Herijking gemeentefonds behoorlijke domper voor Noordenveld

NOORDENVELD – Een enorme tegenvaller, noemt wethouder Alex Wekema de herverdeling van het Gemeentefonds. Volgens het model dat er nu ligt ontvangt de gemeente Noordenveld jaarlijks 1.1 miljoen euro minder van de Rijksoverheid. Dat komt er op neer dat er jaarlijks 34 euro per inwoner minder te besteden is. De gemeenteraad van Noordenveld heeft zich met een motie aangesloten bij het landelijke protest ‘Raden in Verzet’ om meer geld vanuit Den Haag te krijgen. Vooral de kop van Drenthe en de provincies Groningen en Friesland zijn de dupe van de herijking van het gemeentefonds dat gebaseerd is op cijfers uit 2017. Het verweer van de gemeenten lijkt te helpen: demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft afgelopen weekend toegezegd met een nieuwe verdeelsleutel van het Gemeentefonds te komen. ‘De voorlopige uitkomsten zijn negatief zonder dat er een verklaring aan te wijzen is. Gelukkig lijkt er beweging te komen in het dossier’, aldus Wekema.

‘We hebben recht op een eerlijke verdeling’

Als het rijk het model dat is opgesteld door de twee gerenommeerde bureaus AEF en Cebeon overneemt, ziet het er beroerd uit voor de gemeente Noordenveld. Dan heeft de gemeente simpelweg te weinig geld voor uitvoering van de rijkstaken, vertelt Alex Wekema. Het Gemeentefonds is de grootste inkomstenbron van de gemeente. ‘De participatiewet de Wmo en de Jeugdwet zijn gedecentraliseerd, dat betekent dat de gemeente moet zorgen voor de uitvoering ervan. Op zich is dat prima, maar dan moet er wel voldoende geld voor zijn. Landelijk is er binnen gemeenten een tekort van anderhalf miljard alleen al voor jeugdzorg. Als gemeente lopen we er finaal op leeg. Dan moeten we noodgedwongen andere potjes aanbreken.’ Nu nog zit er 2 miljoen in de pot van voor het sociale domein. Die is in rap tempo leeg, voorspelt de wethouder. ‘De vraag naar zorg is toegenomen  en bovendien is zorg duur, vooral de 24/7 zorg. Veel gemeenten kampen met dezelfde problemen. Op dit moment dient er een arbitragezaak tegen de regering. Een onafhankelijk persoon onderzoekt per gemeente hoeveel geld er van het rijk nodig is om alle decentralisatietaken te kunnen uitvoeren. Binnenkort verwachten we daar uitslag. Best een spannende.’

Problemen

Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet (één van de drie decentralisaties) , IOAW, IOAZ en bijstandsuitkeringen voor startende ondernemers. Ook re-integratietrajecten worden uit die pot betaald. Al elf jaar ontvangt Noordenveld structureel te weinig geld hiervoor, weet de wethouder. ‘We krijgen minder geld dan de verstrekkingen die we moeten doen. Dat we straks nóg minder geld krijgen, is niet uit te leggen. Als dat door gaat gaan we daar mee in de problemen komen. Wij komen er, net als gemeenten in Friesland en Groningen slecht vanaf bij de herijking. En er is geen aanwijsbare verklaring voor. De Raad van Openbaar Bestuur (ROB) heeft hierover vragen gesteld aan het ministerie van Binnenlandse Zaken.’ Met succes dus. Demissionair minister Kajsa Ollongren heeft toegezegd het model nog eens kritisch tegen het licht te houden. ‘We hopen voor de zomervakantie meer duidelijkheid te krijgen’, zegt Wekema die strijdbaar is en ondanks de tegenvallende getallen toch vertrouwen heeft in een eerlijke verdeling.

De gemeente Noordenveld heeft een begroting van 95 miljoen euro per jaar. Daarvan komt 45 miljoen euro binnen vanuit het Gemeentefonds. Wordt het model overgenomen, gaat daar 1.1 miljoen euro vanaf. De verdeling van de financiële middelen wordt brekend op basis van veertig verschillende maatstaven als het aantal inwoners, het aantal jongeren, het aantal uitkeringsgerechtigden, oppervlakte van de gemeente, de grootte van water gebieden en het aantal kilometers aan wegen en fietspaden. De uitkomst is een weging van al deze factoren.

Westerkwartier

Ook wethouder Bert Nederveen van de gemeente Westerkwartierdeelt het verhaal van Wekema. Zijn gemeente lijkt er straks jaarlijks 6 miljoen euro op achteruit te gaan. ‘Het zijn voorlopige bedragen. De uitkomsten zijn gebaseerd op cijfers uit 2017. Toen waren we nog niet heringedeeld. Aan de hand van onderliggende gegevens van het model hebben we een juiste berekening laten maken op basis van cijfers uit 2019. Dat komt neer op 6 miljoen euro minder. Het bijzondere is, dat er geen enkele verklaring is hoe dit kan’, zegt Nederveen die ook in de Verenging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zit. Binnenlandse Zaken komt begin juni met een nieuwe berekening dat gebaseerd is op 2019, weet hij te vertellen. ‘Dat is net bekend geworden. De Raad van Openbaar Bestuur zal aan de hand van het nieuwe model een definitief advies uitbrengen. Daarna gaat het model nog langs de verschillende gemeenten voor consultatie. We hebben recht op een eerlijke verdeling. Het kan niet zo zijn dat gemeenten die het al moeilijk hebben, het nog moeilijker krijgen. We hopen medio april/mei meer duidelijkheid te hebben. Rond die tijd moeten we aan de slag met de eerste aanzet voor de Kadernota van 2022, dan moeten we wel weten hoeveel geld we krijgen.’