‘Het ontstaan van Tranendal’

Wat eens een enorm heideveld was, is thans een groot polderachtig gebied... Lange rechte wegen, afwaterings- of afscheidingsloten... Je kunt het je haast niet meer voorstellen,  maar nog maar honderd jaar geleden was het 976 ha grote Steenbergerveld voornamelijk heideveld... Net als drie kwart van de rest van Drenthe... Dat daarop de buurtschap Tranendal ontstaan is heeft te maken met een aantal bijzondere omstandigheden, die ik hier nog even uit de doeken doe. In de eerste plaats was er de scheiding van de marke... Die vond plaats op 16 oktober 1871. Vastgelegd door de toenmalige notaris in Roden, Ebbinge Wubben. Momenteel te vinden in zowel het Noordenvelder gemeentearchief bij Hans de Vries, die me het hielp opsporen... Als in het Provinciaal Archief... Met kaart en al; met geplande afscheidingsslootjes en een 10tal Veldwegen, om het veld toegankelijker te maken... Men dacht al aan landbouw... Het van bovenaf opgelegde idee was, om door privatisatie van dit “mandeveld” de welvaart in de vorm van vruchtbare akkers te bevorderen... Men had er zelfs een slogan voor bedacht: Mandeland is Schandeland! Wie zijn die “men”? Welnu, dat waren de heersende politieke krachten van toen: de liberalen onder Thorbecke... Het viel de boeren na die ingreep zwaar tegen... Van toenemende welvaart was niet veel te merken... Het veld bleef het veld... met slootjes en veldwegen en al. Alleen de schaapherder moet een been gebroken hebben, toen hij niet zo gauw het scheidingsslootje in de gaten had... En de Steenberger boeren? Zij moesten de rekeningen betalen... vooral die jaarlijks stijgende grondbelasting, die velen de das om deed... De grond werd uiteindelijk haast niks meer waard. Privatisering als boerenbedrog...Zo kwam er grond tegen een lage prijs in handen van een nabij wonende arme sloeber... Het was Hendrik Willems, stamvader van alle zogenaamde Piepedoppen van de Roneresch. Voor een grote zak pruimtabak werd hij eigenaar van een gedeelte van het zogenaamde Barelsslag. Pruimtabak...daar waren de Steenberger boeren dol op... Ook de Barelsen... HET was 50 bunder groot en liep van de Zuiderdrift over de Middendrift tot de loop... hij zal het vooral gekocht hebben, omdat er ook nog wel wat winterbrand in de vorm van turf te graven viel... Bovendien Hendrik woonde er op de Roneresch vlakbij... Hendrik was allang overleden, en de grond in het veld allang verdeeld over zijn vele nazaten... toen hun kinderen het Steenbergerveld betrokken... uiteindelijk meestal in eenvoudige hutten ... Ook langs andere Veldwegen zag je dit patroon... dat viel onder het latere Nieuw Roden... Het Steenbergerveld reikte naar het noorden bijna tot de Poolswijk aan toe... de allereerste nazaat van Hendrik Willems, die zich er vestigde was in 1918 al  zijn kleindochter Marie, via zijn zoon Jan, oftewel Coba’s Jan... Marie, eigenlijk Diele’s Merie, naar haar echtgenoot Diele van der Veen dreef in haar plaggenhut een soort herberg... Vooral bedoelt als rustplaats voor rondtrekkende Marskramers en verdwaalde boeren... ze stuurde dan Diele vaak naar het verderop gelegen Gruin Diekie om turf te steken, en hees dan de vlag in de vorm van een Grauw Laken, als teken dat haar voornaamste klant Jop de Jeude (Jacob Oudgenoeg) welkom was... Ook kleindochters van Hendrik via zoon Geert, Trientje met Klaas Steenbergen en Marie met Manus Ekhart woonden er... Ook Hendriks dochter Grietje met Jan Ensing hadden er dochters, getrouwd met Klaas Rozeveld en Max Uilenberg, oftewel Max Oel, de lepe buurman van Ot en Oaltie, waar ik de vorige keer over schreef... Een kleurrijk volkje, daar in Tranendal... ontstaan dankzij een aanvankelijk mislukt experiment, dat Markescheiding heette... Maar zelfs politieke blunders leveren nog wel eens wat goeds op... Als je maar lang geduld kunt opbrengen... Misschien een prettig vooruitzicht voor de huidige generatie politici... Het woord privatisering dekt bij hun ook vaak het actuele evangelie... Voorzichtig maar... de bedrogen Steenberger boeren zouden noggus uit hun graf kunnen oprijzen... Om verhaal te halen...