Brenger van geluk

April doet wat hij wil. Dat bleek afgelopen week wel weer. Het was even sneeuwwit en de temperatuur schoot onder het nulpunt. Kwetsbare tuinplanten werden snel afgedekt en fruittelers hielden de weersberichten goed in de gaten. Het is inmiddels toch lente?

Boeren kijken daarom uit naar de komst van de eerste boerenzwaluwen. Misschien heten boerenzwaluwen daarom boerenzwaluwen? Ze worden gezien als de voorbodes van beter weer, de aankondigers van de echte lente, de brengers van geluk. Vanaf april komen ze massaal naar Nederland, maar hun komst wordt soms vertraagd door het koele weer. Gelukkig zijn de eerste boerenzwaluwen dit jaar al gezien in de kop van Drenthe….

In Nederland kennen we drie soorten zwaluwen. De boerenzwaluw, de huiszwaluw en de oeverzwaluw, ze horen bij dezelfde zwaluwen-familie. We kennen daarnaast ook nachtzwaluwen en gierzwaluwen maar die horen bij andere families.

Van april tot oktober verblijven boerenzwaluwen in Nederland. Voor de winter vliegen ze in groepen naar Afrika. In september en oktober kunnen je grote groepen boerenzwaluwen zien. Ze verzamelen zich voor de lange reis naar West- en Centraal-Afrika, een gebied tussen Ivoorkust en Angola. Tussen eind maart en begin juni keren ze terug naar ons land. Nu dus.

Boerenzwaluwen zijn gestroomlijnde, wendbare luchtacrobaten. Ze hebben een donkere blauwzwarte rug, voorhoofd en keel zijn rood, de buik is roomwit en ze hebben een sierlijke gevorkte staart. Met gemak vliegen ze in volle vaart door een klein open raampje de boerderij of stal binnen. Tijdens de sierlijke vlucht wisselen ze regelmatig duik- en glijvluchten af. Dankzij zijn gestroomlijnde lichaam en de lange staart- en vleugelveren is de boerenzwaluw zeer wendbaar en verbruikt zij in verhouding tot andere vogels, minder energie tijdens het vliegen. In de lucht vangen ze enorme hoeveelheden insecten. Je ziet ze ook rakelings over het water scheren om insecten te vangen of te drinken. Drinken doen ze tijdens de vlucht door met geopende snavel laag over het water te vliegen. Om te badderen duiken ze tijdens de vlucht kort in het water.

Boerenzwaluwen nestelen vaak in bijvoorbeeld open boerenschuren en paardenstallen waar ze in en uit kunnen vliegen. Wil jij ook zo’n behendige insectenvanger in de schuur? Sluit je schuur dan niet helemaal af en laat een (boven)deur of raampje open staan. Als er in de omgeving voldoende klei/modder en insecten zijn, is de kans aanwezig dat de zwaluwen er nesten bouwen. Tegen de overlast van zwaluwpoep kun je eventueel een plankje onder het nest monteren.

De fraaie staart dankt de vogel aan enkele boze goden. Volgens legendes wilde een boerenzwaluw, lang geleden, de mensheid helpen en vloog naar de hemel om er vuur van de zon te stelen. Woedende goden gooiden een vuurbal naar de zwaluw. De staart werd geraakt waardoor de middelste staartveren werden verschroeid.

De vorm en gaafheid van deze staartveren zijn erg belangrijk bij de hofmakerij las ik. Het mannetje spreidt daarvoor trots zijn staart, zodat het vrouwtje de staartveren goed kan bekijken. Ze weten dat een mannetje met lange, gave, symmetrische staartveren sterker en gezonder is. Gezonde mannetjes hebben ook grotere witte vlekken op de staart. En dat maakt ze voor vrouwen onweerstaanbaar. Ze hebben overduidelijk voorkeur voor mannetjes met een gave staart met veel onbeschadigde witte vlekken.

Heb je je ooit afgevraagd waarom zeelieden een zwaluw tattoo laten zetten? Door de jaarlijkse terugkeer naar zijn broedgebied staat de zwaluw voor veel zeelieden symbool voor een veilige terugkeer. De brenger van geluk.

Andre Brasse april 2021