Dit kan iedereen overkomen, daarom is bewustwording zo belangrijk’

Afbeelding
actueel

ZEVENHUIZEN – De afgelopen twee jaar is het aantal WhatsAppfraude-meldingen de pan uit gerezen. Nog dagelijks stromen de meldingen van gedupeerden binnen bij de politie, die in allerijl deze hardnekkige vorm van fraude probeert te voorkomen. Coby Kuiper uit Zevenhuizen was eind 2018 al slachtoffer en doet sindsdien haar verhaal. Want de aandacht voor deze vorm van cybercrime mag niet verslappen, vindt ook Leon Helder, hoofdagent van de politie Westerkwartier die cybercrime als neventaak heeft. ‘Iedereen kan op deze manier worden opgelicht. Dat blijkt inmiddels wel.’

Slachtoffer WhatsApp-fraude springt samen met politie op de bres



Het was november 2018 toen Coby Kuiper een WhatsApp-bericht van haar in Groningen wonende dochter kreeg. ‘Rond vijf uur was het. Ze appte dat ze een nieuw nummer had. Haar profielfoto was echt van haar, dus er ging niet direct een alarmbel af’, zegt Kuiper. ‘Ze vertelde dat ze geld moest overmaken, maar dat dit niet lukte vanwege een storing in haar internetbankieren. Of ik dat geld dan even over wilde maken.’


Kuiper wist dat haar dochter verantwoordelijk was voor de financiën in haar huishouden. ‘Bovendien had ze net een nieuwe huisbaas. Er ging dus nog steeds geen lampje bij mij branden. Ik heb geen seconde getwijfeld, echt niet. Tijdens het gesprek belde mijn dochter nog via WhatsApp. Wanneer ik opnam, werd de verbinding vrij snel verbroken. Ze werkt bij Subway, ik dacht dat ze telkens de verbinding verbrak omdat er een klant binnenkwam. In mijn hoofd klopte het gewoon. Als later mensen mij vroegen waarom ik haar niet gebeld heb, zeg ik: “ik was met haar aan het appen”. Zo overtuigd was ik.’


Toen haar man thuiskwam en Kuiper de situatie uitlegde, belde hij gelijk het ‘oude nummer’ van hun dochter. ‘Toen vertelde mijn dochter dat er niets aan de hand was. Mijn man heeft nog een tijdlang door geappt met de oplichter, voor hij de verbinding verbrak.’ Dat was het dan. In nog geen uur tijd werd Coby voor liefst 2300 euro opgelicht. ‘Hoe dom kun je zijn?’, vraagt ze zichzelf hardop af. ‘Dat is ook het eerste wat de meeste mannen vragen. De vrouwen hebben begrip voor de situatie, zeggen dat het hen ook had overkomen. Maar bij mannen ligt dat blijkbaar anders.’


En dat terwijl men op het politiebureau ziet dat het iedereen kan overkomen. ‘Het afgelopen jaar kregen we alleen al in het Westerkwartier 250 meldingen binnen van WhatsApp-fraude’, zegt Helder. ‘Dat zijn zowel mannen als vrouwen in alle leeftijden. Dus ja, het kan iedereen gebeuren.’


Toch ziet Helder een kleine kentering in de meldingen die binnenkomen. ‘De laatste tijd zijn dat steeds meer ouderen. Zij blijven kwetsbaar voor deze vorm van fraude.’ Dat heeft er onder andere mee te maken dat WhatsApp-fraude onder de jongere generaties steeds bekender is, maar ouderen er nog vrij onbekend mee zijn. Zij lezen de verhalen en waarschuwingen op social media niet.’ De politie probeert hen dan ook via andere (lees: offline) kanalen te bereiken.


Het lastige aan deze vorm van fraude, is dat het voor politie lastig te achterhalen is wie nu uiteindelijk achter de oplichting zit. ‘Toen ik een dag later aangifte deed bij de politie dacht ik dat ze de daders zo zouden achterhalen’, zegt Kuiper. ‘Ik dacht: die gaan naar degene toe die het geld ontvangen heeft en vorderen het terug. Maar nadat ik gebeld had, kreeg ik al te verstaan dat het allemaal wat ingewikkelder ligt.’


Helder herkent dat. ‘Er wordt vaak gebruik gemaakt van een geldezel. Zo iemand wordt geronseld via apps als Snapchat, met de vraag of ze snel geld willen verdienen. Dit zijn vaak jonge jongens, die niet zoveel te besteden hebben en vaak niet nadenken over waar dat geld vandaan komt. Zij leveren bankpasje en pincode in, en krijgen te verstaan dat ze die later weer terugkrijgen. In de praktijk gebeurt dat natuurlijk niet. De oplichters troggelen het geld af via WhatsApp en zodra het op de rekening is gestort, pinnen ze een groot bedrag.’


Kuiper: ‘Zo ging dat ook bij mij. Het geld stond nog maar een paar minuten op de rekening, of het werd er al afgehaald.’ Wanneer de politie onderzoek doet, komen ze uit bij de geldezel. ‘Zo iemand wordt dan als verdachte gezien’, zegt Helder. ‘Zijn rekening wordt doorgaans voor meerdere jaren geblokkeerd, waardoor ze van bank moeten wisselen. Zelf houden ze geen euro over aan deze vorm van fraude. Wel een strafblad.’


Helder houdt zich al jaren bezig met cybercrime en verwacht dat er een hele organisatie schuilgaat achter deze WhatsApp-fraude. ‘Waar we eerder op grote schaal Marktplaats-fraude zagen, is dat verschoven naar WhatsApp. We hebben het hier niet over simpele misdaad. Er moeten geldezels worden geronseld, Snapchat-accounts worden aangemaakt en er moet informatie worden ingewonnen over het slachtoffer. Het kan haast niet anders of er zit een heel systeem achter.’


Kuiper gelooft dat wel. ‘Als ik kijk naar het gesprek met mijn oplichter, dan moet ik zeggen dat hij overtuigend overkwam. Online is natuurlijk veel over iemand te vinden. Ze plukken een foto van Instagram en gebruiken die als profielfoto, terwijl ze ondertussen op Facebook nog wat extra informatie vinden. Ze zijn heel gehaaid.’


Kuiper heeft zich nooit geschaamd voor wat haar is overkomen. ‘Natuurlijk baalde ik stevig, ook van die 2300 euro, maar ik heb het nooit onder stoelen of banken geschoven. Diezelfde week liep ik met een collectebus voor het MSfonds door het dorp en bij ieder huis waar ik kwam, vertelde ik over wat mij was overkomen’, zegt ze. ‘Op dat moment was deze vorm van fraude nog niet bekend. Overal waar ik kwam, vertelde ik mijn verhaal. Ik gaf bij de politie aan dat ik graag desnoods wilde verschijnen in een voorlichtingsfilmpje over dit onderwerp. Dit moet namelijk aangepakt worden. Moet je kijken wat een leed je daarmee veroorzaakt!’


De politie Westerkwartier hoopt deze vorm van fraude blijvend onder de aandacht te houden. ‘Het krijgt gelukkig meer aandacht in de media, waardoor er bewustwording ontstaat. Maar de meldingen blijven binnenkomen’, zegt Helder. ‘En dat is zorgelijk.’


Een tip om dergelijke fraude te voorkomen, heeft de agent gelukkig wel. ‘Als iemand geld vraag via een nieuw nummer, zorg dan dat je allereerst het oude nummer probeert te bereiken. Vaak is het zo dat als iemand écht geld nodig heeft, diegene wel naar je toe komt. Zorg gewoon dat je honderd procent zeker weet dat je contact hebt met de goede persoon. Dat is zó belangrijk.’   

UIT DE KRANT

Lees ook