‘Decentralisatie van overheidstaken... Mepsche van Faan en de sodemieters’

Het wordt druk vanaf 1 januari bij de gemeente Noordenveld. Radeloze inwoners zullen zich verdringen aan de balie. Ambtenaren krijgen de taak te bezien of U nog wel in aanmerking komt voor hulp. Op allerlei terrein.  Ofwel doet u wel voldoende aan zelfredzaamheid. Participeert U wel. Denkt U wel voldoende aan het nationale evangelie der bezuiniging?
24 september 1731 moet een fraaie herfstdag geweest zijn. Strak blauwe lucht... hoge temperaturen, maar wel drukkend weer... tegen de avond kleurde de lucht noord-west van Noordenveld uit gezien merkwaardig rood tot paars. Later bleek dat het gevolg van een enorme brandstapel, opgericht om de kort daarvoor terechtgestelde 22 jongemannen te verbranden... We hebben het over het beruchte Sodemietenproces met in de negatieve hoofdrollen, Grietman Rudolf de Mepsche en zijn predikant Henricus van Bijler, beiden van het piepkleine plaatsje Faan bij Grootegast. Ook de scherprechter Snijder van Groningen deed zijn plicht. Kort daarvoor waren de van Sodomie verdachte mannen samengedreven in het kleine kerkje van Faan. De uitkomst stond bij voorbaat vast. De mannen hadden immers hun daden bekend... de verdachten van 13(..) tot 34 jaar waren tot hun bekentenissen gedwongen door de meest afgrijselijke vormen van martelingen, waarbij ze steeds gepijnigd werden om ook nog meer anderen aan te geven. Deze vorm van berechting was in die tijd nog de gewoonste zaak van de wereld... Een van de verdachten was tijdens deze verhoren bezweken. Zijn lijk werd daarop met de andere veroordeelden meegenomen naar de Gast in Zuidhorn. Daar werden de mannen een voor een gewurgd aan een opgerichte paal. De ergste drie werden bovendien nog als extra straf geblakerd in hun gezicht met een toorts... daar ook werden de lijken ter plekke verbrand met van verre per boot aangevoerde turf, pek en stro... Op de plaats tegenover het Station staat nu een school. Hoe kon dat zomaar. Welnu in die tijd werd de rechtspraak uitgeoefend door een grietman. Die werd gekozen door de eigenerfden in een Grietenij. Dit was gebruikelijk in de Zg Friese Landen waar ook de Grietenij Oosterdeel Langewold deel van uitmaakte. De Ommelanden werden gerekend tot de oude Friese Landen, die zich uitstrekten van Holland, vrijwel tot de Deense grens. De verkiezing van de Mepsche boven bijvoorbeeld Clant van Hanckema van Zuidhorn ging gepaard met kuiperijen... Je moest om als heer gekozen te worden, zo veel mogelijk boeren achter je hebben als stemvee... De kuiperijen bestonden eruit, dat je met een lening een keuterboer verhief tot boer... Die moest dan uiteraard wel op je stemmen. Niet alleen voor het grietmanschap, er lagen nog meer lucratieve baantjes in het verschiet voor een nooddruftige heer van stand... De rol van Dominee van Bijler moet ook niet onderbelicht blijven... hij was de directe aanleiding voor het proces. In januari 1731 bood hij zijn heer Rudolf het eerste exemplaar aan van zijn boek “Helsche Boosheid, de Grouwelyke Zonde van Sodomie” deze homofiele zonde hadden God al vroeg vertoornd, zoals bleek uit het bijbelse verhaal van de ondergang van Sodom en Gomorrah, die zich aan deze Grouwelyke Zonde hadden overgeleverd... Vernietiging was het gevolg, door Gods Toorn. Zelfs de vrouw van Lot veranderde in een zoutpilaar, omdat ze omkeek naar het weinig verheffende tafereel. Dat stond ons ook te wachten, betoogde Bijler, als we niet ingrepen. Hij had de mazzel, dat buurman en Heer Rudolf over de juridische mogelijkheden beschikte. De rest is bekend... Gevolg dus van gedecentraliseerd politiek beleid. In dit geval in de rechtspraak... Net als bij de participatiewet een gevolg van het idee, dat de lagere overheden en de buren de zaak goed, zo niet beter in de gaten konden houden... waar dit toe kan leiden, laat de geschiedenis van Mepsche van Faan en zijn ‘Sodomieten’ duidelijk zien. Nog wat politieke feiten. De gruwelijke executies vonden plaats vrijwel voor de deur van zijn politieke tegenstander Maurits Clant van de borg Hanckema. Om hem te pesten? Zijn macht te laten voelen? Dit soort valkuilen moeten we niet hebben bij de decentralisatie van Rijkstaken in de Zorg ‘Dicht Bij De Mensen’ Anno nu... Laten we leren van misstanden uit het verleden. Dit soort overheidsbemoeienis via de gemeenten... Hopen maar, dat het niet tot te grote brokken lijdt... Deze keer.