‘Laten we de kerst benutten om op een goede manier met elkaar om te gaan. We moeten het samen doen’

Burgemeester Klaas Smid.

Burgemeester Klaas Smid kijkt terug op een roerig jaar. Een jaar waarin de ene crisis de andere crisis zich in rap tempo opvolgde. Ook voor de gemeente zijn het pittige tijden. Naast dat het intern behoorlijk rommelde, kwam er ook nog eens een berg onvoorziene zaken op het bord van de gemeentelijke overheid terecht, zegt Smid. De burgervader is bezorgd over de verharding en de toenemende polarisatie in het land. Toch gaan er ook veel dingen wel goed en ziet hij warme initiatieven voorbijkomen.

Smid is getroffen door het coronavirus ten tijde van dit interview. Toch nog. Een paar dagen voor hij ziek werd had hij het er nog over. Nog geen corona gehad. Maandag was het raak. Het virus heeft hem flink te pakken gehad. Corona heeft hem ook iets gebracht: een paar flinke stappen vooruit in de digitale wereld. Teams biedt een uitkomst in dit soort gevallen.

‘Aan het begin van het jaar waren we eindelijk van de beperkende maatregelen af. Vrij vlot daarna brak de oorlog in Oekraïne uit met alle gevolgen van dien. En dan heb je nog de stikstofcrisis, de asielcrisis en de energiecrisis. De wereld treedt Noordenveld binnen. Wat mij heel goed heeft gedaan zijn de vele initiatieven in de gemeente. Transport en opvang van Oekraïense vluchtelingen, ook door particulieren. De Helte en de Open Hof met onderdak voor de crisisnoodopvang. De bereidheid om te helpen en de betrokkenheid van inwoners zijn hartverwarmend. Aan de andere kant zie je de polarisatie toenemen. De lontjes worden korter. Vooral op sociale media zie je veel harde en nare reacties. Je kunt het best niet met elkaar eens zijn, maar je kunt wel met respect met elkaar omgaan. Maar gelukkig overheersen de goede dingen nog steeds.’ Smid doelt onder andere op dat het ‘gewone leven’ weer op gang is gekomen. ‘Vele activiteiten zijn weer opgestart, zoals het ouderwets Rodermarkt vieren. En ook de intochten van Sinterklaas waren mooie feestjes. Ook is het monument ter ere van de weggevoerde Joodse inwoners onthuld en het monument op basis van een gedicht van Vasalis. Al dat soort dingen brengen weer vrolijkheid met zich mee.’

‘Ambities bijgesteld’

Dat het bord van de gemeente soms behoorlijk vol ligt en er structureel een gebrek is aan voldoende personeel, is bekend. De gemeente staat voor grote opgaven. Er moet veel gedaan worden door (te) weinig mensen. Over de interne problematiek zegt Smid: ‘We zijn er nog niet. Er is nog niet echt een verbetering op de arbeidsmarkt. Tegelijk  leert de ervaring dat er maar zo weer iets anders op ons pad kan komen. Naast het verbeteren van werkprocessen is er nog steeds een groot tekort aan personeel. Gelukkig hebben we een realistische raad, die ziet dat ambities bijgesteld moeten worden. En ook hier geldt gelukkig: er gaat ook veel goed. De dienstverlening gebeurt goed. Het afval wordt keurig opgehaald en ook bij het verstrekken van paspoorten zijn er geen wachttijden. Er wordt weleens gemopperd, maar er is veel klaargestoomd. Ik heb groot respect voor de veerkracht van onze medewerkers. In korte tijd is er veel gerealiseerd. Nieuwe, ingewikkelde dingen. Het was soms zoeken, maar toch gebeurde het gewoon. Dat mag best eens gememoreerd worden.’

Grote opgaven

Klimaat, stikstof en de druk op de woningmarkt zijn de grootste opgaven voor de komende tijd, zegt Smid. ‘De energietransitie en de inflatie blijven ons bezighouden. Hoe gaan we dat opvangen en wat betekent dat voor onze investeringen? Daar hebben we nog geen antwoorden op. Naast alle onzekerheden die er sowieso al zijn krijgen mensen te maken met financieel benarde tijden. En ondernemers die net de coronacrisis gehad hebben krijgen nu de energiecrisis over zich heen. Dat vraagt veel van de samenleving. Ook vanuit mijn portefeuille, openbare orde en veiligheid, zijn er zorgen. De Slag om Norg is vorig jaar op het allerlaatste moment afgelast vanwege het gebrek aan politie. De capaciteit van de politie staat enorm onder druk. Dat is een zorgelijk punt. Waar we snel mee aan de slag moeten is woningbouw, een belangrijk punt in het coalitieakkoord. We kunnen onze ambitie niet aan de kant zetten door alle toestanden die er zijn. We mogen de boot niet missen.’

Kritiek

Vanuit de samenleving is er ook kritiek: veel jongeren zoeken een woning maar kunnen die niet krijgen terwijl statushouders woningen toegewezen krijgen. Smid erkent dat die geluiden er zijn. ‘Zeker horen we dat. En daar is ook begrip voor. Je moet mensen altijd serieus nemen. Het is een én én verhaal. Wat kunnen wij doen als gemeente? Je wilt graag je eigen inwoners van dienst zijn en aan de andere kant heb je ook een morele plicht. De asielopvang is een landelijke problematiek. Dat kan best beter verdeeld worden. We hebben 344 gemeenten in Nederland. Als iedereen zijn bedrage levert, is dat probleem op te lossen. Op dit moment is de asielopvang onredelijk verdeeld’, zegt Smid die vindt dat het Rijk desnoods gemeenten verplicht moet stellen om asielzoekers op te nemen.

Smid heeft na de verkiezingen twee van zijn wethouders los moeten laten. Daarvoor in de plaats kreeg hij twee ‘jonge honden’ terug. ‘Een bijzondere periode. Je trekt vier jaar lang met elkaar op. Dat schept een band. Het college bestaat nu uit twee ervaren mensen en inderdaad, twee jonge honden. Er is een goede teamgeest. Daar investeren we ook in. Elkaar iets gunnen is een belangrijke voorwaarde om je werk goed te kunnen doen. Open zijn over waar je mee bezig bent. We zijn met elkaar op de hei geweest, los van alle dagelijkse hectiek kun je dieper op dingen ingaan. Is er ruimte voor ieders motivatie. Iedereen moet zich op z’n plek voelen, dat is belangrijk.’  

Als Smid nog twee dingen mag noemen is dat het aardbevingsdossier en Veenhuizen, het dorp dat dit jaar de Unesco erfgoedstatus toegewezen kreeg. ‘Het gasopslaggebeuren houdt ons bezig. En dat er een oplossing komt voor de onrechtvaardige schadeafhandelingen. De hoop is op een kentering. Er is een goede samenwerking met de Tijdelijke Werkgroep Mijnbouwschade (TWME), de gemeente Westerkwartier en de provincie. De omgekeerde bewijslast wordt mogelijk hersteld. De eerste tekenen zijn positief, maar aan de andere kant moet ik zeggen: we zijn er nog lang niet. We blijven er bovenop zitten. In Veenhuizen hebben we dit jaar een feestje mogen vieren: de toekenning van de Werelderfgoedstatus. Een belangrijke mijlpaal. De hoop is nu op een nieuwe serie van het Pauperparadijs. Vorig jaar is dat stukgelopen op de stikstofproblematiek. Dat blijft een lastige. Toch heb ik er goede hoop op dat het doorgaat. Ook de provincie wil alles uit de kast halen om de theaterproductie opnieuw te laten draaien in Veenhuizen. Volgend jaar bestaat Veenhuizen 200 jaar, een belangrijk markeringspunt’, zegt Smid die een deel van zijn Veenhuizen-portefeuille heeft afgestaan aan wethouder Kirsten Ipema. ‘De doorontwikkeling van Veenhuizen valt nu onder Kirsten. Dat is een politiek verhaal, dat ligt meer op de weg van de wethouder. Ik houd me bezig met de erfgoedstatus en de gevangenissen. We verrassen elkaar niet.’ 

De burgemeester sluit graag af met een boodschap. ‘Laten we de kerst benutten om op een goede manier met elkaar om te gaan. Wees aardig voor elkaar. We moeten het samen doen. Ook in 2023’