Het NAD verdient meer bezoekers

Prachtige bodemschatten in Nuis

NUIS- Voorwerpen die bij opgravingen in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe worden gevonden gaan allemaal naar het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis. Intussen liggen er miljoenen vondsten in de hallen, waar tot halverwege de jaren negentig noodwaterleidingen en medische spullen lagen voor gebruik bij rampen. Beheerder Michiel Rooke is archeoloog en leidt op verzoek belangstellenden rond en vertelt over de boeiende vondsten die een tipje van de sluier oplichten van de levenswijze van mensen duizenden jaren geleden. Afgelopen vrijdag was het depot voor iedereen toegankelijk, en dit zal aanstaande vrijdag van 13.00 uur tot 14.00 uur opnieuw het geval zijn. De opkomst viel tegen. ‘Al had ik ook niet verwacht dat mensen in de rij voor de deur zouden staan’, zegt Rooke.

Meteen bij binnenkomst valt de grote wand met tientallen potten op. ‘Dat zijn kookpotten. Ze staan op de kop, want ze hebben een bolle onderkant. Wij hebben tegenwoordig pannen met platte onderkanten, maar deze potten werden zo in het vuur gezet. En dan is een bolle onderkant juist reuze handig,’ vertelt Rooke. Naast de kookpotten zijn schedels, kraaltjes, vuistbijlen, schaaltjes en andere prachtige kunstvoorwerpen te bewonderen. Een vuistbijl die gevonden is in een petgat in het beekdal van het oude diep is zelfs nog nooit gebruikt. Deze bijl is tussen 3400 en 2850 voor Chr. gemaakt. Er ligt ook een hamerbijl met een cilindrisch gat, dat perfect glad is geslepen. Met een machine van bijvoorbeeld de firma Bies uit Marum kun je je dat voorstellen, maar met een stok en een handvol zand wekt het wel heel veel bewondering. Rooke vertelt dat nog steeds niet bekend is hoe mensen destijds een gat in de steen boorden. ‘In ieder geval met veel geduld.’

Het depot van de provincies Groningen, Friesland en Drenthe is in 1997 ontstaan. Het is de opslag voor bodemvondsten uit heel Noord-Nederland. Vondsten die bij archeologisch onderzoek worden aangetroffen zijn eigendom van de provincie. Daarnaast bevat het depot ook veel voorwerpen die in de 19e en 20e eeuw zijn verzameld, bijvoorbeeld bij terpafgravingen. Deze vondsten stammen uit de collecties van de provinciale musea, de Groninger universiteit en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, maar ook uit particuliere verzamelingen. Ook vondstgegevens zoals rapporten en opgravingstekeningen worden in Nuis bewaard. De voorwerpen die in Nuis zijn opgeslagen worden ook uitgeleend voor exposities. In de Wet op de Archeologische Monumentenzorg uit 2007 is vastgelegd dat archeologische bodemvondsten eigendom zijn van de provincie of in sommige gevallen de gemeente waar zij gevonden zijn. Als eigenaar van de bodemvondsten is de provincie wettelijk verplicht om een depot in stand te houden om de vondsten verantwoord op te slaan. De Staat der Nederlanden is eigenaar van bodemvondsten die buiten het grondgebied van enige gemeente of provincie vallen. Nederland telde in 2013 in totaal 40 archeologische depots. Eén rijksdepot, het Nationaal Depot voor Scheepsarcheologie in Lelystad, 10 provinciale depots (Friesland, Groningen en Drenthe bewaren hun bodemvondsten gezamenlijk in het Noordelijk Archeologische Depot (NAD) in Nuis) en 29 gemeentelijke depots.

Vrijdag kwam slechts een handjevol mensen op bezoek. ‘Je moet echt geïnteresseerd zijn, anders kom je hier niet zo snel’, zegt Rooke, die echter niet gebukt ging onder de bijzonder matige opkomst. ‘Ik had niet anders verwacht hoor.’