Mooie koppen

Waar je het eerst naar kijkt als je een vogel ziet hangt er maar van af. Allereerst is het van belang dat je hem (of haar) goed in het vizier hebt om de uiterlijke kenmerken te zien. Aan een stipje in de lucht valt niet veel te ontdekken, maar een ervaren vogelaar heeft soms al genoeg aan een silhouet om te kunnen zeggen welke soort vogel het is. In deze tijd zie je geregeld groepen Kieviten vliegen, vogels met een dusdanig kenmerkend silhouet dat je ze daaraan gemakkelijk herkent.

Er zijn wel meer voorbeelden te noemen waarvoor het geldt. Neem de Aalscholver, die is ook goed herkenbaar als je hem ziet overvliegen. En de Blauwe reiger, die u fraai geportretteerd ziet op de foto van Bertus van der Velde uit Eelde, is tevens vrij gemakkelijk te benoemen. Nou is het vliegbeeld het zelfde als die van de Grote zilverreiger, maar die pik je er wel weer uit vanwege het zuiver witte kleed. Kleuren zijn waarschijnlijk datgene waar je het meest op let wanneer je naar vogels kijkt. Die kunnen schitterend zijn, maar wel met de aantekening dat hoe dichter je bij de evenaar komt de kleurenpracht van vogels toeneemt. Toch zijn er in Nederland best wel fraai gekleurde vogels waar te nemen. De IJsvogel is misschien wel het beste voorbeeld en wie wel eens de eraan verwante Bijeneter heeft gezien zal vast onder de indruk zijn gekomen van diens fraaie kleurpatronen. Overigens is de Bijeneter bepaald een zeldzame verschijning in Nederland die hier slechts af en toe tot broeden komt.

’Helaas’ zijn er nogal wat onopvallend gekleurde vogels en dan valt het vaak niet mee om ze in het veld te benoemen. Je moet van goeden huize komen om het verschil te zien tussen een Fitis en een Tjiftjaf. En dan is er nog een trits aan bruingekleurde rietvogels waarvan het niet eenvoudig is te zeggen welke soort het is. Gelukkig is de zang een ander kenmerk van vogels waaraan je ze goed kunt herkennen, tenminste als je de verschillende liedjes van deze vogels kent. Dat veel vogels onopvallende kleuren hebben heeft uiteraard een functie. Zo val je namelijk niet op als je aan het broeden bent. Daarom zien de vrouwtjes van eenden (mannetjes broeden niet) er goedbeschouwd maar saai uit, waardoor ze opgaan in hun omgeving. Het vrouwtje van de Bergeend vormt hierop een uitzondering, maar die heeft er iets op gevonden, want zij broedt in (konijnen)holen. Dat doen trouwens de door hun kleuren opvallende IJsvogel en de Bijeneter ook.

Dit stukje heeft als titel ’Mooie koppen’, want zelf mag ik graag naar vogelkoppen kijken. Sommige zijn werkelijk fantastisch om te zien, zoals bijvoorbeeld de Papegaaiduiker. Deze vogel met zijn grappige kop heeft u vast wel eens zien langskomen in een natuurdocumentaire. Zelf heb ik ze op Schiermonnikoog meerdere keren gezien, maar helaas onder andere omstandigheden. Ik vond ze namelijk dood op het strand, soms zwaar besmeurd met olie. Een andere mooie kop is die van de Aalscholver. Vooral nu de broedtijd eraan komt zien ze er prachtig uit. Zelfs naar de kop van een Zilvermeeuw kijk ik graag, hoewel je daarvan kunt zeggen dat hij een beetje een gemene uitstraling heeft door de lichtgekleurde ogen. Wat dat betreft zien de ogen van de Blauwe reiger er iets sympathieker uit. Toch is het een vogel die menigeen liever niet in de tuin begroet, zeker niet wanneer daar een vijver is aangelegd (zoals bij ons).

Het scheelt wel dat in onze vijver geen vissen zwemmen, maar het moet doen met wat er zich spontaan heeft gevestigd. Een reiger moet zich hier dus tevreden stellen met kikkers en salamanders. Meestal laat ik ze begaan, hoewel een spartelende kikker in de snavel van een reiger geen prettig gezicht is. Maar als je wel vissen in een vijver hebt is de gastvrijheid vaak een tikkeltje minder. Ik las eens in een krant over iemand die Koi karpers had die werden belaagd door een reiger. De eigenaar pikte dat niet en schoot de reiger dood. Het was een politieman en u weet dat een dienstwapen tot zijn uitrusting behoort. Nou kreeg dit akkefietje wel een staartje, want het voorval was niet onopgemerkt gebleven. Hoe het precies is afgelopen weet ik niet, maar een ’passende’ straf zal zeker zijn deel zijn geweest. Reigers zijn trouwens sinds 1963 volledig beschermd en waren het eerst schuwe vogels, nu is dat niet meer zo.