Betere tijden
Het is een mooie plant, de Toverhazelaar die u hierboven ziet afgebeeld. Zodra hij bloeit, dat is al heel vroeg, krijg ik altijd het gevoel dat het de komst van betere tijden inluidt. Daarmee bedoel ik uiteraard de lente. Toch kan het vanaf de eerste bloei best nog een hele tijd duren voor het zover is. Wat wij in de tuin hebben zijn namelijk cultivars die soms al in december bloeien.
Onze tuinplant is een kruising van de Japanse- (Hamamelis japonica) en de Chinese toverhazelaar (H. mollis) en is in 1936 voor het eerst gekweekt (H. intermedia). Sindsdien zijn er heel veel kleurvarianten bijgekomen van heldergeel tot dieprood en van alles er tussenin. In december bloeit bijvoorbeeld al de helder oranje Hamamelis intermedia ’Orange Peel’ en de bronskleurige ’Jelena’ is ook al zo’n vroege bloeier. Er zijn ook dwergvormen en één werd, heel toepasselijk, ’Quasimodo’ genoemd. U weet wel, naar het fictieve personage uit het boek ’De Klokkenluider van de Notre Dame’ van Victor Hugo. De Toverhazelaar is een naaktbloeier, dat wil zeggen dat ze voor de bladvorming bloeien. Dat is niet zonder reden. Het zijn namelijk windbestuivers en voor dit soort planten geldt dat blad alleen maar in de weg zit. De wilde Toverhazelaar is al heel vroeg in de evolutie van de plantenwereld ontstaan. Dan heb je het over pakweg 60 miljoen jaar geleden. Het is bekend dat toen grote delen van Europa ermee bedekt waren tot aan Spitsbergen toe. Wilde overblijvers uit die tijd schijnen op Rhodos nog voor te komen.
De Amerikaanse indianen zagen in de plant een ’Gave van de Grote Geest’, want een plant die zo opvallend vroeg staat te bloeien met grote gele bloemen moet wel over bijzondere eigenschappen beschikken, was hun interpretatie. Ze ontdekten dat de drankjes en extracten ervan het beste werkten als de plant volledig in bloei stond. Zo’n beetje alle delen van de plant werden voor tal van kwaaltjes gebruikt, onder andere tegen diarree, bloedingen, brandwonden en zwellingen. Het gebruik van de plant bleef niet onopgemerkt en ook door de kolonisten van de Nieuwe Wereld werd de plant gebruikt. Het schijnt dat een smeersel ervan goed tegen spierpijn helpt. Verder werd het tegen infecties gebruikt en het verlicht de last die je van insectensteken ondervindt. Later kwam men erachter dat er nog veel meer toepassingen mogelijk zijn, onder andere tegen aambeien, chronische veneuze insufficiëntie en tal van andere zaken.
De bloemen zitten in clusters van drie of vier bijeen en hebben vier purperachtige kelkbladeren, vier meeldraden en de vier kroonbladeren zijn lintvormig. Bij vorst passen die kroonbladeren zich aan en krullen op om zichzelf tegen de kou te beschermen en bij beter weer strekken ze zich weer uit. Wat opvalt is dat de plant wel bestoven wordt, maar dat het stuifmeel wordt ’bewaard’ waarna de bevruchting enkele maanden later in de lente plaatsvindt. Na verloop van tijd ontwikkelen zich de (doos)vruchten waarin twee glimmend zwarte zaden zitten. Pas na een jaar zijn ze rijp en bijzonder is dat ze dan als het ware open exploderen waarbij de zaden tot wel tien meter met een knappend geluid worden weggeschoten. Om die reden wordt de plant in Amerika ’Snapping Hazel’ genoemd, dat je kunt vertalen in ’Knalhazelaar’, maar Toverhazelaar is natuurlijk ook een uitstekende naam.
Water Natuurlijk Volgende week mogen we weer eens van ons democratisch recht gebruikmaken door een stem uit te brengen op één van de kandidaten van deelnemende politieke partijen aan de verkiezingen van de provinciale staten. Gekoppeld daaraan vindt de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur van de waterschappen plaats. Daaraan nemen ook politieke partijen deel, maar (gelukkig) lang niet alle. Voor het waterschap Noorderzijlvest zijn (slechts) 16 zetels te verdelen, omdat eens is bedacht dat 7 van de 23 zetels geborgd zijn. Daar heb je als kiezer dus (heel ondemocratisch) niets over te zeggen, die zijn bij voorbaat al vergeven. Persoonlijk kijk ik vanzelfsprekend welke van de deelnemende partijen het beste voor de natuur opkomt en dan springt er maar één uit, Water Natuurlijk. Het was een initiatief van tal van maatschappelijke organisaties en sinds 2011 is het een vereniging.