Gouden tijden
Puur Natuur
Onlangs beklom ik in Estland een prachtige houten uitkijktoren in een, voor Nederlandse begrippen, enorm bos. De uitkijktoren was bovenop een heuvel gebouwd en torende hoog boven de bomen uit. Bovenop de toren genoot ik van het fantastische uitzicht over het immense groene woud. Om me heen vlogen vijf gitzwarte raven, die de gekste kapriolen maakten. Al vliegend lieten ze een rollend ‘kroa-kroa’ horen. Zo langzaam maar zeker ging ik helemaal op in deze ‘wilde’ natuur. Plotseling stond onze ruig bebaarde, Letse gids naast me en vroeg in het Engels wat ik van het panorama vond. “Fantastisch”, was mijn reactie. “Wat heb je hier een prachtig uitzicht over dit gigantische groene woud”. De gids zweeg even en zei: “Kom over een paar weken terug.” “Dan wordt het hier echt mooi, want dan breekt de gouden periode aan.”
De ene kant van het bos bestond grotendeels uit naaldbomen en de andere kant van het bos grotendeels uit loofbomen. Daar tussenin was het meer gemengd bos. Waar de gids op doelde was het aanbreken van de herfstperiode waarin het groene loofbos langzaam van kleur verandert, van donkergroen naar goudgele en roodoranje tinten. Dat moet een geweldig kleurenspektakel opleveren, dat kan niet anders.
Wist je wel dat deze gele, oranje en rode kleuren altijd al in het blad aanwezig zijn? Maar… je ziet ze niet in het voorjaar en de zomer. Dan overheerst namelijk de groene kleurstof – chlorofyl- in het blad. Dat stofje heeft de boom nodig om met behulp van onder andere zonlicht suikers en zuurstof te produceren. Dat proces noemen we fotosynthese. Als het kouder wordt en de dagen korter worden, stopt de boom met de fotosynthese. De groene kleurstof verdwijnt uit het blad en de kleuren rood, geel en oranje worden dan zichtbaar. Dit geldt overigens voor loofbomen. De meeste naaldbomen houden hun groene naalden (dat zijn ook bladeren) vast.
Bladeren verdampen ook veel vocht. Dat water halen ze vooral uit de grond. Omdat het ’s winters voor de boom moeilijker is om water uit de grond te halen, laten bomen hun bladeren vallen. Er wordt een soort kurklaagje gevormd tussen het blad en de tak. Hierdoor droogt het blad uit. Met een beetje wind valt het blad vervolgens van de boom. De boom voorkomt zo dat hij in de winterperiode uitdroogt. Hij regelt het zelf, fantastisch toch?
Maar goed, voor het blad van de boom valt, kunnen we eerst nog volop genieten van de prachtige herfsttinten in het bos. Warme jas aan, sjaal om, wandelschoenen aan en naar buiten. Met de handen diep in de zakken gestoken vooral goed om je heen kijken. Want naast het gekleurde bladspektakel staan er vaak ook prachtige paddenstoelen in allerlei kleuren op de grond. Er breken gouden tijden aan in het bos….
#beleefdenatuur.
Andre Brasse (okt 2019)
