Behaarde schijnheiligheid

Hoe heilig zijn dieren? Onlangs las ik een interessant artikel over dierenverering. In het oude Egypte werden dieren zeer gerespecteerd. Onder andere omdat wij mensen door veel dieren worden verslagen als het gaat om bijvoorbeeld kracht, reuk- en gezichtsvermogen. Ook bepaalde dierkarakters vielen de oude Egyptenaren op. Wijsheid en sluwheid bijvoorbeeld. Al deze bijzondere eigenschappen werden als iets bovenmenselijks, iets bovennatuurlijks, iets goddelijks gezien. Dit leidde in het oude Egypte tot een goddelijke verering van meerdere diersoorten waaronder de Ibis, valk, krokodil, koe, kat, hond, jakhals, leeuw, krokodil en zelfs de mestkever.

Op oude Egyptische afbeeldingen zie je daarom vaak Goden afgebeeld met een dierenkop. Bijvoorbeeld Hathor, de godin van de liefde, had de kop van een koe en Anoebis, de god van de doden, een hondenkop. Dieren werden vereerd. Op het doden van sommige dieren stonden hoge straffen, tot de doodstraf aan toe. In Egypte is een enorme oude dierenbegraafplaats gevonden die hoogstwaarschijnlijk verwijst naar de dierenverering in die periode.

Ook tegenwoordig worden in sommige landen dieren vereerd. In India zijn koeien bijvoorbeeld heilig. De koe als ‘moeder aller schepselen’, wordt geëerd vanwege de vele producten die de mens aan haar te danken heeft. Steekt een koe een weg over, dan wacht je op de koe. Ploft ze midden op het kruispunt neer om te rusten, dan rijd je er voorzichtig omheen. In de Japanse stad Nara, met de vele tempels, lopen heilige Sikaherten. Een oude traditie die stamt uit het pre-boeddhistische tijdperk. De herten werden gezien als boodschappers van de goden. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden.

Hoe zit dat eigenlijk in Nederland? Ik kom niet veel verder dan planten- en dierennamen die iets ‘heiligs’ in hun naam hebben of naar Bijbelverhalen verwijzen. We kennen bijvoorbeeld St. Janskruid, Jezusgras, Judaspenning, Duivelsnaaigaren, Hemelsleutel en Roomse kamille. Hé, wacht eens even Roomse kamille… Rooms.. processie… we hebben ook nog de Eikenprocessierups.

Een ‘heilig’ behaard rupsje dat in eikenbomen leeft en na een metamorfose in een prachtige vlinder verandert? Nee, niets heiligs, niets goddelijks maar een door menigeen verketterde rups waar we last van hebben. De eikenprocessievlinder (Thaumetopoea processionea) die uit de pop tevoorschijn komt is ook niet bijzonder. Een ‘pechvogel’ dus dat de gemoederen flink bezig houdt en waarvan men vindt dat het opgeruimd moet worden, opgezogen en vernietigd.

Waarom dan deze ‘heilige’ naam? Processie verwijst toch naar een godsdienstige plechtigheid waarbij gelovigen hun geloof belijden? De Eikenprocessierups kreeg deze naam alleen omdat het in optocht (‘processie’) langs de boom op zoek gaat naar voedsel. Het had dus net zo goed Eiken-optocht-rups of Eiken-polonaise-rups kunnen heten maar dat klinkt minder mooi.

Waarom is de Eikenprocessierups zo ongewenst? De behaarde rups heeft naast de lange witte haren ook kleine zogenaamde brandharen. Deze gebruikt de rups als verdediging tegen vijanden. Als je de rupsen verstoort, laten ze deze microscopisch kleine brandharen los. Deze brandharen kunnen bij mensen en dieren hevige, irriterende ontstekingsreacties veroorzaken aan de huid en slijmvliezen. Bij inademing kan dit tot neus, keel en luchtwegklachten leiden.

Heb je een eikenprocessierups nest gevonden? Waarschuw de eigenaar van de eik. Hij of zij is verantwoordelijk voor het verwijderen van het nest en de rupsen. Overigens wordt aangeraden om hiervoor een professionele bestrijder in te schakelen. Als je het nest zelf opruimt, is de kans is groot dat je met de brandharen in contact komt en verspreidt naar de omgeving.

Wat ik vanavond eet? Heilige boontjes (Monstransbonen). Daar krijg je, als het goed is, geen last van. De boontjes heten zo omdat ze een mooi paars engeltje op hun navel hebben. De plek waar de boon vastzat in de peul.