‘Collaborateur Anton Mussert in Leek’
LEEK – Hoewel deze column politiek gerelateerd hoort te zijn, kan ik het niet laten om even de geschiedenis in te duiken. De bevrijding van Nederland is de laatste weken op een speciale wijze naar voren gebracht.. Dit d.m.v. een groot aantal legervoertuigen welke van zuid naar noord door het land trokken. Vooral de beelden en verhalen die gelukkig nog bewaard zijn gebleven en soms nog door overlevenden uit die tijd kunnen worden verteld, maken een diepe indruk. Het Westerkwartier en Noordenveld werden helaas niet door de rij legervoertuigen aangedaan tijdens hun tocht. Toch zijn ook hier voldoende verhalen. Helaas weinig foto’s. Toch maakt één van de bewaarde foto’s een diepe indruk op mij. Op de foto is te zien dat Anton Mussert Leek bezoekt. Mussert was oprichter en leider van de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland (NSB) in de jaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij collaboreerde met de nazi’s. Na de bevrijding werd hij ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. Op de foto is te zien dat hij in de Tolberterstraat voor de huidige Oude Bank, een lange rij van putjesscheppers, die met gladde scheppen in het gelid staan, controleert. Althans zo vermeld de tekst. Gelukkig heb ik altijd nog mijn moeder van bijna 92, zij heeft de oorlogsjaren in Leek van nabij meegemaakt, om om opheldering te vragen. De putjesscheppers in kwestie blijken jonge jongens uit heel Nederland tussen de 17 en 20 jaar te zijn. Opgeroepen door de Duitsers verrichtten zij graafwerkzaamheden in de omgeving. Ze waren gehuisvest in barakken aan de Midwolderweg tussen sloopbedrijf Jager en Tolbert. Tijdens het marcheren, gehuld in uniformen, werden er arbeidsliederen gezongen terwijl ze naar het werk gingen. Wat mij het meeste bezig houdt is degene die de betreffende foto heeft gemaakt. Wat jammer dat hij een fototoestel in zijn handen had en geen geweer. Het was gevaarlijk, maar toch had Anton Mussert op dat moment een kopje kleiner kunnen worden gemaakt. Voor mij gemakkelijk om te schrijven, wat had ik zelf gedaan in die situatie? Ook is er een foto waarop te zien is dat na de bevrijding van Leek een lange rij NSB ‘ers met de armen in de nek naar slachterij van Dam aan de Kerkweg worden gevoerd. Honderden toeschouwers kijken vanaf een afstand op de huidige Dam om het gebeuren gade te slaan.. En zo zijn er nog een aantal verhalen. Vooral de wijze waarop vrijwel alle Joden uit Leek in de herfst van 1942 tijdens een razzia werden opgepakt en vastgehouden in het gemeentehuis van Leek. Het was een vrijdagavond sjabbat, iedereen was thuis, en in het holst van de nacht werden ze uit hun huizen gehaald en naar het gemeentehuis gebracht. In het gemeentehuis hebben zij een paar indrukwekkende briefjes achtergelaten. In een volgende column
hoop ik hierop terug te komen. Nu maar snel naar de politiek en de orde van de dag. Tijdens de commissievergadering van woensdag 22 april behandeld de commissie het ‘Voorontwerp Bestemmingsplan Leek – Woonwijken’. Het betreft de actualisatie van bestemmingsplannen voor bestaande woonwijken. Voor de voormalige kwekerij Bosman aan de Midwolderweg en Oude Zuiderweg wordt een ander bestemmingsplan op gesteld. Diverse andere aanvragen komen ook aan de orde, waaronder het huidige gebouw van Scouting Nienoord, ook aan de Zuiderweg. Er zijn plannen om de oude bebouwing, het oude slachthuis, op de locatie te renoveren en uit te breiden. Meer plannen. Wold en Waard heeft plannen voor herstructurering op de hoek Goldbergsingel-Wolveschans: De huidige 6 huurwoningen op deze gronden zijn sterk verouderd. Wold en Waard bereidt op dit moment een plan voor om op deze locatie, na het slopen van de huidige 6 woningen, maximaal 8 woningen terug te bouwen. Gelukkig komen er steeds meer plannen nu de economie aantrekt. ‘Ik groet u’. ‘Moi’.