Het kerststallegie dat ok al niet deurgung
Het was een zachte dag, zoas aaltied tegenwoordig, die dag vlak veur de kerst dat Maria op de redactie van De Krant (want die warkt daor, geleuf me maor!) zee dat het lichtkaans tied was veur wat aordigs veur het volk met de kerstdagen. Het was al zo lange zacht weer daj bij de Action bij een ankoop van meer as ien euro een ieskrabber veur de auto kedo kregen.
Maria zee het niet tegen iene in het bezunder, maor meer hardop veur heurzölf. Iederien heul op met waor hij of zij met gangs was en keek naor Maria.
‘Wat aordigs?’ vreug de man die de advertensies verkopen mus. ‘Hoe bedoel ie? En mut ik daor dan advertensies bij an de man brèengen?’
‘Ik bedoel,’ zee Maria, ‘iets wat de lu even plezier bezörgt. Dat heb we allemaol wel neudig, zo an het èende van 2020. En op Home alone en Love actually ben we nou wel uutkeken, toch? Gewoon, even dat olderwetse kerstgevuul.’
‘Het lek mij ok wel wat,’ zee de verslaggever die aaltied stukkies maakt over de politiek, ‘de gemienteraod is nou toch met vekaansie, ik heb tied zat. Daorbij giet het carbidschieten niet deur, vuurwark is verbeuden, de burgemeester zit in Rowol de beide kerstdagen te klaverjassen met zien vrouw, en ik zit onder de kerstboom te snottern over mien schoel in Nörg die dicht giet. Geern wat aans, dus. Waor dèenk ie an?’
‘Nou,’ zee Maria weer, ‘ik dèenk an een kerststal. Een echte, met limtige biesten en een echte Maria en Jozef.’
‘En dan ben ie Maria zekers?’ De advertensieman keek ongeleuvig. ‘Of ben ie soms zwanger? Want dat is dan ok wel neudig.’
‘Man, zeur niet,’ zee Maria kribbig. ‘We lient gewoon een kindtie argens. Der bent vast olders zat die heur baby wel even veur Jezus speulen laoten wilt. Veural as het de eerste is, dan dèenkt alle olders vandaag an de dag dat dit het kind is waor de hiele wereld op zit te wachten.’
De hoogste baos van De Krant kwam binnen en vreug of ze niks te doen harren. Maria legde het hum uut. Hij zee dat het idee niet zo gek was, maor waor haol we zo rap een Jozef vort? Want die hej wel neudig. En wat hej nog meer neudig veur een echte kerst? Hij telde of op zien vingers. Snei, ienzaomheid, gloepends kold, sukelaodemelk, gerdienen op een kiertie, as het kan een engel, een scheuper of drie, vier, een koppel schaopies, een os en een ezel. En een stallegie.
‘Mathijs kan wel veur Jozef speulen,’ dacht Maria hardop en keek naor de politieke redacteur. ‘Hij haf ja een Biebelse name, hij is bijkaans Mattheus, en dat was zowat femilie as het mij nog goed heugt van de zundagsschoel. As we hum een baord anplakt lek e metien old genog om veur een volwassen man deur te gaon.’
Mathijs kauwde even op die gedachte. Toen zee e dat Maria en hij anderhalve meter ofstaand holden mussen in dat stallegie:
‘Want dèenk der wel om, as we gien femilie bent, geldt die anderhalve meter ofstaand holden volgens mij ok in dat stallegie van joe!’
‘Maria en Jozef gien femilie? Dat geleuft ja gien mèens. Ze hebt net samen een kind op de wereld zet!’ zee Maria wat grammietig.
‘Nou, der bent lu die daor aans tegenan kiekt, heur,’ zee de baos langs zien neus weg.
‘En het volk kan ja ok niet kommen kieken,’ zee Mathijs,’ want Maria en Jozef kunt maor drie gasten hebben, en die schepers bent der ja al met minstens drie man.’
‘Daor zeg ie zowat,’ zee de advertensieverkoper, ‘as dan die Wiezen uut het Oosten ok nog langes komt, mut de schepers vortdaolijk weer vort.’
‘Die bent dan al lange weer het veld in,’ zee Maria, ’ie kunt wel heuren dat ie niet goed opvoed bent, ie weet niet waor aj het over hebt.’ De advertensieman zweeg verongeliekt.
‘Weej wat? We maakt der een drive-through stallegie van. Een rie-deur stallegie.’ De vliegende verslaggeefster har tot nou toe allent maor luusterd, maor begunde enthousiast te worden.
‘Dan kunt lu der langes rieden en dan zweeit Jozef en Maria naor ze en dielt de schepers sukeloademelk uut met stukkies kerstkraans an zo’n lange knieper deur het autoraampie. En as dan het volk van de horeca tegeliek de noodklokke luudt, klinkt het hielemaol asof het kerst is. Ik zie en heur het hielemaol veur me.’
‘En waor har ie dacht dat het stallegie dan staon mus?’ De baos vreug het wat onneuzel, maor het antwoord bleek nog niet zo makkelijk. De hiele ploeg van het weekblad dacht met. Want gao maor nao: Stienbargen? Daor rammelde het deur de gasopslag veur de kerst nog weer uut mekaar. Het was al een wonder dat het hunebed daor nog overèend stun. Tussen de Kaatsweg en de Hullenweg argens? Dat vindt die Kosters nooit goed, zee verslaggever Mathijs, want veur daj ‘t weet is zo’n stal cultureel arfgoed en mag die niet weer ofbreuken worden. En dan konden daor gien wonings bouwd worden. Argens an de Maatlanden of de rondweg dan? Wol vrouw Ipema daor gien zunnepanelen neerzetten? Want vandaag an de dag dreei ie joe een maol om en dan lig der al een veld vol met die dingen. Op dat olde hockeyveld? Krieg ie dan gien gedoe met die Westendorp? Nee, die hef met de kerst daor vast gien tied veur. Argens achterof dan maor, op een stee waor ze aans met old en nei aaltied met carbid scheuten? Of op dat neie busstation van Wekema? Konden de passagiers vanuut de bus zweeien naor het stallegie.
In Paais-Zuud, reup iene, maor dat kwam hum op hoongelach te staon. Dan wordt het gien rie-deur stallegie maor een drief-deur stallegie, want daor kuj ja wel varen. In Nörg dan? Het idee dat het volk uut Nörg een stallegie uut Roon hebben wollen weur niet hiel groot schat. Butendes stun daor dan vast een viskraom of zo in de weg. Der weur nog dacht dat Maria en Jozef wel argens illegaal in de bos wonen konden, maor daor kon gien mèens ze dan vinden, dus dat was ok niks.
Maria bedacht dat ze eerst ies overleggen mussen met de Winkelierskring (Joen Kerst is oons belang!) of die niet argens een plekkie wussen. Nou, dat vuul ok nog niet met, want een parkeerplaots kun vanzölf niet. Daor waren der al veuls te min van en met zo’n stallegie was de regio waor de klanten vort kwamen nog veul groter as aans. Wel tot an Emmen, Zwolle en Heerenveen an toe. En de Albertsbaan dan? Dat kun ok niet, want de Winkelierskring har de Albertsbaan anmeld veur de verkiezing van het mooiste drokke plein van Nederlaand. En ze maakten een beste kaans, dachten ze. Zo’n gammel stallegie wollen ze daor niet.
En zo zaten ze een poosie te risselveren, maor ze kwamen der niet uut. En toen kregen ze het over de biesten. Kun dat dan wel? Der waren vast lu die het gebruuk van limtige biesten niks vunden. En die gungen der dan dwars veur liggen, veur het stallegie dan. Schaopen? De wiezen kwamen dan wel uut het oosten, maor de wolf ok. Dan harren ze ok nog een beste richel met stroom neudig want een wolf wil ie niet in joen kerststal hebben, toch? Een edelhert dan? Nee, dat kon ok niet want die har gien Soorten Effect Rapportage bij hum en dan kom ie der niet in, hier in Drenthe.
Jozef/Mathijs vreug hum of of een snoetschoetie in de stal verplicht was, want dat was ja publieke openbaore ruumte.
‘Een snoetschoetie? Wat is dat?’ vreug iene verbaosd.
‘Dat is Drèents veur een mondkappie,’ zee Mathijs, ‘ik ben zunig op mien taol.’
Nou, zo’n snoetschoet bleek bij naovraog op het gemientehuus verplicht te wezen. Ok veur de schepers, natuurlijk, en of de schaopen ze dan ok om mussen mus nog uutzöcht worden. En het kindje Jezus dan? Die niet, die was ja nog gien dartien.
En een engel? Een beetie kerstfeest hef toch een engel?
‘Die Willem Engel!’ reup de vörmgever, ‘van viruswaorheid. Dat is ja al zo’n beetie een evangelist, toch?’ Maor dat leup vast op het snoetschoetie, want die Engel wol dat zéker niet. Al zee Jozef/Mathijs dat die Engel dat ding vast een waffellappie numen zol.
Het duusterde al, toen ze besleuten der maor ies een nachie over te slaopen. En daor bleef het bij, want in dizze tieden bleek het slim lastig een stallegie, zölfs een rie-deur stallegie veur mekaar te kriegen. Zodat de kerstaovend anbrak in een stil dörp. Net as overal in Drenthe in stille dörpen. Het volk gung op tied op berre, kerstnachtdiensten waren der nargens. Het was, körtom, zoas ik al zee, een stille boel.
Zo stille dat een laote wandelaor op het voetbalveld een edelhert har zien kunnen lopen. Maor die wandelaor was der ok niet.
En Maria? Die lag op berre en dreumde van een stallegie waor ze de komst van een kind vierden. Een kind waorveur ok gien Soorten Effect Rapportage maakt was, maor dat toch welkom was. Met een hiele koppel engeln die zungen zunder snoetschoetie en een bult volk dat kieken kwam. En die tied zol vast kommen!
Anne Doornbos, december 2020
Anne Doornbos werkte jarenlang als gemeentesecretaris voor de gemeente Noordenveld. Later werd hij actief als raadslid voor de PvdA. Daarnaast schrijft hij al jaren in het Drents. Zo won hij met zijn misdaadroman De Paddenvanger in 2018 de Streektaalpries. Ook schrijft hij af en toe in De Krant in de rubriek ‘Moi Noordenveld’.