: ‘Het werkt als volgt: allereerst breng je een pan met bijvoorbeeld rijst aan de kook. Dit laat je minuut of vijf koken, en dan zet je de pan in de cooking bag. In deze moderne hooikist, kookt de rijst vervolgens op haar eigen warmte door. Dit duurt wat langer dan wanneer je het op het vuur laat staan, maar het scheelt enorm in de houtkap. In Ghana kookt de overgrote meerderheid van de bevolking namelijk nog op open vuur en daar is veel hout voor nodig. Door de cooking bag te gebruiken, ga je ontbossing tegen.’ In Ghana verkoopt de stichting de cooking bags tegen een kostendekkende prijs. ‘Dat moet ook wel, anders kan de arme bevolking de cooking bag nooit aanschaffen en zij zijn juist onze doelgroep. De rijkere bevolking kookt namelijk veelal op gas’, zegt Ellen. Eigenlijk wil de stichting de prijs van de cooking bags in Ghana nog verlagen, maar dat kan momenteel niet. ‘Ondanks dat de prijs nu al zo laag mogelijk wordt gehouden, is het in verhouding veel geld voor de Ghanezen. Voor een cooking bag moeten zij al gauw twee à drie dagen werken. De prijs kan echter niet veel lager momenteel, omdat wij anders verlies zouden maken. Er zijn al meerdere partijen geweest die wel wilde investeren, maar dan onder de voorwaarde dat wij de prijs hoger zouden gooien. En dan schieten we aan ons doel voorbij, want dan kan de armere bevolking de cooking bags niet aanschaffen.’ In Nederland probeert Ellen de cooking bag nu aan de man te brengen. ‘Je ziet dat ‘slow cooking’ steeds populairder wordt en de cooking bag is hier bij uitstek ideaal voor. Het zou mooi zijn dat wij in Nederland een brede afzetmarkt creëren, waardoor wij in Ghana de prijzen kunnen verlagen. Stiekem hoop ik dat wij op den duur zo’n duizend cooking bags per jaar kunnen verkopen in Nederland.’ Daarvoor hebben ze wel geld nodig én een winkel waar ze het in kunnen verkopen. ‘We probeerden het bij de Wereldwinkel, maar die stellen hier allemaal eisen aan, waardoor ons product ontzettend duur wordt. Momenteel zijn we bezig met een winkel in Vries en we verwachten onze cooking bags daar te zijner tijd te verkopen.’ De stichting verwacht dat de cooking bag ook in Nederland een hit kan worden. ‘Niet alleen gebruik je minder gas, het is ook een perfecte manier om bijvoorbeeld stoofvlees te bereiden. Daarnaast krijg je bij de aanschaf van een cooking bag, een hele waslijst aan recepten. Zo kun je zelf yoghurt maken en erwtensoep en zuurkool bereiden. Zelfs het maken van eigen kruidenbouillon blokjes wordt mogelijk met de cooking bag. Keuze te over’, aldus Ellen. Het is al bijna donker in Leek, wanneer Ellen het gesprek afrondt. Ze pakt haar agenda erbij. Tot haar terugkeer naar Ghana staat haar programma bomvol presentaties en bijeenkomsten. Haar bevlogenheid blijft niet onopgemerkt, waardoor iedereen van haar wil horen. Ze vindt het niet erg; voor Ellen zijn die ontmoetingen een uitgelezen mogelijkheid om de cooking bags en haar stichting onder de aandacht te brengen. Tijdens het gesprek is de regen onophoudelijk doorgegaan. Nog maar een weekje, dan wacht het vliegtuig terug naar Ghana. Ellen Seldenthuis kan niet wachten. Eenieder die stichting Adwuma Ye kan helpen, door bijvoorbeeld financiële steun te bieden of een goede contactpersoon aan te raden, kan bellen naar 0646103941 of kan kijken op www.adwuma-ye.com/.
