“Veel Kreukels van dertig jaar geleden gelden nog steeds voor deze tijd”

Cultuur
Jan Willem Slotema creëerde inmiddels al 1500 Kreukels
Het zullen er om en nabij 1500 zijn geweest,”zegt Jan Willem Slotema (Tolbert, 1935) nadenkend als hem wordt gevraagd hoeveel Kreukels – de kort geformuleerde nieuwsfeitjes die u wekelijks op pagina 5 in De(ze) Krant aantreft – hij nu heeft gecreëerd. Creëren is inderdaad het juiste woord daarvoor, want de woordspelingen en zinsconstructies zijn in vrijwel alle gevallen erg creatief. Slotema maakt er dan ook werk van. Hij volgde en volgt nog steeds het nieuws op de voet en vaak heeft hij vlak voor de deadline van de krant nog een recente inval waarvoor een al geplande Kreukel moet wijken.
Dertig jaar geleden begon Slotema met via de krant publiceren van zijn creatieve tekstjes. Maar veel eerder al genoten de op schoolborden aan zijn rijdende winkel geschreven oneliners, meestal gebaseerd op de actualiteit, grote belangstelling op met name zijn routes in Roden en Leek. Diverse, ook landelijke, kranten, RTV Noord en RTV Drenthe besteedden er aandacht aan. Lezers van De Krant kunnen sedert het ontstaan van dit papieren medium, zestien jaar geleden, van zijn vaak ook poëtische invallen genieten. Al heel jong was Jan Willem die in Zevenhuizen in de ‘oude’ wijk Oostindië opgroeide, met taal bezig. Hij was een van de zes kinderen en hielp zijn pa die melkboer was, al vanaf zijn zevende jaar in diens melkwijk. “Ik was en ben nog steeds nieuwsgierig. Ik speelde als jongetje al graag met woorden. Op mijn twintigste begon ik met een eigen rijdende winkel, vooral in Roden en Leek had ik mijn vaste routes. Dat werk heb ik lang volgehouden, totdat lichamelijk ongemak dit belette,”blikt hij in vogelvlucht op het verleden terug.
“Mijn Kreukels – het begrip kun je het beste interpreteren als ‘rimpels in het voorhoofd over nieuwsfeiten’ – sloegen zo aan, dat mij van diverse kanten werd gevraagd ze in een boekje te bundelen. Het eerste boekje verscheen in 1989 met cartoons van Ronald Medema die toen in Zevenhuizen woonde – nu is hij vooral bekend als schilder van iconen. Toenmalige wethouder Rob Lycklama a Nijeholt van de gemeente Roden schreef het voorwoord en burgemeester Jaap Verkerk nam het eerste exemplaar in ontvangst. Dat was, zeker voor mij, een hele happening. Dit eerste boekje vond gretig aftrek en al een jaar later kon ik weer een nieuwe serie Kreukels bundelen. Ook weer met cartoons van Ronald Medema. Renze de Vries, toen zéér in het nieuws als dé Man van fc Groningen, zou het eerste exemplaar in ontvangst nemen maar hij kon er niet bij zijn omdat hij (glimlachje; red.) een gebroken arm had. Hij was van een vliegtuigtrap gevallen. Zijn inmiddels overleden zoon Bart nam namens zijn vader het eerste exemplaar in ontvangst. Wat me is bijgebleven is de Kreukel die ik toen heb gemaakt: ‘Renze, het zwarte schaap tussen de varkens.’”
Het derde Kreukelsboek verscheen in 1991, burgemeester Siepie de Jong van Leek kreeg het eerste exemplaar aangeboden. “Daarin stonden ook cartoons die ikzelf had getekend, maar minder mooi dan Ronald Medema dat deed,”zegt Slotema met zelfkennis. “Ik schilder weliswaar ook, maar echt als een zondagschilder. En jawel, ik dicht, maar eigenlijk zijn mijn Kreukels ook pure poëzie. Wat mij eveneens frappeert is, dat veel Kreukels uit het verleden nu nog actueel zijn. Zoals die met de titel Boerenbont: ‘Als een boer zijn trots niet meer kan oogsten, zelfs geen hoop kan putten uit de mest, dan kan hij enkel onrust zaaien, want ook de melkplas heeft hem al geflest.’ Of die met de titel Logisch: ‘Kleren maken de man, het lichaam de vrouw’. Of deze Zekerheid: ‘Een niet gemaakte kogel schiet nooit aan zijn doel voorbij’. Zo kan ik nog een tijdje doorgaan…”
Slotema is ondanks zijn fysieke conditie nog steeds maatschappelijk en politiek actief. Als CDA-er maakt hij deel uit van de fractie in de Leekster gemeenteraad. Zijn toekomstplannen? “Een boek met korte verhalen schrijven. En samen met de Historische Vereniging Leek een boek over de scheepvaart in Leek en omstreken samenstellen. Want uitdagingen, daar ga ik nog steeds voor.”
Jan Willem Slotema heeft van zijn Kreukelsboekjes nog enkele exemplaren beschikbaar. Liefhebbers kunnen hem bellen: 0594-631771.    
 

UIT DE KRANT