Drukte op stembureaus
actueel
‘Geert? Op een aantal punten heeft hij wel een punt. Maar die punten hebben andere partijen ook’
[gallery ids=”eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1zdGVtbWVuLWluLWRlLWhvcHJhbmsuanBnIiwidGl0bGUiOiJQZWl6ZSBzdGVtbWVuIGluIGRlIGhvcHJhbmsiLCJjYXB0aW9uIjoiRm90bzogQXJjaGllZiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1jb250cmFjdC12b2xrc3Zlcm1ha2VuLXBlaXplLTEuanBnIiwidGl0bGUiOiJQZWl6ZSBjb250cmFjdCB2b2xrc3Zlcm1ha2VuIHBlaXplIiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1jb250cmFjdC12b2xrc3Zlcm1ha2VuLXBlaXplLmpwZyIsInRpdGxlIjoiUGVpemUgY29udHJhY3Qgdm9sa3N2ZXJtYWtlbiBwZWl6ZSIsImNhcHRpb24iOiIiLCJhbHQiOiIiLCJkZXNjcmlwdGlvbiI6IiJ9”]
REGIO – Nooit eerder, althans zo leek het, leefden de verkiezingen voor de Tweede Kamer zo hevig als afgelopen woensdag. Het ging over niets anders, zoals het op de televisie bijvoorbeeld de afgelopen weken ook over helemaal niets anders ging. Tot het Jeugdjournaal aan toe. Het imago van Jesse met z’n blote armpjes en zorgvuldig opgestroopte lange mouwtjes, de brede mond van Buma, het haar van Geert en de aardappel in de keel van Pechtold; alles werd uitvergroot. De Krant bezocht verschillende stembureaus. Op momenten dat iedereen nog ontspannen was, er zelfs nog geen indicatie van de uitslag bekend was.
Kwestie van timing. Juist als we de parkeerplaats van het gemeentehuis in Roden op lopen, draait en keert een bestelbus van de Korenaar om pontificaal voor de ingang van het oude gedeelte van dat gemeentehuis te stoppen. De chauffeur stapt uit, doet de achterklep open en tilt –weet-niet-hoeveel gebakjes naar binnen. Niet voor de mensen die komen stemmen. ‘De burgemeester gaat straks alle stembureaus bij langs en de mensen die de stembureaus bemannen en bevrouwen krijgen van de gemeente allemaal een gebakje’, zegt Stieneke Ottema, deze ochtend cheffin gebak. ‘Klaas moet negentien locaties bij langs. Ik kijk gewoon even of er wel genoeg is.’ Het gebak is er dus, en als bijen komen de mensen op de honing af. Denise de Hoop laat zich zien. Ze wacht nog even met stemmen, haar zoon wil graag mee. ‘Is denk ik ook gewoon goed ze er nu al een beetje bij te betrekken’, zegt ze. Op de trap begroet wethouder Henk Kosters zijn kleine kleindochter en Menno Nienhuis meldt zich ook al. Allemaal hopen ze één ding: dat er een gebakje over is. Wie geen tijd heeft een gebakje te eten, is Nico Bossina. Oud VVD-voorman in Noordenveld. Bijzondere man. Mooie spreker ook. Nico zit met Jan Louwes en voorzitter Dirk Klompe achter de tafel. Dirk is voorzitter, dit keer speelt Nico slechts een bijrol. ‘Ik heb dit vaker gedaan, ja. Veelal in Peize, toen ik daar nog woonde. Ik woon nu ruim een jaar in Roden, en dus zit ik hier.’ Nico woont in goed gezelschap, voormalig wethouder Otto Huisman is namelijk zijn bovenbuurman. Over geluidsoverlast rept Bossina niet, wel merkt hij de drukte in het huis van de gemeente. ‘Het loopt goed’, zegt hij. Samen met Jan en Dirk was hij al om 07.00 uur present. Om 11.00 uur worden ze afgelost, om 15.00 uur mogen ze weer én na 21.00 uur. ‘Dan begint de ellende’, lacht Bossina, terwijl Jannes Bezu zijn stem uitbrengt, net als een andere Roner zakenman, Bastiaan Last. ‘Zal wel druk worden vandaag’, zegt Last, die als altijd een opgeruimde indruk maakt. Terwijl een man zijn kentekenbewijs in plaats van zijn ID-kaart laat zien en een man wil stemmen voor zijn vrouw maar niet de juiste papieren heeft, zegt Nico dat hij hier als toezichthouder volkomen neutraal zit. ‘Ik heb geen idee wat we moeten verwachten. Misschien hoor je me vanavond na 21.00 uur wel wat brommen, dan weet je wel hoe laat het is. Ook ik verwacht een bijzonder hoge opkomst. Zoals het hoort.’ Als een mevrouw zegt dat het ook de hoogste tijd werd voor er dan eindelijk gekozen wordt en het voorspel op de televisie ook wel erg lang duurde, schrikt ook voorzitter Klompe op. ‘Voorspel?’ zegt hij. ‘Mensen, we zijn hier met de verkiezingen bezig. Kom op. Serieus blijven met elkaar’. Klompe zegt het lachend, zoals de sfeer toch al prima is in het gemeentehuis. Tenslotte laat een man weten niet erg te lijken op de meneer die op de foto in zijn paspoort staat. Hij is het toch. ‘Ik zal snel eens nieuwe foto’s laten maken’, zegt hij.
Bij het gemeentehuis in Roden meldden de eerste stemgerechtigden zich precies om 07.30 uur. Even voor het werk aan. Rond 10.00 uur lag het landelijke percentage op 10 procent, in Noordenveld wellicht al wat hoger. Exacte cijfers geeft de gemeente tussendoor nooit. Overal waar je kwam vielen echter de woorden hoog en opkomst. De vraag of er wel genoeg stembiljetten waren, werd ook op verschillende plekken hardop gesteld. Geert Oosterloo blijkt woensdag weer eens van werkelijk alle markten thuis. Geert zit in het Geerties Hoes, als controleur, voor de duidelijkheid. Geert is niet de enige prominent daar, want ook Jacq Toxopeus zit er, hij is voorzitter. Ook voorzitter, hoe logisch, is Jan Kemkers, hij verblijft woensdag veelal in de Doopsgezinde kerk, waar ook hij de identiteitsbewijzen controleert en even vrolijk is als altijd. En dat terwijl hij een paar dagen eerder toch zijn gazon- een kleine weilandje- gemaaid heeft. Het deert Jan niets. Heer Van Wingerden dan? Die zit in Het Valkhof, samen met onder meer Jans Geerts, ex-leerkracht en Drents sprekend. Uiteraard. Arie van Klei heeft een mooie locatie als toezichthouder met Hotel Langewold, waar een andere heer- Meijer- voorzitter is. Je kunt tegenwoordig overal stemmen. Segers van de ChristenUnie stemde al vroeg op de dag in Marle, in nota bene een huiskamer. Kun je nagaan. Zo gek is het hier niet, en zeker in ’t Rashuys in Roderesch niet. Wat is dat een mooi gebouw geworden en wat wordt daar veel georganiseerd. En toch. Het gemis van De Roegte is en blijft. Daar waar de gordijnen roken naar die dronken man die ooit de raamversierselen verwarde met het toilet. ‘Je moest eenmaal binnen eerst de muizen wegjagen’, zegt Henk Tepper, een van de drie wijze heren achter de tafel in ’t Rashuys, waar een aantal mensen dachten dat je al voor half acht zou mogen stemmen. Niet dus. Regels zijn immers regels. Naast hem zitten Rolf Swart en Dick Meima. Een goed tafeltje dus. Heel druk is het te Roderesch niet, wel al drukker dan tijdens voorgaande verkiezingen. Henk heeft nadat er wat mensen zijn vertrokken tijd om de lunchzak van de gemeente even door te nemen. Wat opvalt: de gemeente is nogal scheutig met appels. Er is verder worst, gevulde koek en er zijn pakjes drinken. ‘En gebak’, zegt Henk, ondertussen op de klok kijkend. Hij is wel toe aan een slagroompunt en hoopt maar dat de burgervader zich zo meldt. Dat hopen de anderen ook. ‘Ik zat ooit bij het Valkhof. Kregen we pas na de klok van 18.00 uur gebak’, zegt Swart, terwijl Dick het werkschema van deze dag laat zien. Aan de bar zit een mevrouw, achter de bar staat een mevrouw. En als iemand wil, is er koffie. Best gezellig hier. Rolf Swart is een man met een mening. Nu dus ook. ‘De affaire Turkije is denk ik niet onvoordelig voor Rutte geweest. Verder verwacht ik niet veel verlies voor Wilders en kan Buma van het CDA wel eens verrassen. En vlak Thierry Baudet niet weg. Die zat de afgelopen weken elke zondag bij Harry Mens. En naar dat programma kijken echt veel mensen hoor.’ Henk Tepper zegt niets over de politiek, wel over de Roegte. Opnieuw. ‘Weet je wat ik mis? In de Roegte zag je de mensen aankomen. Zag je in de verte een gele auto aan komen rijden dan wist je wie zo binnen kwam. Dat had wel wat, het is hier toch anders.’ Buiten staat een man te kissebissen met zijn – waarschijnlijk- vrouw. Zijn paspoort is verlopen en meneer denkt nu niet te kunnen stemmen. Mevrouw zegt zeker te weten van wel, meneer twijfelt. De oplossing? De telefoon. Google. Pas nadat meneer leest dat een paspoort tot vijf jaar verlopen mag zijn, loopt hij naar de ingang van ’t Rashuys. Zijn vrouw- waarschijnlijk- schudt haar hoofd. Stom Google, ze zei het toch al!
Ook in Nieuw Roden herken je de stemmer. Er lopen gewoon meer mensen op de stoepen: ofwel richting dorpshuis ofwel naar school De Poolster. Op steenworp afstand van elkaar. Een stemlokaal in de school. Het is er in elk geval niet stil. ‘Lekker levendig’, zegt Jan Timmer, hoofd der school, muziekliefhebber, gitaarspeler en Norger. ‘Ik was van plan om hier vanmorgen al mijn stem uit te brengen. Dat liep even anders. Ik had wat problemen met mijn ID-kaart. Die was ik vergeten. Dus vanavond dan maar, gewoon in Norg. Ook goed’, zegt Jan, onderweg naar een kop koffie aan de bar in de kantine van de gezellige school. Achter dé tafel zitten slechts twee mensen. Als we even beter kijken zien we ook een derde. Meneer is even met papierwerk bezig. Als hij ziet dat er een foto gemaakt dreigt te worden, gaat ook hij snel achter de tafel zitten. Voorzitter is hier een vrouw. Mevrouw Kessel-Drost, voor nu althans. ‘Het loopt lekker door hoor. Ik kan niet inschatten of het drukker is als tijdens de vorige verkiezingen, maar mijn gevoel zegt van wel. Mensen willen verandering. Dat merk je. Al verwacht ik zelf dat er niet heel veel zal veranderen.’ Mevrouw verheft haar stem. De kinderen hebben pauze, of wisselen van lokaal. Het is in elk geval lawaaiiger ineens. Storend is echter iets anders. Het is, zoals Timmer al liet weten, in elk geval levendig. Mooi is de lijst met namen op tafel. Voor de zwever, die toch nog even wil kijken. Het nog niet helemaal zeker weet. En dat zijn er een hoop. Op de radio laat een man weten pas in he stemhokje te beslissen. Het is maar net welke kant hij op kijkt. Zo zie je maar: soms speelt willekeur of toeval een rol. Het is maar net op welke naam meneer het eerst stuit, als hij het formulier eenmaal ontvouwen heeft.
We gaan naar Leek, in de wetenschap dat het ook in Roderwolde ongetwijfeld gezellig zal zijn met de heren Booij (Remmelt) en Keizer (Oeds). Ze zitten nog in een café ook, al zal er ongetwijfeld alleen koffie geschonken worden en zal men ook daar pas na het tellen der stemmen gaan zitten voor een borreltje. Ach ja, achter de tafels zie je vaak dezelfde mensen. Voor het geld hoeven ze het niet te doen. Ze krijgen een onkostenvergoeding, omgerekend naar een uurtarief zou zelfs een Pool er niet willen zitten. Ze doen het voor de goede zaak, voor het lunchpakket en het gebakje. En voor de lol, de democratie en om de blije mensen. Want blije mensen, die zijn er vandaag zat. Ook in Leek, Oostindie. De wijk die dan uiteindelijk toch helemaal af lijkt te komen. Wijk van voetbalclub VEV’67, dat de bestuurskamer beschikbaar stelde als stembureau. Een niet al te grote ruimte, en juist daardoor wel knus. Er staat een grote pot snoep op tafel. Opvallend veel moeders met kinderen brengen hun stem uit. Zoals ook voorzitter Jan Willem Pieter Kreukel Slotema deed. Ook namens zijn 93-jarige moeder trouwens. Slotema wil meteen van alles vertellen, maar beseft dan: ik ben voorzitter. Ik moet hier neutraal zitten. Ik verwelkom de mensen, doe wat ik doen moet en pas nadat ik afgelost ben, kan ik praten.’ Slotema neemt zijn taak serieus en beseft: het wordt een lange dag. Ook zegt hij zich te verbazen over het feit dat heel veel mensen moeite hebben het stemformulier enigszins acceptabel op te vouwen. Op Slotema’s neus een bril. Op tafel zijn telefoon, in lederen hoesje. Wel zo veilig. Verder een pen, een reserve pen en een reserve reserve pen. Een blocnote met turfstreepjes, een leeg plastic bekertje koffie, snoepjes en de Koninklijke onderscheidding opgespeld. Laat de stemmers maar komen. ‘Nou, die zijn er hoor’, zegt JWP, pal nadat hij afgelost is. ‘Ik gok dat we hier de 85 procent wel gaan halen. Ik zie vooral blije mensen. Blije mensen die mogen stemmen, want zo is het. Het is een voorrecht je stem uit te mogen brengen. Dat stralen de mensen hier echt uit. Ik geniet’, zegt Slotema, wiens knal-Oranje Kever op de parkeerplaats staat.
Slotema is nu voorzitter. Is anders die ex-melkboer, de columnist en Kreukel maar toch vooral CDA-man. In hart en nieren. Slotema bestelt koffie bij de dartende barman en geeft zijn visie op politiek Nederland. Slotema spreekt Cruyffiaans. Zegt soms mooie dingen. Over Wilders bijvoorbeeld. ‘Op een paar punten heeft hij wel een punt. Die punten hebben de andere partijen echter ook’, zegt Slotema, die na het uitspreken van de zin een punt (lees: stilte) laat vallen. Slotema ergerde zich groen en geel aan Erdogan. ‘Mooi dat elke partij Rutte steunde en de EU dat ook doet. Erdogan zegt de meest waanzinnige dingen. Aan de andere kant denk ik dat hij toch wel in zal binden. Hij wil de miljarden voor de vluchtelingen niet kwijt, miljarden waarvan ik me wel eens afvraag of ze op de juiste plek terecht komen. Erdogan weet bovendien dat wij Nederlanders veel besteden in Turkije. Ik ben het met ‘onze’ Buma eens hoor: niet langer praten over toetreding van Turkije tot de EU. Ik hoop dat het met een sisser afloopt, al kijk ik toch met argusogen naar de wijze waarop Erdogan de meute opzweept. En in het algemeen: ik heb een ontzettend groot hart. Iedereen is welkom. In mijn land en mijn huis. Maar mensen die zich zoals in Rotterdam misdragen, die dus niet. Die mogen ze wat mij betreft echter terugsturen, hoor. Het houdt een keer op.’ Slotema neemt een slok van de inmiddels lauwe koffie. En neemt een hap adem. En vervolgt. ‘Ik hoop dat het verlies van de PvdA meevalt. Ik als CDA-er weet wat zij nu voelen en ze zijn altijd een betrouwbare partner geweest. Ze hebben het verloren in de zorg, als je het mij vraagt. En in de zorg is het ook, hoe zal ik het zeggen, niet best gesteld hoor. Mijn vrouw heeft winkeltjes in drie verzorgingshuizen. Ik zie vaak hoe het gaat. Geen tijd om naar het toilet te gaan, geen luisterend oor. Die rol, luisterend oor dus, neem ik soms maar op me. Tenenkrommend wat er in de zorg veranderd is. Oh ja, weet je wie ik een topper vind? Omzigt. Pieter. Die verzet een werk, houd je niet voor mogelijk hoor.’ Hoewel net afgelost, blijft Slotema nog even in de kantine van VEV’67. Hij kijkt naar buiten. Ziet land. Veld, een school en huizen. Zou Rutte morgen nog de baas van dit mooie land zijn?
Weer de radio. Over de betrekkelijkheid van stemmen. Een 16-jarig meisje wordt gevraagd een aantal politieke partijen op te noemen. Het valt stil. Vervolgens komt ze met een fonkelnieuwe partij. De GGD.
[gallery ids=”eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1zdGVtbWVuLWluLWRlLWhvcHJhbmsuanBnIiwidGl0bGUiOiJQZWl6ZSBzdGVtbWVuIGluIGRlIGhvcHJhbmsiLCJjYXB0aW9uIjoiRm90bzogQXJjaGllZiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1jb250cmFjdC12b2xrc3Zlcm1ha2VuLXBlaXplLTEuanBnIiwidGl0bGUiOiJQZWl6ZSBjb250cmFjdCB2b2xrc3Zlcm1ha2VuIHBlaXplIiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvd3d3LmRla3JhbnRuaWV1d3MubmxcL3dwLWNvbnRlbnRcL3VwbG9hZHNcLzIwMTdcLzAzXC9QZWl6ZS1jb250cmFjdC12b2xrc3Zlcm1ha2VuLXBlaXplLmpwZyIsInRpdGxlIjoiUGVpemUgY29udHJhY3Qgdm9sa3N2ZXJtYWtlbiBwZWl6ZSIsImNhcHRpb24iOiIiLCJhbHQiOiIiLCJkZXNjcmlwdGlvbiI6IiJ9”]
REGIO – Nooit eerder, althans zo leek het, leefden de verkiezingen voor de Tweede Kamer zo hevig als afgelopen woensdag. Het ging over niets anders, zoals het op de televisie bijvoorbeeld de afgelopen weken ook over helemaal niets anders ging. Tot het Jeugdjournaal aan toe. Het imago van Jesse met z’n blote armpjes en zorgvuldig opgestroopte lange mouwtjes, de brede mond van Buma, het haar van Geert en de aardappel in de keel van Pechtold; alles werd uitvergroot. De Krant bezocht verschillende stembureaus. Op momenten dat iedereen nog ontspannen was, er zelfs nog geen indicatie van de uitslag bekend was.
Kwestie van timing. Juist als we de parkeerplaats van het gemeentehuis in Roden op lopen, draait en keert een bestelbus van de Korenaar om pontificaal voor de ingang van het oude gedeelte van dat gemeentehuis te stoppen. De chauffeur stapt uit, doet de achterklep open en tilt –weet-niet-hoeveel gebakjes naar binnen. Niet voor de mensen die komen stemmen. ‘De burgemeester gaat straks alle stembureaus bij langs en de mensen die de stembureaus bemannen en bevrouwen krijgen van de gemeente allemaal een gebakje’, zegt Stieneke Ottema, deze ochtend cheffin gebak. ‘Klaas moet negentien locaties bij langs. Ik kijk gewoon even of er wel genoeg is.’ Het gebak is er dus, en als bijen komen de mensen op de honing af. Denise de Hoop laat zich zien. Ze wacht nog even met stemmen, haar zoon wil graag mee. ‘Is denk ik ook gewoon goed ze er nu al een beetje bij te betrekken’, zegt ze. Op de trap begroet wethouder Henk Kosters zijn kleine kleindochter en Menno Nienhuis meldt zich ook al. Allemaal hopen ze één ding: dat er een gebakje over is. Wie geen tijd heeft een gebakje te eten, is Nico Bossina. Oud VVD-voorman in Noordenveld. Bijzondere man. Mooie spreker ook. Nico zit met Jan Louwes en voorzitter Dirk Klompe achter de tafel. Dirk is voorzitter, dit keer speelt Nico slechts een bijrol. ‘Ik heb dit vaker gedaan, ja. Veelal in Peize, toen ik daar nog woonde. Ik woon nu ruim een jaar in Roden, en dus zit ik hier.’ Nico woont in goed gezelschap, voormalig wethouder Otto Huisman is namelijk zijn bovenbuurman. Over geluidsoverlast rept Bossina niet, wel merkt hij de drukte in het huis van de gemeente. ‘Het loopt goed’, zegt hij. Samen met Jan en Dirk was hij al om 07.00 uur present. Om 11.00 uur worden ze afgelost, om 15.00 uur mogen ze weer én na 21.00 uur. ‘Dan begint de ellende’, lacht Bossina, terwijl Jannes Bezu zijn stem uitbrengt, net als een andere Roner zakenman, Bastiaan Last. ‘Zal wel druk worden vandaag’, zegt Last, die als altijd een opgeruimde indruk maakt. Terwijl een man zijn kentekenbewijs in plaats van zijn ID-kaart laat zien en een man wil stemmen voor zijn vrouw maar niet de juiste papieren heeft, zegt Nico dat hij hier als toezichthouder volkomen neutraal zit. ‘Ik heb geen idee wat we moeten verwachten. Misschien hoor je me vanavond na 21.00 uur wel wat brommen, dan weet je wel hoe laat het is. Ook ik verwacht een bijzonder hoge opkomst. Zoals het hoort.’ Als een mevrouw zegt dat het ook de hoogste tijd werd voor er dan eindelijk gekozen wordt en het voorspel op de televisie ook wel erg lang duurde, schrikt ook voorzitter Klompe op. ‘Voorspel?’ zegt hij. ‘Mensen, we zijn hier met de verkiezingen bezig. Kom op. Serieus blijven met elkaar’. Klompe zegt het lachend, zoals de sfeer toch al prima is in het gemeentehuis. Tenslotte laat een man weten niet erg te lijken op de meneer die op de foto in zijn paspoort staat. Hij is het toch. ‘Ik zal snel eens nieuwe foto’s laten maken’, zegt hij.
Bij het gemeentehuis in Roden meldden de eerste stemgerechtigden zich precies om 07.30 uur. Even voor het werk aan. Rond 10.00 uur lag het landelijke percentage op 10 procent, in Noordenveld wellicht al wat hoger. Exacte cijfers geeft de gemeente tussendoor nooit. Overal waar je kwam vielen echter de woorden hoog en opkomst. De vraag of er wel genoeg stembiljetten waren, werd ook op verschillende plekken hardop gesteld. Geert Oosterloo blijkt woensdag weer eens van werkelijk alle markten thuis. Geert zit in het Geerties Hoes, als controleur, voor de duidelijkheid. Geert is niet de enige prominent daar, want ook Jacq Toxopeus zit er, hij is voorzitter. Ook voorzitter, hoe logisch, is Jan Kemkers, hij verblijft woensdag veelal in de Doopsgezinde kerk, waar ook hij de identiteitsbewijzen controleert en even vrolijk is als altijd. En dat terwijl hij een paar dagen eerder toch zijn gazon- een kleine weilandje- gemaaid heeft. Het deert Jan niets. Heer Van Wingerden dan? Die zit in Het Valkhof, samen met onder meer Jans Geerts, ex-leerkracht en Drents sprekend. Uiteraard. Arie van Klei heeft een mooie locatie als toezichthouder met Hotel Langewold, waar een andere heer- Meijer- voorzitter is. Je kunt tegenwoordig overal stemmen. Segers van de ChristenUnie stemde al vroeg op de dag in Marle, in nota bene een huiskamer. Kun je nagaan. Zo gek is het hier niet, en zeker in ’t Rashuys in Roderesch niet. Wat is dat een mooi gebouw geworden en wat wordt daar veel georganiseerd. En toch. Het gemis van De Roegte is en blijft. Daar waar de gordijnen roken naar die dronken man die ooit de raamversierselen verwarde met het toilet. ‘Je moest eenmaal binnen eerst de muizen wegjagen’, zegt Henk Tepper, een van de drie wijze heren achter de tafel in ’t Rashuys, waar een aantal mensen dachten dat je al voor half acht zou mogen stemmen. Niet dus. Regels zijn immers regels. Naast hem zitten Rolf Swart en Dick Meima. Een goed tafeltje dus. Heel druk is het te Roderesch niet, wel al drukker dan tijdens voorgaande verkiezingen. Henk heeft nadat er wat mensen zijn vertrokken tijd om de lunchzak van de gemeente even door te nemen. Wat opvalt: de gemeente is nogal scheutig met appels. Er is verder worst, gevulde koek en er zijn pakjes drinken. ‘En gebak’, zegt Henk, ondertussen op de klok kijkend. Hij is wel toe aan een slagroompunt en hoopt maar dat de burgervader zich zo meldt. Dat hopen de anderen ook. ‘Ik zat ooit bij het Valkhof. Kregen we pas na de klok van 18.00 uur gebak’, zegt Swart, terwijl Dick het werkschema van deze dag laat zien. Aan de bar zit een mevrouw, achter de bar staat een mevrouw. En als iemand wil, is er koffie. Best gezellig hier. Rolf Swart is een man met een mening. Nu dus ook. ‘De affaire Turkije is denk ik niet onvoordelig voor Rutte geweest. Verder verwacht ik niet veel verlies voor Wilders en kan Buma van het CDA wel eens verrassen. En vlak Thierry Baudet niet weg. Die zat de afgelopen weken elke zondag bij Harry Mens. En naar dat programma kijken echt veel mensen hoor.’ Henk Tepper zegt niets over de politiek, wel over de Roegte. Opnieuw. ‘Weet je wat ik mis? In de Roegte zag je de mensen aankomen. Zag je in de verte een gele auto aan komen rijden dan wist je wie zo binnen kwam. Dat had wel wat, het is hier toch anders.’ Buiten staat een man te kissebissen met zijn – waarschijnlijk- vrouw. Zijn paspoort is verlopen en meneer denkt nu niet te kunnen stemmen. Mevrouw zegt zeker te weten van wel, meneer twijfelt. De oplossing? De telefoon. Google. Pas nadat meneer leest dat een paspoort tot vijf jaar verlopen mag zijn, loopt hij naar de ingang van ’t Rashuys. Zijn vrouw- waarschijnlijk- schudt haar hoofd. Stom Google, ze zei het toch al!
Ook in Nieuw Roden herken je de stemmer. Er lopen gewoon meer mensen op de stoepen: ofwel richting dorpshuis ofwel naar school De Poolster. Op steenworp afstand van elkaar. Een stemlokaal in de school. Het is er in elk geval niet stil. ‘Lekker levendig’, zegt Jan Timmer, hoofd der school, muziekliefhebber, gitaarspeler en Norger. ‘Ik was van plan om hier vanmorgen al mijn stem uit te brengen. Dat liep even anders. Ik had wat problemen met mijn ID-kaart. Die was ik vergeten. Dus vanavond dan maar, gewoon in Norg. Ook goed’, zegt Jan, onderweg naar een kop koffie aan de bar in de kantine van de gezellige school. Achter dé tafel zitten slechts twee mensen. Als we even beter kijken zien we ook een derde. Meneer is even met papierwerk bezig. Als hij ziet dat er een foto gemaakt dreigt te worden, gaat ook hij snel achter de tafel zitten. Voorzitter is hier een vrouw. Mevrouw Kessel-Drost, voor nu althans. ‘Het loopt lekker door hoor. Ik kan niet inschatten of het drukker is als tijdens de vorige verkiezingen, maar mijn gevoel zegt van wel. Mensen willen verandering. Dat merk je. Al verwacht ik zelf dat er niet heel veel zal veranderen.’ Mevrouw verheft haar stem. De kinderen hebben pauze, of wisselen van lokaal. Het is in elk geval lawaaiiger ineens. Storend is echter iets anders. Het is, zoals Timmer al liet weten, in elk geval levendig. Mooi is de lijst met namen op tafel. Voor de zwever, die toch nog even wil kijken. Het nog niet helemaal zeker weet. En dat zijn er een hoop. Op de radio laat een man weten pas in he stemhokje te beslissen. Het is maar net welke kant hij op kijkt. Zo zie je maar: soms speelt willekeur of toeval een rol. Het is maar net op welke naam meneer het eerst stuit, als hij het formulier eenmaal ontvouwen heeft.
We gaan naar Leek, in de wetenschap dat het ook in Roderwolde ongetwijfeld gezellig zal zijn met de heren Booij (Remmelt) en Keizer (Oeds). Ze zitten nog in een café ook, al zal er ongetwijfeld alleen koffie geschonken worden en zal men ook daar pas na het tellen der stemmen gaan zitten voor een borreltje. Ach ja, achter de tafels zie je vaak dezelfde mensen. Voor het geld hoeven ze het niet te doen. Ze krijgen een onkostenvergoeding, omgerekend naar een uurtarief zou zelfs een Pool er niet willen zitten. Ze doen het voor de goede zaak, voor het lunchpakket en het gebakje. En voor de lol, de democratie en om de blije mensen. Want blije mensen, die zijn er vandaag zat. Ook in Leek, Oostindie. De wijk die dan uiteindelijk toch helemaal af lijkt te komen. Wijk van voetbalclub VEV’67, dat de bestuurskamer beschikbaar stelde als stembureau. Een niet al te grote ruimte, en juist daardoor wel knus. Er staat een grote pot snoep op tafel. Opvallend veel moeders met kinderen brengen hun stem uit. Zoals ook voorzitter Jan Willem Pieter Kreukel Slotema deed. Ook namens zijn 93-jarige moeder trouwens. Slotema wil meteen van alles vertellen, maar beseft dan: ik ben voorzitter. Ik moet hier neutraal zitten. Ik verwelkom de mensen, doe wat ik doen moet en pas nadat ik afgelost ben, kan ik praten.’ Slotema neemt zijn taak serieus en beseft: het wordt een lange dag. Ook zegt hij zich te verbazen over het feit dat heel veel mensen moeite hebben het stemformulier enigszins acceptabel op te vouwen. Op Slotema’s neus een bril. Op tafel zijn telefoon, in lederen hoesje. Wel zo veilig. Verder een pen, een reserve pen en een reserve reserve pen. Een blocnote met turfstreepjes, een leeg plastic bekertje koffie, snoepjes en de Koninklijke onderscheidding opgespeld. Laat de stemmers maar komen. ‘Nou, die zijn er hoor’, zegt JWP, pal nadat hij afgelost is. ‘Ik gok dat we hier de 85 procent wel gaan halen. Ik zie vooral blije mensen. Blije mensen die mogen stemmen, want zo is het. Het is een voorrecht je stem uit te mogen brengen. Dat stralen de mensen hier echt uit. Ik geniet’, zegt Slotema, wiens knal-Oranje Kever op de parkeerplaats staat.
Slotema is nu voorzitter. Is anders die ex-melkboer, de columnist en Kreukel maar toch vooral CDA-man. In hart en nieren. Slotema bestelt koffie bij de dartende barman en geeft zijn visie op politiek Nederland. Slotema spreekt Cruyffiaans. Zegt soms mooie dingen. Over Wilders bijvoorbeeld. ‘Op een paar punten heeft hij wel een punt. Die punten hebben de andere partijen echter ook’, zegt Slotema, die na het uitspreken van de zin een punt (lees: stilte) laat vallen. Slotema ergerde zich groen en geel aan Erdogan. ‘Mooi dat elke partij Rutte steunde en de EU dat ook doet. Erdogan zegt de meest waanzinnige dingen. Aan de andere kant denk ik dat hij toch wel in zal binden. Hij wil de miljarden voor de vluchtelingen niet kwijt, miljarden waarvan ik me wel eens afvraag of ze op de juiste plek terecht komen. Erdogan weet bovendien dat wij Nederlanders veel besteden in Turkije. Ik ben het met ‘onze’ Buma eens hoor: niet langer praten over toetreding van Turkije tot de EU. Ik hoop dat het met een sisser afloopt, al kijk ik toch met argusogen naar de wijze waarop Erdogan de meute opzweept. En in het algemeen: ik heb een ontzettend groot hart. Iedereen is welkom. In mijn land en mijn huis. Maar mensen die zich zoals in Rotterdam misdragen, die dus niet. Die mogen ze wat mij betreft echter terugsturen, hoor. Het houdt een keer op.’ Slotema neemt een slok van de inmiddels lauwe koffie. En neemt een hap adem. En vervolgt. ‘Ik hoop dat het verlies van de PvdA meevalt. Ik als CDA-er weet wat zij nu voelen en ze zijn altijd een betrouwbare partner geweest. Ze hebben het verloren in de zorg, als je het mij vraagt. En in de zorg is het ook, hoe zal ik het zeggen, niet best gesteld hoor. Mijn vrouw heeft winkeltjes in drie verzorgingshuizen. Ik zie vaak hoe het gaat. Geen tijd om naar het toilet te gaan, geen luisterend oor. Die rol, luisterend oor dus, neem ik soms maar op me. Tenenkrommend wat er in de zorg veranderd is. Oh ja, weet je wie ik een topper vind? Omzigt. Pieter. Die verzet een werk, houd je niet voor mogelijk hoor.’ Hoewel net afgelost, blijft Slotema nog even in de kantine van VEV’67. Hij kijkt naar buiten. Ziet land. Veld, een school en huizen. Zou Rutte morgen nog de baas van dit mooie land zijn?
Weer de radio. Over de betrekkelijkheid van stemmen. Een 16-jarig meisje wordt gevraagd een aantal politieke partijen op te noemen. Het valt stil. Vervolgens komt ze met een fonkelnieuwe partij. De GGD.
