Alle trainers zouden heel goed naar Marco van Basten moeten luisteren
Weet u het nog? 25 juni 1988. Marco van Basten die een verdwaalde voorzet van Arnold
Door: Johan Kamphuis
Mühren via een onwaarschijnlijke volley in de bovenhoek liet exploderen. Achter de totaal verbouwereerde doelman van de Sovjets, Rinat Dassaev. Marco van Basten was alles en meer dan alles wat je in een spits graag ziet. Elegant, briljante techniek, onnavolgbaar snel. Snelle korte bewegingen en vooral een intuïtieve voetballer. Vanuit zijn hart. Met dodelijke precisie. Met diezelfde precisie analyseerde de beste spits die de wereld ooit voortbracht de wedstrijd tegen Ecuador en legde de pijnpunten haarfijn bloot. Van Basten, zelf ooit trainer van Ajax, Heerenveen en Oranje was niet te spreken over het optreden van de aanvoerder Virgil van Dijk. De oud Oranje-spits kreeg daar al snel kritiek op vanuit diverse hoeken. Ook Van Dijk begreep zelf weinig van de kritische woorden die er tot hem gericht werden, al bood hij daar een dag later weer zijn excuus voor aan. Van kritiek snappen de meeste voetballers weinig en het begrip ‘zelfkritiek’ lijkt uit hun vocabulaire verbannen te zijn. Van Dijk is een prima verdediger wanneer hij een kleine ruimte kan bespelen.
In een vijfmans-defensie, zoals Oranje nu onder Van Gaal speelt, voelt de verdediger van Liverpool zich als een vis op het droge. Van Basten vindt dat de aanvoerder als een echte leider moet spelen. Zich moet laten zien op het middenveld. In moet dribbelen. Mee ten aanval trekken. Andere verdedigers naar voren sturen om het spel creatiever te maken. Om een man-meer situatie te creëren. Iets van onvoorspelbaarheid aan het spel toe te voegen. Andere mensen op sleeptouw nemen. Het voortouw. Nu beperkt de boomlange oud FC Groningen-speler zich tot wat risicoloze pasjes die weinig inspirerend zijn. Ongetwijfeld zal Van Basten Rijkaard daarbij in gedachten hebben als voorbeeld. De voormalig topverdediger/middenvelder van onder andere Ajax en Oranje heeft op veel gebieden overeenkomsten met Van Dijk. Lang, sterk, donker, sierlijk en kopsterk. Rijkaard was daarentegen een speler die een team wél op sleeptouw kon nemen. Die wél in durfde te dribbelen en mee ten aanval trok. Tijdens het gewonnen EK in 1988 was Rijkaard als stopper vaak te vinden in de buurt van het vijandige 16-meter. Soms zelfs samen met zijn collega centrale verdediger Ronald Koeman. Dan bleven broer Erwin en verdedigers Van Tiggelen en Van Aerle gewoon achterin. Wanneer de wedstrijd er om vroeg namen zij de leiding. Het initiatief. Daar had een trainer weinig invloed op.
En daar raakte Marco van Basten de werkelijke kern van zijn betoog. Een klein zinnetje waar geen verslaggever op aansloeg. Marco had het over zelfredzaamheid. Dat spelers niet weten wat ze moeten doen als het niet loopt. Iedereen kijkt elkaar apathisch aan. Wanhopige blikken naar de bank. Bedenk iets Louis! Het loopt niet! Dát is exact het grote probleem. De zelfredzaamheid is uit de spelers gehaald. Duizenden uren videofilmpjes en tactische trainingen hebben de spelers geleerd vooral opdrachten van hun coaches uit te voeren. Deze misplaatse drang naar controle leidt vooral tot spelers die bang zijn verkeerde keuzes te maken, worden afhankelijk van hun trainer en ondertussen wordt de zelfredzaamheid uit de spelers geperst. Alleen de echt grote sterren blijven doen wat hun hart hun ingeeft. Het is een proces wat al begint op de amateurvelden waar piepjonge kaboutertjes al de meest ingewikkelde opdrachten van hun trainer moeten uitvoeren. Daar begint het grote gehoorzamen en het uitbannen van de intuïtie al. De waanzin wordt steeds groter, want inmiddels is er al een systeem ontworpen waar spelers oortjes in kunnen krijgen tijdens de wedstrijd zodat een trainer kan vertellen of de bal naar Jantje of Pietje moet. Een soort PlayStation voetbal. Voetballers als robots. Ongetwijfeld had Louis van Gaal gewild dat
Marco van Basten op die late zaterdagmiddag in juni de bal op zijn borst had aangenomen en terug had gelegd op een middenvelder. Hij deed het godzijdank niet. Daardoor won Oranje zijn enige prijs ooit. Laten alle trainers vanaf nu heel goed luisteren naar Marco van Basten. Te beginnen bij de jeugdtrainers. Dan staan er nieuwe Marco van Bastens op. Gaat het voetbal weer leuk worden en worden de Virgil’s echte leiders.