Hoornaar
Tijdens komkommertijd, wanneer er weinig nieuws is, lees je af en toe berichten waarvan je denkt: ”Wat een broodje-aapverhaal”. Hoe het mogelijk is dat sommige berichten in de krant komen (niet in deze) vraag ik me wel eens af, maar weet ook dat zo’n krant vol moet. Als het over natuurzaken gaat heeft het zeker mijn interesse, maar vaak gaat het daarbij gruwelijk mis. Ik houd het er maar op dat in zo’n zomerse periode de tijd ontbreekt om aan goede research te doen.
Zo kon het eens gebeuren dat er een bericht verscheen over een reuzenwesp die plotseling was opgedoken in Duitsland. Men vermoedde dat deze afkomstig moest zijn uit de woestijn in de golfregio. Daar woedde in 1990-’91 immers de Golfoorlog (Operation Desert Storm) en nou was die wesp, zei men, mee terug gelift in de loop van een tank die daar was ingezet. Grote flauwekul natuurlijk en denk maar niet dat een deskundige de wesp heeft gezien. Voor mezelf was ik er snel uit en wist dat het een Hoornaar (foto: Henk Pras) moet zijn geweest. Dat zijn wespen die een stuk groter zijn dan de Gewone wesp en voor veel mensen een onbekende soort. Dan kan het dus gebeuren dat men er een ’mooi verhaal’ van maakt. Uit de literatuur die ik er op nasloeg blijkt dat nog niet zo lang geleden de Hoornaar in onze streken nog tamelijk zeldzaam was. Dat correspondeert wel met mijn eigen ervaringen, want pakweg 15 jaar en langer geleden kwam ik ze maar weinig tegen. Daarna wel en voor mijn gevoel ook steeds meer. Dat is dit jaar zeker het geval, maar ik kom veel in het veld en dat scheelt wel. De soort schijnt nogal gevoelig te zijn voor slecht weer in het voorjaar en dan gaan veel nesten verloren. Dit jaar hadden we een mooi voorjaar en wellicht de reden dat ze nu meer worden gezien.
Hun nest maken ze in allerlei holle ruimtes en de grootte van het volk wordt bepaald door de grootte van de holtes. Is deze beperkt dan zal het nest klein zijn en het volk idem. Grote hangende nesten daarentegen kunnen ongeveer 60 cm hoog zijn met een doorsnede van 30 cm. De volksgrootte van zo’n nest overstijgt de 1000 niet. Bij de Gewone- en de Duitse wesp kan de populatie veel groter zijn; tot wel 7000 individuen. In omgeving van mensen zie je de Hoornaar steeds meer en soms kan dat knap lastig zijn. Een paar weken geleden was ik bij iemand in Peize die ze via een dakkapel zelfs in huis kreeg. Hij was zelfs al een keer gestoken. Van een mevrouw ontving ik een mailtje. Bij haar zaten ze in een rieten dak vlak bij een raam. Zij vroeg zich af of de Hoornaar een zeldzaam beest is, want om ze dan te vernietigen ging haar te ver. Wel vond ze het beangstigend dat je ze de hele nacht door hoorde. Nou ben ik niet iemand die het gebruik van gif propageert en dus adviseerde ik haar het nest dit jaar te laten zitten, want het zou toch spoedig in verval raken. Ik denk niet dat ze dit advies heeft overgenomen en het hangt ook van de situatie af, want in principe zijn het goedaardige beestjes, maar wanneer je op een bedreigende manier te dicht bij hun nest komt kunnen ze in de aanval gaan.
Als veilige marge wordt geadviseerd een afstand tot het nest te bewaren van 5 meter. Zelf heb ik ze wel eens tot de nestingang benaderd, maar dat dan op zeer voorzichtige wijze en daarbij ben ik nooit aangevallen. Twee weken geleden waren we met de paddenstoelenwerkgroep van IVN Roden actief in het Elsburger Onland waar we naast 140 soorten zwammen op een nest van Hoornaars stuitten. Eén van de deelnemers leek het wel wat om er een mooie foto van te maken en stiefelde op het nest af en zei nog dat het best lieve diertjes zijn. Niet dus, want vanwege de onvoorzichtige frontale benadering voelden ze zich bedreigd. Er kwam een wolkje wespen uit het nest dat in de aanval ging en daarbij had ze nog geluk dat ze slechts twee keer werd gestoken. Daar kreeg ze iets later wel erg veel last van en daarom raadde ik haar aan een paar wodkaatjes er tegenaan te gooien. Ik liep namelijk eens met een kameraad op de heide en hij deed bij een nest bijen ook onvoorzichtig en liep drie steken op waarvan hij danig ontregeld was. Na de inname van de wodka knapte hij zienderogen op. Mijn aanbeveling om wodka in te nemen werd niet overgenomen. Om de zaak onder controle te krijgen waren een aantal paracetamolletjes nodig. Over de Hoornaar zal ze nu wel anders denken.