Koffielust biedt werkervaringsplek aan gedetineerden

‘Werken geeft je het gevoel dat je bijdraagt en dat is belangrijk’

VEENHUIZEN - Onder veel belangstelling werd woensdag in de Penitentiaire Inrichting Klein-Bankenbosch de werkervaringsplek van koffiebranderij Koffielust geopend. Deze werkervaringsplek draait al vanaf december, gedetineerden roosteren hier dagelijks 450 kilo koffie. Burgemeester Klaas Smid opende Koffielust, samen met Marie Anne de Groot, directeur van PI Veenhuizen.
Natuurlijk staan er tafels met koffie voor de aanwezigen in de ontvangstruimte. En taart. Twee gedetineerden delen de koffie uit. Boven hun hoofden bordjes met teksten zoals we die kennen van Veenhuizen: ‘Veiligheid, Vertrouwen, gelijkwaardigheid, zelfstandigheid.’ En daarnaast in hetzelfde lettertype: ‘Koffielust.’
‘Ooit stond er een koffiebranderij op deze plek,’ vertelt Mark ter Maat, eigenaar van Koffielust, de aanwezigen. ‘Elk gesticht had er eentje, en dit gesticht dus ook.’ Vanaf 2018 begeleidt hij al gedetineerden die op het eind van hun detentie zitten. Dat ging met vallen en opstaan, maar uiteindelijk zijn daar mooie contacten uit voortgekomen. Toen hij dan ook de vraag kreeg om mee te denken over een werkplek in de gevangenis, vond hij dat een prima idee.
‘Onze koffie is nog eerlijker dan Fair Trade koffie. We willen een duurzaam product, en daar past een leer- en werktraject voor gedetineerden prima in. Als je op deze manier een bijdrage kunt leveren om ervoor te zorgen dat mensen weer de maatschappij in kunnen, dan is dat prachtig. Daarnaast roosteren we elektrisch, wat voor een enorme CO2 reductie zorgt.’
Eerlijker dan Fair Trade is nogal een statement. ‘Tja, wíj beweren dat hè. Om een Fair Trade keurmerk te mogen voeren moeten niet alleen de handelaren geld betalen, maar ook de boeren. En wat wij doen is de boeren dubbel betalen. Dat kan doordat we er schakels tussenuit halen. En na productie en nuttigen van de koffie gaat er een euro naar een stichting die microkredieten verleent in Rwanda. En dan natuurlijk nog het werken met deze jongens, wat onder zinvol werk valt.’
In 2020 sloot Koffielust haar deuren tijdelijk. Door Corona, maar momenteel ook door personeelsgebrek. ‘In 2023 wil ik weer open. Het geeft me ook de tijd om vier dagen in de week in de gevangenis te werken. Ik vind het enorm nuttig en fijn werk. Je moet je voorstellen dat detentie veel stress oplevert. En werken geeft niet alleen zelfvertrouwen, maar zorgt ook voor ontspanning. Toen ik er in 2018 mee begon ben ik gewoon in het diepe gestapt. En als ik ergens tegenaan liep dan hield ik ruggenspraak met een contactpersoon van de PI. Dit heeft me een prima basis gegeven om met die jongens te werken.’
Ondernemen binnen dit regime is wel wat lastiger, merkt ter Maat op. ‘Je moet rekening houden met werktijden bijvoorbeeld, je hebt ’s morgens een ploeg, dan een tijdje niemand en dan ’s middags weer een ploeg. Ook is het DJI een log en bureaucratisch apparaat. Dat is niet per se negatief hoor, dat werkt hier nu eenmaal het beste.’
Momenteel brandt Koffielust 50 ton koffiebonen, maar de ambitie is 400 ton. ‘Je moet altijd ambitieus blijven,’ lacht ter Maat, ‘dus ik wil inderdaad naar die 400 ton toe. Momenteel heb ik daar de machinerie nog niet voor. Dat heeft er ook mee te maken dat de nieuwe brandmachine die ik wilde hebben, in Rusland wordt gemaakt. En daar wil ik niks vandaan hebben.’

Een van de gedetineerden die in de koffiebranderij werkt is Danny. Open en vriendelijke blik, stevige handdruk. ‘Ik heb hier straks acht maanden gezeten, daarna loopt mijn straf af. Aanvankelijk vouwde ik dozen, daar vond ik niet veel aan. Ik kreeg niet echt het gevoel dat ik meedeed, dat ik iets bijdroeg. En dat gevoel is wel belangrijk. Toen ik de kans kreeg hier aan mee te doen, heb ik dat meteen gedaan. Voor ik het wist was ik een beetje de voorman hier.’
Hoe het proces in zijn werk gaat, laat hij graag zien. ‘In het begin was het nog best lastig. We hebben natuurlijk uitleg gekregen, maar moesten toen nog een manier vinden om de productielijn het slimst te benutten. Dat duurde even, maar nu hebben we er een goed systeem in. Ik ben hier binnenkort zelf klaar, want ik ga straks nog een tijdje op het agrarische bedrijf werken. Dat hoort bij het proces voor je ontslagen wordt. En als ik ontslagen ben ga ik verder met de opleiding waar ik twee jaar geleden aan begonnen ben, HBO ervaringsdeskundige.’

Peter Holtrop is facilitair manager bij Dienst Justitiële inrichtingen. ‘Veenhuizen is een hele grote werkgever, we werken veel samen met ondernemers. Het is belangrijk om mensen te leren weer in de samenleving te leven. Werken geeft structuur en dat hebben deze mensen erg nodig. Ik ben dan ook heel trots op dit project.’
Wie ook trots is, is Klaas Smid. ‘Ik kom hier zo vaak, ik zou zelf inmiddels wel rondleidingen kunnen geven,’ grapt hij. ‘Dit is een sociaal en duurzaam project en ik heb bijzonder veel bewondering voor het ondernemerschap van Mark ter Maat.’