‘Als je een gedegen besluit wilt nemen, moet je openheid van zaken hebben’

VVD-fractie kritisch op plannen Zonnepark Zuidvelde

ZUIDVELDE – Onlangs organiseerden de initiatiefnemers van het zonnepark in Zuidvelde en Energiecoöporatie Noordseveld (ECN) een informatiemarkt voor omwonenden en raadsleden. Dat deden zij op de locatie waar het toekomstige zonnepark moet komen. Naar aanleiding van de markt blijft de VVD-fractie in de Noordenveldse gemeenteraad sceptisch over de plannen.

‘Van begin af aan hebben wij ons afgevraagd hoe lokaal dit project eigenlijk wordt,’ zegt VVD-raadslid Nanda Emmens. ‘ECN participeert wel, maar wat weten we van de bedrijven die meedoen? Zetten zij arbeidsmigranten in bij de aanleg, gaan ze lokaal aanbesteden?’ Het raadslid geeft aan dat tijdens de markt werd aangegeven dat de bedrijven eigenlijk altijd gebruik maken van Duitse onderaannemers. ‘Chint Solar zegt eerlijk dat de kans groot is dat zij na de aanleg van het park hun aandelen verkopen, veelal aan Duitse pensioenfondsen. Dat bevestigt voor ons het idee dat het geld toch naar het buitenland vloeit. Daar hebben wij sterk onze twijfels bij.’

René Hendriks richtte in 2015 samen met Erik Wieffer TPSolar op, één van de initiatiefnemers van zonnepark Zuidvelde. ‘Wij zijn een Nederlands familiebedrijf,’ geeft hij aan. ‘Nu zijn we bezig met het vijfde project in aanbouw, we hebben voor vijf projecten SDE-subsidie en in de volgende ronde doen we nog twee aanvragen. Van alle projecten zijn we nog altijd voor een deel eigenaar en doen we ook nog steeds het onderhoud. Dat zullen we ook in Zuidvelde doen.’ TPSolar koopt zelf de bouwmaterialen in en zorgt voor een bouwmanager, maar voor bijvoorbeeld de onderbouwconstructies maakt het bedrijf wel gebruik van onderaannemers. ‘Omdat Nederland laat is met de ontwikkelingen is er veel meer kennis in het buitenland, met name in Duitsland,’ aldus Hendriks. ‘Er is in Nederland geen club die gespecialiseerd is in de onderbouwconstructie en elektrotechnische aanleg. Als die kennis over een paar jaar ook in Nederland is, dan maken we graag gebruik van Nederlandse partners. Maar zover zijn we nu nog niet.’ Alles wat wel lokaal kan worden aanbesteed, zal TPSolar ook lokaal doen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om catering, het hekwerk, onderhoud en beplanting.

Het risico dat een groot deel van de aandelen naar het buitenland zal verdwijnen, is volgens Hendriks klein. ‘ECN is met 50 procent grootaandeelhouder. Ankehaar heeft 10 procent van de aandelen en TPSolar en Chint Solar hebben allebei 20 procent. Wanneer één van de drie laatstgenoemde partijen de aandelen wil verkopen heeft ECN altijd de eerste keus. Daarbij komt dat een nieuwe partij nooit de meerderheid van de aandelen in handen krijgt.’ TPSolar zal altijd een deel van het park in eigen handen houden, en Ankehaar waarschijnlijk ook, waardoor in ieder geval driekwart van het park in Nederlandse handen blijft.

Nu wordt weliswaar een gebiedsfonds opgezet, zeggen de raadsleden, maar dat gebeurt pas wanneer er energie wordt geleverd. ‘We weten alleen niet wanneer dat gaat gebeuren,’ zegt VVD-fractievoorzitter Robert Meijer. ‘Dat voelt niet goed.’ Daarnaast is er alleen sprake van een gebiedsfonds voor de eerste vijftien jaar en niet voor de volledige vijfentwintig jaar. Emmens: ‘Waarom is dat?’

Jeroen Niezen van Energiecoöperatie Noordseveld legt uit dat het gebiedsfonds is gekoppeld aan de exploitatie van het zonnepark. ‘Juridisch is er een vergunning voor 25 jaar, maar de SDE-subsidie geldt alleen voor de eerste vijftien jaar. Voor die periode weten we wat de kosten en baten zullen zijn.’ Hoe de situatie er daarna uitziet, is nog erg onzeker. Na vijftien jaar kijken ECN en initiatiefnemers daarom verder naar het gebiedsfonds en worden nieuwe afspraken gemaakt. ‘Het streven is om dan dezelfde soort afspraak te maken en niet te stoppen met het fonds, maar er is nog veel onzeker,’ aldus Niezen. ‘Voor de eerste vijftien jaar zijn de marges al klein, dus we moeten voorzichtig zijn met geld uitgeven. Hoe het over vijftien jaar zal zijn valt nog helemaal niet te zeggen.’

Nieuwe natuur

De VVD-fractie is ook kritisch over de aanleg van nieuwe natuur. ‘Nu is er een open esdorpenlandschap, waar dassen en reeën vrij doorheen kunnen lopen. Natuurlijk wordt het park landschappelijk ingepast, maar er komt wel een groot hekwerk omheen,’ geeft Emmens aan. ‘Op die manier komen dassen en reeën er niet. We moeten groter kijken dan bloemetjes en bijtjes.’ Volgens Emmens is er een aantal dassenburchten rondom Zuidvelde, waarvan de dichtstbijzijnde een paar honderd meter van het toekomstige park is verwijderd. ‘Daarvan wordt dan gezegd dat de dassen wel een andere plek vinden,’ aldus Meijer. ‘Het is zo kortzichtig om dat te zeggen. Boeren zijn tegenwoordig ook al veel meer bezig met natuurbeheer, door de aanleg van akkerranden, waar ruimte is voor planten en dieren. Als er maïs of lelies verbouwd worden is dat weliswaar cultuurland, maar reeën kunnen wel wegkomen. Dat kan nu niet. Nu wordt het land volgeplempt met glas. Dat is niet uit te leggen.’

Emmens vraagt zich bovendien af wat de aanleg van een zonnepark doet met de grond en de omgeving van het park: ‘Wat betekent het ontstaan van een warmte-eiland en het inzaaien van bloemen voor de omliggende gronden? Op dat soort vragen krijgen we geen antwoord.’ Het raadslid krijgt daardoor het gevoel dat mensen met een kluitje het riet in worden gestuurd. ‘Soms is er wel openheid, maar er is ook veel niet duidelijk. Als je een gedegen besluit wilt nemen, moet je openheid van zaken hebben. Wij willen het complete verhaal naar boven halen.’

René Hendriks van TPSolar geeft aan dat de initiatiefnemers vooraf een flora en faunaonderzoek hebben laten uitvoeren en zich hebben laten adviseren over de landschapselementen die in Zuidvelde passen. ‘Er komt een corridor met een extra bomenrij, waar reeën en dassen kunnen bewegen en er een verbinding wordt gemaakt met een ander gebied.’ Ook omen er keverbanken, hagen, bomen en kruidenrijk grasland. De details worden nog verder uitgewerkt, in samen werking met de omgeving, aldus Hendriks. Wel is het inderdaad zo dat er een hek om het park komt. ‘Dat is een eis van de verzekeraar,’ geeft Hendriks aan. ‘Maar eerst komt de groene inpassing, dan komt het hek en dan pas het zonnepark. Het hek zal dus niet te zien zijn.’

De initiatiefnemers hebben daarnaast lange gesprekken gehad met natuurorganisaties. ‘Zuidvelde blijkt een akkervogelgebied. Daarom hebben we ook een groot stuk land gereserveerd voor de patrijs, om deze vogel in oude glorie te herstellen,’ zegt Hendriks. ‘Er komt veel ruimte voor natuur. Over de precieze planten gaan we in gesprek met de omwonenden. Als blijkt dat bepaalde kruiden slecht zijn voor dieren, dan gaan we die niet aanplanten.’

Participatie

Emmens en Meijer hebben eveneens geen goed woord over voor de wijze waarop de participatie is verlopen. ‘Het moest allemaal zo snel vanwege de SDE-subsidie,’ geef Emmens aan. ‘Er is zo’n druk op gezet, waardoor de inwoners werden overrompeld. Inwoners hebben geen moeite met één à twee kleinere parkjes, maar waarom moest het op deze manier? Daar zitten veel pijnpunten.’ Zij begrijpt niet waarom alles zo snel moest, aangezien het uiteindelijk niet is gelukt om de subsidie dit jaar aan te vragen waardoor de initiatiefnemers dit pas volgend jaar weer kunnen doen. Wel is de omgevingsvergunning inmiddels aangevraagd. ‘De gesprekken die nu nog met inwoners worden gevoerd zijn daardoor in feite een doekje voor het bloeden. Er wordt niets meer met de input van de inwoners gedaan. De plannen zijn al klaar,’ aldus Emmens.

‘Terugkijkend zouden we het misschien anders hebben gedaan,’ geeft TPSolar aan. ‘Voor inwoners is het nieuw, maar wij zijn hier al heel lang mee bezig. We hebben geprobeerd om het zorgvuldig te doen. Er zijn veel contactmomenten geweest, maar iemand die dit niet wil vindt het misschien te snel.’ Probleem was ook dat de initiatiefnemers maar één keer per jaar een subsidieaanvraag kunnen doen. Als dat niet lukt moeten zij een jaar wachten en dat kan grote gevolgen hebben. ‘Toen duidelijk werd dat het dit jaar niet ging lukken, hebben we de knop omgezet,’ aldus Hendriks. ‘Eind augustus hebben we een fysieke bijeenkomst gehad en daar hebben we heel positieve reacties op gekregen. Daar zijn we heel blij mee.’

Inwoners hebben volgens hem nog voldoende mogelijkheden om input te leveren voor de plannen: ‘Het ontwerpproces is nog zeker niet ten einde.’

Rol gemeenteraad

Ook worden de plannen voor het zonnepark Zuidvelde niet automatisch geagendeerd door de gemeenteraad, zeggen Meijer en Emmens. ‘De plannen liggen nu bij de provincie. Het is nog maar de vraag of de raad er iets over te zeggen heeft,’ geeft Meijer aan. ‘Het gaat enkel via een verklaring van geen bedenking en een omgevingsvergunning.’ Dit betekent dat minimaal drie raadsleden binnen veertien dagen moeten reageren en het stuk moeten agenderen, nadat het is binnengekomen bij de raad. ‘Daar moeten we wel scherp op zijn. Bij andere, simpelere dingen moet eerst het hele bestemmingsplan worden gewijzigd en dit kan zomaar, dat is heel vreemd.’

Wethouder Kirsten Ipema geeft in een reactie aan dat de plannen nog niet bij de provincie liggen. ‘Als gemeente beoordelen wij de aanvraag,’ geeft zij aan. ‘De procedure ligt nu even stil, want er moeten eerst nog dingen worden aangevuld.’ Wanneer de stukken compleet zijn, neemt het college als eerste een besluit. ‘Daarna kan de raad er via een verklaring van geen bedenking nog iets van vinden,’ zegt Ipema. ‘Het wordt sowieso geen besluit dat tussen honderd andere ingekomen stukken terechtkomt en waarvan we dan hopen dat het niet opvalt. We hebben afgesproken dat de raad hierover in gesprek gaat.’

Ook de provincie heeft nog iets te zeggen over de plannen. ‘Er komt een nieuwe provinciale omgevingsverordening, waarin ook een maximum aantal hectare voor zonneparken van 75 hectare staat aangegeven,’ aldus Ipema. ‘Dat komt niet overeen met de huidige plannen, maar het is de bedoeling dat het zonnepark in Zuidvelde voor een groot deel uit natuur bestaat. Dan is de vraag wat wel en niet onder de hectares van het zonnepark valt.’

Wat er nu moet gebeuren volgens de VVD? ‘Wij hebben gezegd: maak met elkaar een plan, maar dat is een gepasseerd station ben ik bang,’ zegt Emmens. ‘We moeten terug naar de basis,’ aldus Meijer. ‘Dat betekent met elkaar kijken naar de plannen en ook kijken naar andere, kleinere locaties.’