Inktpotjes op steeltjes
Vroeger, op de lagere school, maakten we herfsttafels. We namen allemaal iets mee uit de natuur. De schatten werden in de klas bij elkaar gelegd. De een nam eikels en kastanjes mee, de ander herfstblad en weer een ander een paddenstoel. Dat mocht toen nog. Later kwam het natuurbesef opzetten en werd het plukken van paddenstoelen onderwerp van het kringgesprek. Want.. de natuur moest je met rust laten.
Herfst is paddenstoelen-fotografie-tijd. Dus loop ik regelmatig met de camera door het bos. Daar staan ze volop. Rode, groene, gele, roze, bleke, bruine allerlei kleuren en…. geuren. Want ja, je ruikt sommige paddenstoelen vanaf grote afstand. Denk aan mijn stinkzwam verhaal van een jaar geleden, terug te lezen op www.dekrantnieuws.nl. Ik zet een paar mooie paddenstoelen op de foto en loop verder, want ik zoek die ene…
Lezers, die mijn verhalen volgen, weten dat ik iets met pennen heb. Het zal dan ook niet verbazen dat ik zwak heb voor één bepaalde paddenstoelensoort. Jawel, de Geschubde inktzwam. Niet direct zeldzaam maar je ziet ‘m ook weer niet overal staan.
Deze paddenstoel groeit van mei tot november. Vaak staan ze in het gras op zanderige grond langs wegen. De hoed van een jonge inktzwam ziet er uit als een ingeklapte bolle parasol. Later gaat de onderkant open en wordt het model meer klokvormig met schubben op de hoed. De witte steel wordt 4 tot 20 cm lang met daaromheen een smalle beweegbare ring. De plaatjes in de hoed beginnen wit of roze en worden later zwart. Dan wordt de paddenstoel voor mij extra interessant. ‘Oude’ inktzwammen ‘vervloeien’ namelijk tot een zwarte inktachtige drab. Vandaar de naam inktzwam. Vaak zie je nog een kale steel met een restje hoed waaraan zwarte druppels hangen. Onder de paddenstoel, of wat er nog van over is, ligt een zwarte vlek. Dit proces kan heel snel gaan, soms in één dag.
Volgens overleveringen maakte men vroeger inkt van inktzwammen. En het werkt, ik heb het uitgeprobeerd. Eigenlijk is de ‘inkt’ een oplossing met miljoenen zwarte inktzwamsporen. Om inktzwam-inkt te maken pluk je een aantal oude inktzwammen, die al flink aan het “verinkten” zijn. Stop ze, met een aantal kruidnagels, in een pannetje en breng dit langzaam aan de kook. Laat de smurrie 5 minuten doorpruttelen. Giet de afgekoelde inkt door een zeef in een potje. De kruidnagels zorgen ervoor dat de inkt niet zo stinkt en jarenlang bewaard kan worden. Er zijn ook recepten waar men een beetje Arabische gom aan de inkt toevoegt. Met de inkt kun je schilderen en schrijven. In honderden jaren oude geschriften schijnt men nog steeds inktzwamsporen terug te vinden.
Jonge Geschubde inktzwammen zijn een delicatesse las ik. Dat heb ik overigens niet uitgeprobeerd. Je moet ze gelijk na het plukken verwerken want ze verwelken snel. Voor een inktpaddenstoelensoepje heb je 5 tot 10 verse jonge inktzwammen nodig. Voorzichtig afspoelen en 5 minuten, met een paar teentjes knoflook, in olijfolie bakken. Even koken in bouillon en pureren. Beetje peper, zout en een scheut kookroom toevoegen. Eet smakelijk. Gestoofd met een plakje gerookte ham schijnt ook lekker te zijn. Gebruik wel de geschubde inktzwam en niet de Kale inktzwam. Die laatste gaat namelijk niet samen met alcohol. Dan schijn je tot enkele dagen na het eten nog doodziek te kunnen worden.
Ach, je kunt ze beter laten staan. Kunnen anderen ook nog van de paddenstoelen genieten. Dat leerde ik al op de lagere school. Wordt het geen inktzwarte dag voor de inktzwampopulatie.
Andre Brasse oktober 2020
