Eco of Ego?

Natuur is voor zweverige types, vrouwen met gehaakte poncho’s en mannen met baarden en geitenwollen sokken. Maar gevoelsmatig weten we het best wel. Natuur is goed voor ons allemaal, voor onze rust en onze gezondheid. Hebben we het (te) druk dan gaan we wandelen of fietsen. ‘Even het hoofd leegmaken’ zeggen we dan. Door wetenschappers is al lang aangetoond dat bewegen in de natuur stress verlagend werkt en een heilzame invloed heeft op de mens.  

Tijdens de corona epidemie werd dat erg duidelijk. Nog nooit zochten mensen zo massaal de natuurgebieden op. Inmiddels zijn er tal van wetenschappelijke bewijzen dat de natuur goed is voor jong en oud. Het wordt tijd dat deze heilzame werking en de natuurwaarde uit de zweverige sfeer wordt gehaald en erkend wordt door het bedrijfsleven, beleidsmakers en de medische wereld.

Over ‘natuurwaarde’ is al veel onderzoek gedaan. Je kunt kijken naar de economische waarde, uitgedrukt in geld maar ook naar de gevoelswaarde. De gevoelswaarde is lastiger vast te stellen dan de economische. Onlangs hoorde ik iemand dit uitleggen aan de hand van een boom. Je kunt een boom zien als een stuk hout waarvan je de economische waarde kunt berekenen. Die wisselt met de vraag naar hout, de leeftijd van de boom, hoogte en dikte van de boom en de houtsoort. Maar je kunt een boom ook zien als een natuurlijke airconditioner en luchtzuiveraar. Ze zorgt voor schaduw en verkoeling, produceert zuurstof en filtert stof uit de lucht. Daarnaast herbergt bijvoorbeeld een ‘volwassen’ eik meer dan 400 soorten planten en dieren en is dus zeer waardevol voor de biodiversiteit.

Ik denk dat de wijze waarop je naar de waarde van de natuur, de aarde en de wereld kijkt veel te maken heeft met hoe je in de wereld staat. Op de Unesco website lees ik ‘We weten dat het anders moet: de planeet is uitgeput, en wij zelf eigenlijk ook. Wat we nodig hebben is inspiratie, nieuwe ideeën; handvatten om anders naar onszelf en de wereld te kijken’. Het is goed om na te denken over hoe je in het leven staat. Voel jij je als mens verheven boven de natuur? Of voel jij jezelf onderdeel van de natuur? Het verschil tussen Ego en Eco. Ik reken mezelf tot de laatste groep.

Hoogleraar natuurbeleving Agnes van den Berg doet onderzoek naar de (heilzame) werking van de natuur. Zo is aangetoond dat buitenspelen in de natuur goed is voor de motorische ontwikkeling bij kinderen. Maar ook dat een wandeling in de natuur voor stemmingsverbetering en stressverlaging zorgt. En die stressverlaging heeft weer allerlei neveneffecten. Bijvoorbeeld verlaging van hart en vaatziekten en een positief effect op ons afweersysteem. Stressvermindering zorgt ook voor verminderde kans op het ontstaan van burnout, angst, depressie en schizofrenie.

Wetenschapsjournalist Mark Mieras heeft zich verdiept in onderzoeken naar de positieve effecten van natuur op de (ontwikkeling van de) hersenen. Zo bleek bijvoorbeeld uit onderzoeken dat mensen die opgroeien in de (nabijheid) van park of natuur, langer leven. Het effect van een beetje groen werkt al positief. Bijvoorbeeld planten in de vensterbank of een natuurfoto aan de wand heeft al een meetbare effecten. Stressvermindering en daardoor meer aandacht en concentratie lijkt een sleutelrol te spelen. Mark Mieras omschrijft dit treffend: ‘Natuur als vluchtheuvel voor de (overbelaste) geest’.

Er valt nog zoveel over natuur(waarden) te ontdekken. Inmiddels is bewezen dat natuur een duidelijk positief effect op onze gezondheid heeft. Laten we daarom onze laatste, kwetsbare natuur koesteren en (ons) inzetten voor een duurzame wereld. Ik heb al meerdere natuurfoto’s in mijn werkkamer hangen. Voel ik toch werkstress opkomen, dan pak ik mijn camera en ga de echte natuur in.

Andre Brasse Puur Natuur nr. 80 sept. 2022