Drie meter hoog monument Jodenvervolging komt naar Roden

Stichting Herdenken Noordenveld in de startblokken

RODEN – Een herdenkingsmaaltijd, een uitgebreide tentoonstelling en een theatervoorstelling: zomaar een greep uit de activiteiten georganiseerd door Stichting Herdenken Noordenveld. In het kader van 75 jaar bevrijding hebben ze het dit jaar nog drukker dan anders. Bovendien komt er een groot monument ter nagedachtenis aan de Jodenvervolging, ter hoogte van de bieb in Roden. Stichtingsvoorzitter Elly van Pagée en kersvers bestuurslid Jan Spandaw op wat Roden de komende tijd te wachten staat.

Vorig jaar al gaf Stichting Herdenken Noordenveld in een interview aan De Krant te kennen zich op te maken voor het jubileumjaar. ‘Het begon eigenlijk met een gesprek met burgemeester Klaas Smid’, zegt Elly. ‘Wij vroegen hen om 75 jaar Vrijheid als onderwerp voor het themajaar te gebruiken. Het college van B en W was het hier gelijk mee eens en ook vanuit het Provinciaal bestuur kwam er een som geld vrij. We waren er als de kippen bij met onze plannen, omdat we alles al hadden uitgedacht. Dat heeft geholpen, want we hebben nu meer geld dan andere jaren. Maar er is (ook )meer geld nodig. Nog steeds zijn we aan het fondsenwerven, zodat we straks alles kunnen financieren.’

Daarbij breidde het bestuur van de stichting uit. Jan Spandaw kwam de groep versterken, ondanks dat hij voor zichzelf had besloten even geen bestuurstaken meer op zich te nemen. ‘Hinne Riddersma belde mij, met de vraag of ik iets wilde doen. Vanuit de Zakenkring ken ik veel mensen en met mijn netwerk kan ik een steentje bijdragen. Ik hoef niet meer zo nodig in een bestuur, maar dit vind ik dermate belangrijk dat ik erin gestapt ben. Het is, zeker vandaag de dag, heel belangrijk om het verleden te herdenken en de vrijheid te vieren. Al dertig jaar lang bezoek ik de herdenking op 4 mei in de Pompstee en later op de begraafplaats. Het is iets waardevols en je moet het onder de aandacht blijven houden.’ Hij vervolgt: ‘Roden is een ontzettend levendig dorp. Er gebeurt van alles, van de Rodermarkt tot aan de Weihnachtsmarkt. En alles is mogelijk omdat we hier, samen, in vrijheid kunnen leven.’

Jan is nu met Hinne verantwoordelijk voor de zogeheten Vrijheidsmaaltijd. Op Bevrijdingsdag worden lange tafels in de Kanaalstraat gedekt, waaraan zo’n 250 mensen tezamen een maaltijd zal nuttigen. Studenten van het Noorderpoortcollege zullen vanuit de keuken van Op de Helte het eten serveren aan feestelijk gedekte tafels. Gezamenlijk zal men om twaalf uur proosten op de vrijheid en rond twee uur worden de estafettelopers verwacht die het vrijheidsvuur van Wageningen naar Roden brengen.

Dat deze maaltijd aan de Kanaalstraat wordt gehouden, mag geen verrassing heten. ‘De Kanaalstraat was een hele belangrijke straat in die tijd. Je had er onderduikers, Joden, NSB’ers, verzetsstrijders en politiemensen: het was de oorlog in een notendop. De verhalen vanuit de Kanaalstraat, vertellen wij tijdens de expositie “Kanaalstraatverhalen: 5 jaar onvrijheid”. Deze expositie loopt van 11 april tot en met 17 mei. Veel van die verhalen hebben we dankzij de Historische Vereniging Roon tot ons gekregen. Zij zijn een constante bron van informatie, net als historicus Cees van der Kooij.’ De expositie wordt kracht bijgezet door middel van QR-codes, podcasts, filmpjes en verhalen van kinderen van oorlogsslachtoffers.

Net als andere jaren is er een toneelstuk, ‘Gelukszoekers’ geheten. Dit stuk zal op 9 mei opgevoerd worden in K38. Daarnaast is er nog een schrijfwedstrijd, met als titel ‘Wat is vrijheid?’. Er staat kortom een breed programma op stapel ‘We willen zoveel mogelijk disciplines bij elkaar brengen’, zegt Elly. ‘Zo hebben we iemand gevonden die op toen hij 3 jaar was vanuit Arnhem naar Leutingewolde terechtkwam. Nu, 75 jaar later, komt hij weer terug om te  daarover te vertellen tijdens de Vrijheidsmaaltijd. Heel bijzonder.’

Niet alleen herdenken is van essentieel belang, ook vooruitkijken is een must. ‘Je moet naar de toekomst kijken’, stelt Jan. ‘Daarom willen we graag ook dat jongeren en jonge gezinnen aanschuiven bij de Vrijheidsmaaltijd. 5 mei moet echt een feestje worden. We moeten vieren dat we vrij zijn.’

‘Vertrekpunt’

Bijzonder om te vermelden is het nieuwe standbeeld dat in Roden zal worden onthuld. Nu het busstation in het dorp over de kop zal gaan, is er ruimte ontstaan voor een groot monument ter nagedachtenis aan de Jodenvervolging. Het monument, ontworpen door Mariet Schedler, zal drie meter hoog worden en op het pleintje bij de bieb komen te staan.  Op de steen van het monument worden  kraanvogels aangebracht, die symbool staan voor  vertrekken en weer terugkomen. Op het monument komt de tekst ‘Iedereen die hier vertrekt, mag ook weer terugkomen’ te staan. De gemeente Noordenveld steunt het idee van Stichting Herdenken Noordenveld. ‘Maar we moeten voor de financiering ook op een andere manier aan geld komen’, vertelt Elly. En dus worden er afbeeldingen van kraanvogels, ontworpen door Mariet Schedler, verkocht voor vijftig euro per stuk.  Jan is blij met de komst van het monument. ‘Het is mooi dat hier bij de nieuwe bushalte plek voor is. Het monument zal vanuit de Heerestraat te zien zijn. Het valt zeker op.’

Naar verwachting wordt het monument op 20 november van dit jaar onthuld.