‘Een slager die z’n eigen vlees keurt is het algemene gevoel dat heerst’

Rapport moet meer duidelijkheid geven over risico’s van uitbreiding gasopslag Langelo

LANGELO-STEENBERGEN- Aanvankelijk zou er geen enkele sprake zijn van kans op aardbevingen door de uitbreiding van de gasopslag in Langelo. Althans, dat beweerde de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) vorig jaar november aan De Krant, toen we op het UGS Norg-terrein waren voor een reportage. Doordat er sprake is van constante druk, die niet vergroot of verkleind wordt, zijn aardbevingen geen issue in Langelo, wist projectmanager Taco Keja te vertellen. Nu blijkt tóch dat die risico’s er wel degelijk zijn. Een rapport dat binnenkort verschijnt moet meer duidelijkheid geven over de risico’s in het gasopslaggebied. Albert Wemmenhove uit Steenbergen, lid van de werkgroep die opkomt voor inwoners met schade door uitbreiding van de gasopslag, heeft zo zijn twijfels bij de oprechtheid van dat rapport dat gemaakt is in opdracht van de NAM. “Een slager die z’n eigen vlees keurt, is het algemene gevoel dat hier heerst.” Hij noteerde tot dusver 84 schadegevallen in het gebied.

Minister Kamp van Economische Zaken bevestigde afgelopen week dat de kans op aardbevingen boven 1.5 op de schaal van Richter in het gasopslaggebied rond Langelo niet ondenkbaar is. De ChristenUnie in de Tweede Kamer uitte ook haar zorgen over de mogelijk zwaardere aardbevingen bij Langelo door de uitbreiding van de gasopslag. Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber vroeg zich hardop af of er niet gewoon sprake was van verplaatsing van aardbevingsrisico’s van Groningen naar Drenthe. Ook zou de NAM de bewoners van het gebied niet goed informeren over de ontwikkelingen rond de gasopslag. Die zouden niet eens geraadpleegd zijn over uitbreiding ervan, volgens Dik-Faber die wil dat de minister er bij de NAM op aandringt om zorgvuldig met de bewoners te communiceren.

‘Je zou van een organisatie als de NAM wel een wat meer proactieve houding verwachten’

De Langeloërs zelf blijven er aardig relaxed onder, volgens oud-wethouder Jacob Dam, voorzitter van Dorpsbelangen Langelo. “We volgen de ontwikkelingen kritisch, maar nuchter.” Op zich is hij best te spreken over het contact met de NAM. “We hebben regelmatig ‘buurtoverleg’ samen met de NAM en het bestuur. Daar kunnen we ons wel en wee goed kwijt. Soms bieden ze aan om met ons langs het terrein te wandelen. Maar, en dat moet ik er wel bij zeggen, wat wel opvalt is dat de vragen altijd van ons uit komen. Je zou van een partij als de NAM wel een meer proactieve houding mogen verwachten. Leuk dat ze onze vragen beantwoorden, maar juist die stap ervóór is voor ons zo belangrijk. Nieuwe ontwikkelingen delen met de buurt, dát.”

Hoewel er bij Dam geen concrete schadegevallen in zijn woonplaats bekend zijn, verneemt hij wel dat de zorg onder de bewoners toeneemt nu naar buiten is gekomen dat de risico’s op aardbevingen hoger zijn dan aanvankelijk werd voorgespiegeld. Dam is erg nieuwsgierig naar de uitkomsten van het rapport. “Naar welke effecten de uitbreiding van de capaciteit heeft op gebouwen bijvoorbeeld. En hoe wordt er omgegaan met die uitkomsten? Daar ben ik erg benieuwd naar. Als blijkt dat de onderzochte schadegevallen in Steenbergen te maken hebben met de uitbreiding van de gasopslag, zullen hier de ogen ook geopend worden”, stelt Dam die met kritische blik kijkt naar het rapport van de NAM. Hij laat vallen dat het toch wat riekt naar ‘het eigen vlees keuren’. “De NAM betaalt zijn eigen onderzoek. En wie betaalt bepaalt. Bovendien heeft de overheid ook belangen. Zij verdienen veel geld aan de gaswinning. Het lastige is dat er geen duidelijke scheiding is van partijen.” Dat Kamp nu de omgekeerde bewijslast heeft ingevoerd, inwoners met schade hoeven in een rechtszaak niet zelf te bewijzen dat de schade aan hun woning is veroorzaakt door gaswinning, ziet Dam niet meteen als voordeel. “Eerlijk gezegd heb ik geen idee wat het toevoegt. Persoonlijk denk ik dat je alleen maar meer juridisch geharrewar krijgt. Eerst had je als burger een zaak tegen de NAM, nu heeft de NAM dat tegenover jou. Zit je daar op te wachten, vraag ik me af.”

Dat is ook waar Albert Wemmenhove uit Steenbergen grote moeite mee heeft, hij spreekt eveneens van ‘eigen vleeskeuring’. De werkgroep, die opkomt voor inwoners met schade door grondtrillingen, heeft een pro forma bezwaar ingediend gevolgd door een gemotiveerd bezwaarschrift. Ze zijn van plan een kort geding aan te spannen tegen de NAM. Doel van het kort geding: minder gas oppompen in een koude periode om nog meer schade te voorkomen. Wemmenhove legt uit: “de productie is vergroot van 50 miljoen kubieke meter gas per dag naar 76 miljoen kuub per dag. Het werkvolume is in de winter gestegen van 3 naar 7 miljard kuub. Als je wekenlang achter elkaar de maximale hoeveelheid gas oppompt krijg je verzakking van de grond. Met alle gevolgen van dien. Prima dat ze een dag 76 miljoen kuub gas oppompen, als ze het de dagen erna maar fors minder doen.” Maar dat ziet Wemmenhove, nu de Raad van State heeft besloten dat de gaskraan in Groningen nog verder dichtgedraaid wordt, niet gebeuren. “Nu er in het Groningseveld minder geproduceerd mag worden, maximaal 27 miljard kuub, wordt de druk op kleinere gasvelden als Langelo en Grijpskerk alleen maar groter. Die moeten meer opbrengen om aan de behoefte te kunnen voldoen. Wij willen voorkomen dat er in één winter een grote hoeveelheid gas wordt opgepompt”, stelt Wemmenhove die met de werkgroep sinds de uitbreiding van de gasopslag inmiddels al 84 schadegevallen heeft genoteerd. 35 daarvan zijn onderzocht door inspecteurs van Arcadis, de vroegere Heidemij, in opdracht van de NAM. Bewoners kampen met scheuren in de muren en fundering, losbarstende tegels, voegen die eruit springen, verzakkingen en verzwakking van de opstal in het algemeen, weet Wemmenhove. Hoe het kan dat er vooral in Steenbergen zoveel schades te bespeuren zijn en in Langelo zelf in mindere mate, wijdt hij aan de ligging. De Hoofdweg van Steenbergen zou precies op een breuklijn liggen, een lijn waarop verschillende ondergronden samenkomen en dus zwakker is.

Vertrouwen in een eerlijk rapport heeft Wemmenhove niet. Hij vermoedt dat de schades zullen worden ‘weggeredeneerd’. “Eerst worden de schades gefilterd door Arcadis, daarna nog eens door de NAM en blijft er uiteindelijk niets van over”, is mijn veronderstelling. “Werd de NAM voor 2012 nog omarmt, geknuffeld, hoe anders is dat nu. Het vertrouwen is opgelost. Gereduceerd tot nul, na alle schades en de starre houding van de aardoliemaatschappij.” Wat Wemmenhove nog het meest stoort is dat de NAM de uitbreiding van de gasopslag zonder risicoanalyse vooraf heeft uitgevoerd. “Daar is helemaal niets over terug te vinden. En die handelingsvrijheid van de NAM wordt ook nog gedekt door het ministerie van Economische Zaken, de overheid. Met de interne veiligheid op het terrein zelf zit het wel goed, maar de veiligheid van de burgers, daar heb ik behoorlijk mijn twijfels bij.” De Steenberger wacht op het telefoontje van de NAM, over de evaluatie van het rapport dat uitkomt. De hoofdvraag van dat rapport luidt: ‘Zijn de activiteiten van de NAM oorzaak of zijn er andere aanwijsbare oorzaken voor de schades?’ “Ook zoiets. Er is ons mondeling meegedeeld dat voor de algemene bespreking van het rapport alleen de 35 inwoners van wie de schade onderzocht is welkom zijn. Andere partijen en belangstellenden mogen daar niet bij aanwezig zijn. Ook de pers niet. Vreemd toch?”

Nog even een paar cijfers: sinds de uitbreiding van de gasopslag is de injectie vergroot van 24 naar 36 miljoen kuub per dag gedurende de zomer. De productie in de winter is vergroot van 50 naar maximaal 76 kuub per dag. Er staan 9 putten voor injectie en productie op het terrein, het zijn de allergrootste putten ter wereld. Het werkvolume is van 3 naar 7 miljard kuub gegaan in 2015. Het reservoir in Langeo ligt op 3000 meter diepte en is 9 kilometer lang en 600 meter breed. Het totale volume van de gasopslag is 28 miljard kuub.