Algemeen voorkomend
Over alles wat in de natuur in Nederland voorkomt aan soorten heeft men in het algemeen een redelijk beeld; is de soort talrijk of juist zeldzaam. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar voor de meeste (beschaafde) landen. Je kunt je wel voorstellen dat in bepaalde landen die (zuivere) wetenschap minder goed is ontwikkeld. Persoonlijk denk ik dat in een land als Noord-Korea minder waarde aan dit soort zaken wordt gehecht.
Ook in landen waar oorlog woedt of heeft gewoed is de toepassing van de kennis over de natuur en de ontwikkelingen ervan beperkt. Dat gold bijvoorbeeld in Vietnam dat een roerig oorlogsverleden kent. Na deze langdurige periode druppelt er steeds meer naar buiten over de natuur en zelfs over nieuwe soorten, maar ook hoe slecht het met het voorkomen van bepaalde diersoorten is gesteld. Dat geldt ook voor een land als China waar men de laatste decennia slechts aandacht had voor economische groeicijfers. Daar maalde men er niet om dat dit ten koste ging van het milieu en de effecten op de natuur. Maar langzaamaan is er misschien sprake van een kentering. Afgelopen zaterdag las ik in De Volkskrant over de teloorgang van soorten die leven in de Yangtze-rivier. Dat is ook de levensader voor ruim 400 miljoen mensen en door hun activiteiten (industrie, scheepvaart, bouw, etc.) verdwijnen dieren er in hoog tempo. De Chinese vlagdolfijn (de Baiji), een witte dolfijn die er al 20 miljoen jaar rondzwom, schijnt nu definitief te zijn uitgestorven. Nog even en er kan ook een kruis worden gezet door de Yangtze-bruinvis, die eerst zo algemeen was dat vissers hem ’riviervarken’ noemden. Wellicht verdwijnen ook over niet al te lange tijd de Chinese lepelsteur en de Yangtze-reuzensalamander.
In het artikel zijn dit maar ’bijzaken’, want het ging vooral over de Rafetus swinhoei, de grootste zoetwaterschildpad op aarde. Daar zijn er nog maar drie mannetjes en slechts één vrouwtje in Vietnam en China van over. Via kunstmatige inseminatie wil men het 80-jarige vrouwtje bevruchten met het sperma van een (vitaal) 100-jarig mannetje. Ik zal u de details besparen, maar het is nog hoogst twijfelachtig of dit fokprogramma de zaak ten goede kan keren. Nou is het uitsterven van soorten een bekend gegeven (denk aan de dinosauriërs). Het hoort er ’gewoon’ bij. Wanneer het echter het gevolg is van menselijk toedoen mag je er vraagtekens bij zetten. Wij, de moderne mens, zijn er immers nog maar pakweg 125.000 jaar, maar hebben in die relatief korte tijd al heel wat soorten naar de filistijnen geholpen. Dienaangaande kun je stellen dat de mens de grootste ecologische vergissing ooit is. Misschien dat we daarom tegenwoordig meer ons best doen om bedreigde soorten te behouden. Zie het als een soort boetedoening.
De vogel op de foto heeft geen hulp nodig, die redt zich (voorlopig) wel. Het is de Grasmus, een algemeen voorkomende vogel in Nederland die hier mooi is vastgelegd door Pia Zomer. Ze was er maar wat blij mee dat deze zomervogel, één van haar favorieten, zo bereidwillig voor haar poseerde. In Nederland broeden er minstens 150.000 paartjes en je treft ze in kleinschalig agrarisch gebied en natuurgebieden waar ze zich vooral ophouden in ruigten en doornige struiken. In De Onlanden was de vogel in 2014 met 172 paartjes goed vertegenwoordigd. Gezien de verwachte ontwikkelingen (verruiging) kan dat aantal verder toenemen. Overigens kan het ook best wel eens een stuk minder met de vogel gaan. Dat heeft dan weer te maken met slechte (voedsel)omstandigheden in het overwinteringsgebied (de Sahel) in Afrika. Misschien kun je de Grutto nog een algemene vogel in Nederland noemen. Maar als je weet dat al tweederde van de populatie is verdwenen wordt de situatie voor deze weidevogel bij uitstek precair. Besef daarbij dat Nederland een bolwerk van de Grutto is en dat hij daarbuiten nog maar sporadisch voorkomt. Over de Grutto heeft Albert Beintema een boek geschreven en donderdag (om 19.30 uur) is hij te gast bij Boekhandel Daan Nijman in Roden. Hij verzorgt dan een lezing en zal een gloedvol betoog houden om er voor te zorgen dat de Grutto de ’Vogel des Vaderlands’ wordt. Zelf ben ik ronduit pessimistisch over de toekomst van de vogel. Zonder verregaande beschermingsmaatregelen holt de populatie alleen maar verder achteruit.
