‘Ik vind het belangrijk dat je laat zien wat je in de buurt kunt afzetten, dat je uien niet uit Spanje hoeft te halen’

Veenhuizer Boeren: uien uit Peest

Helemaal achteraan de Veldweg in Peest ligt de fraaie boerderij van Marianne en Gerhaard van Staalduinen. Een akkerbouwbedrijf waar de derde generatie inmiddels aan het roer staat. Van Staalduinen teelt aardappelen, suikerbieten en granen. Toen Marianne en Gerhaard elf jaar geleden de zaak overnamen, waren vlak daarvoor de uien erbij gekomen. En bij het telen van uien komt nog behoorlijk wat te kijken, leert een bezoekje aan de boerderij. In Peest zijn de uien net gerooid en moeten ze nu een weekje op het land ‘opharden.’ Natte schillen wil je niet, dus is het te hopen dat de weergoden zich een beetje weten te gedragen.

Uien waren vrij nieuw destijds, begint Marianne die zich bezighoudt met de lokale verkoop van de smaakmakers. ‘Niemand in onze omgeving kweekte ze. Uien worden meestal gekweekt op kleigrond, en hier hebben we zandgrond. Het was een project van Agrifirm, uien kweken op zandgrond. Daar hebben we ons bij aangesloten. Samen hebben we rassen uitgezocht die daar geschikt voor zijn. Op vijf en halve hectare kweken we uien. Eerst alleen gele, later ook rode. Ik weet nog dat ik naar het eerste restaurant in de buurt ging. Die man zei: die hoef ik niet, ik heb wel uien. Ze rotten allemaal in de zak. Toen kwam –ie aan met een enorme Spaanse ui. Niemand weet hoe lang die uien onderweg zijn geweest. Nu is hij één van mijn grootste klanten.’ Marianne heeft aardig wat vaste klanten. Restaurants, maar ook bij veel snackbars zijn de uien uit Peest favoriet. ‘Vaak word ik gebeld voor een maatje 60/70. Die kan namelijk in de berenhap.’

Om een ui te kweken moet je best van goeden huize komen. Een ui is namelijk snel vatbaar voor ziektes en is bovendien best eigenzinnig: hij houdt van goede en schone grond. Uien kweek je één keer per zes jaar op hetzelfde perceel. En het liefst groeit de ui op grond waar eerst graan heeft gestaan, weet Marianne te vertellen. Zaaien gebeurt in maart/april. Een miljoen zaadjes per hectare. ‘Dat doen we machinaal met behulp van luchtdruk. Telkens wordt één zaadje per keer losgelaten. Als alle zaadjes in de grond zitten komt er een stuifdek op, een doek van nat papier-maché dat over het land gespoten wordt. De egale laag houdt onkruid tegen en het zorgt ervoor dat de plantjes beter beschermd zijn tegen heftige wind. Onkruid wieden wil je niet, dat kan de plantjes beschadigen waardoor ze vatbaar zijn voor schimmels. Rondom de langste dag beginnen de uien te bollen. Tot die tijd zit je tegen een steeltje aan te kijken.’ Wanneer de uien gaan strijken (platvallen) is het de tijd om ze te oogsten. En ook daar ben je maar zo niet klaar mee als uienboer, leert het verhaal van Marianne. ‘Ze worden machinaal geoogst. Daarna moeten ze minimaal een week op het land blijven liggen zodat ze kunnen opharden. Wat je wil is zoveel mogelijk lagen die droog zijn. De uien van het land halen kan daarom alleen als het droog weer is, en alleen tussen één uur ’s middags en zeven uur ’s avonds. Het liefst met een stevig windje.’

De oogst is zo’n zestig ton uien per hectare. Als de uien geoogst gaat het grootste deel naar de fabriek waar ze zes weken ‘op lucht’ liggen. Vervolgens belanden de uien uit Peest in de super. ‘Een paar duizend kilo houd ik zelf, voor de lokale verkoop. Het wisselt per seizoen wat het oplevert. Je kunt een leuke klapper maken, maar je kunt ook heel diep zinken. We hebben wel eens 1,8 cent per kilo gekregen. Dat kan helemaal niet uit. Maar ook wel eens 21 cent per kilo. Dan doe je het heel goed. Gemiddeld ligt de prijs voor een kilo uien op 13 cent.’

Veenhuizer Boeren

De uien uit Peest zijn ook te bestellen bij de Veenhuizer Boeren. Een mooi initiatief, vindt Marianne. ‘Je laat mensen zien wat er in de omgeving geteeld en gefabriceerd wordt. De consument weet wat hij eet.’ Het is meteen ook de enige reden waarom de boerin meewerkt aan het interview. Ze houdt namelijk helemaal niet van poeha en om in de spotlights staan. ‘Ik vind het belangrijk dat je laat zien wat je in de buurt kunt afzetten. Dat je uien niet uit Spanje of andere landen hoeft te halen. Mensen hebben vaak geen idee. Weet je wat grappig is? Hier doen we niks met de kleine uitjes uit de oogst. In India worden ze juist los verkocht, daar hebben ze geen geld voor grote uien.’ Ook leuk: de uien en ook de aardappelen van Van Staalduinen zijn al jaren vaste kost voor de Voedselbank. Uien uit Peest kunnen worden geleverd van medio september/oktober tot en met maart/april. Dan zijn de uien van de beste kwaliteit. ‘Je kunt ze wel het hele jaar rondeten wanneer je ze in de koeling bewaard. Wij doen dat niet, onze koeling gaat uit. We wachten op de nieuwe oogst.’