Arend Luinge en zijn herinneringen aan het Huis te Peize

||
|| Foto: ||
actueel

‘Ik vond het er prachtig wonen, zo midden in het dorp’


PEIZE/PEIZERMADE – ‘Ik word er nog altijd warm van als het Huis te Peize (van oudsher Huys te Peijse) weer genoemd wordt’, zegt Arend Luinge, geboren en getogen in het bijzondere huis van Peize aan de Brinkweg. Het Huis, gebouwd in de 16e eeuw, was één van de grootste havezaten van Drenthe. In 1818 werd de havezate afgebroken en werd er van de restanten een nieuwe woning gebouwd. ‘Mooi dat hiermee een stuk historie bewaard is gebleven.’


In dialect vertelt de in 1941 geboren Luinge over zijn herinneringen. ‘Ik groeide op in een warm gezin.’ Zijn vader werkte op de boerderij en z’n moeder was ontzettend zorgzaam. Ze kende iedereen en iedereen kende haar. ‘Ze heeft voor Jan en alleman brood gesmeerd en eieren gebakken en ’s avonds stond er altijd een cognacje met suiker klaar voor pap.’ Luinge herinnert zich de tocht uit alle hoeken en gaten. Dat oma om 6 uur de kolenkachel opstookte en dat dan de pijp weer verstopt zat. ‘Ik vond het er prachtig wonen, zo midden in het dorp.’ Het leven speelde zich voornamelijk af achter het huis waar iedereen die langs het Huis liep een praatje kwam maken. In zijn jeugd heette het Burchtlaantje achter de boerderij De Laan en had de Brinkweg nog de naam Achterweg. ‘Om te benadrukken dat het geen openbare weg was moest de Achterweg één dag per jaar worden afgesloten.’ Er werd een collecte gehouden bij mensen die over de Achterweg gingen. Zo konden er voor de sintelweg weer sintels worden gekocht. Langs de Achterweg liep een brede gracht. ‘Daar heeft menig Peizenaar schaatsen op geleerd.’


Strijd


Pas in 1952 kregen de straten definitieve namen. Al vóór de oorlog diende het land voor het Huis ook als voetbalveld. Later vond er eveens de landbouwtentoonstelling plaats. En al vele jaren wordt het land als evenemententerrein meer en meer ingezet voor dorpsactiviteiten.


Dat Peize die grote open ruimte rondom het Huis te Peize nog heeft, is voor een groot gedeelte te danken aan de familie Luinge. Dat de gemeente na de oorlog er alles aan deed om het land te kopen om er huizen op te bouwen, is toch wel een rode draad tijdens de jeugd van Luinge. ‘Maar mijn opa en vader hebben gevochten als leeuwen om het op deze wijze te behouden.’ Het gaf binnen het gezin veel spanning. Om de haverklap stond de burgemeester op de stoep. En steeds weer was het afwachten of er een brief van de gemeente was gekomen. ‘En als die brief er was, en die was vaak erg intimiderend, stapte pa op de fiets naar de advocaat in Assen.’ De strijd ging door. Begin 60-er jaren kreeg Peize een nieuw bestemmingsplan, waarbij ook weer woningen en een park op het terrein van het Huis te Peize waren gepland. Het huis zelf kreeg een bijzondere bestemming, maar dat zou einde boerderij betekenen.


Toen het gevaar van onteigening was geweken, lag er plotseling een plan voor een nieuw wegenpatroon in Peize. Vanaf de Noorddijk zou er een doorgaande weg door het dorp moeten komen en vanuit Vries zou de weg richting Groningen moeten worden doorgetrokken. Deze wegen zouden elkaar treffen, precies op de plek van café Boonstra.


Water


Er vormde zich een comité uit de Peizer bevolking om dit onzalige plan te bestrijden, zelfs tot aan de Raad van State. ‘En met succes. Dat is de reden dat het geheel in stand is gebleven. Dat er geen weg precies door ons land is gekomen. Zo’n groot open terrein midden in het dorp, dat is toch heel bijzonder. En dat Peize niet is gevierendeeld en café Boonstra behouden is gebleven.’ Ook deze spanning is de Luinge’s niet in de koude kleren gaan zitten.


Toch ruilde Arend Luinge het Huis op 28-jarige leeftijd in voor wonen aan de Hamersweg, bij het watergemaal in Peizermade. ‘Het was voor mijn ouders een teleurstelling toen het water op m’n pad kwam.’ Hij was enige zoon en had alle kansen om boer te zijn op één van de grootste boerderijen van Peize. ‘Ook andere boeren begrepen niet dat ik een stap terug deed op de maatschappelijke ladder. Ik was boer en ging aan het werk bij het waterschap. Ik heb wel even lopen janken tussen de koeien, maar toch is het één van de betere beslissingen die ik heb genomen.’ Hij had niet de belangstelling voor koeien en melken, zoals collega-boeren dat hadden. Die leefden ervoor. ‘Ik had alleen iets met de techniek, zoals de machines.’


Luinge wilde altijd zeeman worden. Hij deed een beroepentest in de laatste klas van de lagere school en deed er een schepje bovenop om een uitslag in die richting te krijgen. ‘Het resultaat van de test was boer worden. Je begrijpt dat ik sindsdien alle vertrouwen in beroepentesten heb verloren.’ Maar dat water bleef trekken. Ook nu nog trekt hij graag op de fiets naar de stad om de mooie ‘geveegde konten’ van schepen te bekijken.


Eenmaal werkzaam bij het waterschap ontmoette Luinge Marinus Wekema die de tot dan toe niet-sportieve Luinge op de schaats kreeg. ‘Het was toch te gek voor woorden dat ik, te midden van het water, niet kon schaatsen. Zo heb ik wel 25 jaar ‘scheufeld’ en daar zoveel plezier aan beleefd. Apart hoe je leven zo anders verloopt door de mensen die je dan ontmoet.’


Hij vindt dat hij in z’n leven in vele opzichten geluk heeft gehad, zowel privé, in z’n werk alsook in de politiek. ‘Werken was m’n hobby en dan word ik hier ook nog oud!’ Want dat is wat hij wil, sterven aan de Hamersweg. Een goede vriend timmerde z’n kist van larikshout al in elkaar. ‘Al ben ik nog lang niet van plan om te gaan. De adrenaline zit me nog tot in de oren’, laat Luinge weten, die aan het eind van het gesprek wat onrustig begint te worden. Hij moet namelijk nog het hooland in.


Het Huis te Peize staat nu te koop en dat doet hem best pijn. Hij ziet tegen het moment op dat de boerderij niet meer in de familie zal zijn. ‘Ik heb er zulke fijne herinneringen aan.’ De betrokkenheid bij het Huis is altijd gebleven. Peizenaren hielpen bij het herstellen van oude hagen en toegangshekken en Monumentenzorg verleende altijd alle medewerking bij de restauraties. Luinge probeerde er in het verleden ook nog een stichting van te maken. Nu hebben zijn kinderen en de kinderen van zijn zus de zeggenschap en lijkt verkoop onafwendbaar. Een foto tijdens het hooien of bij het water? ‘Bij het water’ antwoordt Luinge heel resoluut.


||
||

UIT DE KRANT