Door de tuin geleid - De Tuin van Gerard Borren uit Leutingewolde
LEUTINGEWOLDE – In de tuin van Gerard Borren uit Leutingewolde groeien de courgettes, de kroppen sla, andijvie, radijsjes en de bonen alsof het een lieve lust is. Iedere dag is de Leutingewolder met zijn tuin bezig. Pure liefde. En reken er maar niet op de er een bestrijdingsmiddel het erf op komt. Dat heeft zijn groente helemaal niet nodig. Geen schimmel, luis of andere vervelende groenteziekmakende beestjes kunnen op tegen de brandnetelgier van Borren.
Je zou het niet zeggen, maar toen Gerard Borren en zijn vrouw Elly van Pagée de woning in 1975 kochten, stond er helemaal niets. Wat nu tuin is, was een kaal stuk grasland. Zure grond ook nog eens. Die enige boom die er stond, was een walnotenboom van inmiddels zo’n 120 jaar oud, zegt Borren. ‘Als het regende stonden we te soppen in de tuin.’ Borren heeft zich helemaal verdiept in biologisch tuinieren. Hij gaf er zelfs jarenlang cursussen over. Mensen hebben vaak geen idee wat er zich ondergronds afspeelt, meent Borren. ‘Je moet ervoor zorgen dat de biodiversiteit in de grond hoog wordt. Dat bereik je door het organistische materiaal de grond in te brengen.’ Borren gooit alle blad en keukenafval als notendoppen, tuinbonen, plantenbladeren en ander groenteafval op een bult in de tuin. Wormen en pissebedden doen de rest. Borren noemt de grote zwarte hoop ‘de ziel van de tuin’. Hij graait een beetje van het zwarte spul uit de bult. ‘Het zwarte goud noem ik het. Er zit geen korrel zand tussen. Allemaal vermalen door wormen. De worm is het meest belangrijke wezen dat de wereld veranderd heeft, stelde Darwin ooit. Wormen kunnen samen met bacteriën en pissebedden ongelofelijk veel verwerken, zelfs hout. Ik doe er alleen een beetje kalk door en dat breng ik aan op de tuin. Ongelofelijk voedzaam. Als de humuslaag op grote diepte goed is houdt het water vast en transporteert het ook water naar boven toe, naar de plantenwortels. Ook bedek ik de grond met gemaaid gras. Dat biedt bescherming tegen uitdroging en tegen grote hoeveelheden regen. Deze tuin krijgt nooit water, ook niet als het twee maanden droog is. Van mijn zoon kreeg ik het boek ‘The One-Straw Revolution’, geschreven door een Japanse hoogleraar. Wat hij schreef, deed ik al: niet spuiten en geen kunstmest en niet spitten. Daarmee verstoor je het bodemvoedselweb. Een tuin moet samen met bomen in evenwicht zijn. Er is een nieuwe leerstoel opgericht in Wageningen, dat gaat over hoe planten met elkaar communiceren. Planten vertellen elkaar over ziektes. Ik gebruik brandnetelgier om slakken en andere bedreigende schimmels tegen te gaan en het maakt je planten sterk. Luizen zijn er niet meer en ook de koolwortelvlieg is weg.’
Iedere dag is Borren met zijn tuin bezig. Hij is dol op tuinieren. En op dingen uitproberen. Zo staan er pompoenen van pompoenzaden uit Ankara en bonen uit Hongarije, gekregen van zijn zoon en schoondochter. Maar al te graag haalt zijn favoriete –ook een Japanse- spreuk aan: ‘wil je een maand gelukkig zijn, koop een huis, wil je een jaar gelukkig zijn trouw een vrouw (of man), wil je een leven lang gelukkig zijn neem een tuin’. Wat dat dan is, waarom die tuin nou zo gelukkig maakt, omschrijft Borren in één woord: verwondering. ‘Je bent altijd weer verwonderd over wat er gebeurt. Soms gaat iets goed, soms lukt iets niet. Dan is er iets aan de hand en dat moet je uitzoeken. Maar de verwondering is het mooiste wat er is. Ik ben van mening dat in het manifest van de Rechten van de Mens opgenomen moet worden dat iedereen recht heeft op een tuin.’
In de kas voor in de tuin liggen de uien te drogen. Naast een bak met gedroogde kapucijners. ‘Snoepgoed. Kun je gerust neerzetten op bruiloften en partijen’, lacht de tuinder. ‘Kapucijners hebben een hoog eiwit gehalte. Ze zijn lekker en erg gezond.’ Borren loopt naar zijn kapschuur waar hij een houten kist van een plank haalt. Onder een laag kranten liggen aardappelen. Groot en goudgeel. ‘Mooi he? Helemaal gaaf. Zit geen plekje op. Neem er maar een paar mee. Wil je ook nog wat andijvie en courgettes? Ben jij klaar voor vanavond.’ Daar zeggen we geen nee tegen. Toch maar een (moes)tuin misschien. Voor nog meer geluk en een lekkere maaltijd.
