Leekster Courant krijgt in oktober een grote expositie in Museum Nienoord

“We willen voor even het krantenverleden in Westerkwartier en Noordenveld terugbrengen”

Regelmatig komen ze bijeen in het tijdelijke (?) onderkomen van de Historische Kring Gemeente Leek en omstreken, de voormalige bodewoning annex muziekschool naast het Leekster gemeentehuis. Het is een pand boordevol letterlijk en figuurlijk ‘opgeslagen’ herinneringen aan tijden van toen. Siebrand Homan, Epko H.Bult, Jan Willem Slotema en Harry Boonstra – van links naar rechts op de foto waarop hun kompaan Tjerk Bekius ontbreekt – discussiëren en beraadslagen dan, hoe ze aan de vorig jaar in samenwerking met Museum Nienoord gehouden expositie over ‘100 jaar Drachtster Tram 1913-2013’ een historisch aansluitend gevolg kunnen geven. Want dat succes, de expositie werd door een kleine 3000 belangstellenden bezocht, smaakte naar meer. De Krant had een gesprek met de organisatoren.

Gevonden
Want dat ‘meer’ hebben ze nu gevonden: Op zaterdag 4 oktober van dit jaar wordt in samenwerking met Museum Nienoord opnieuw een bijzondere en voor iedereen toegankelijke expositie gehouden. Over de eind vorige eeuw, om precies te zijn op 31 december 1999, wegens ‘te weinig abonnees’ opgeheven Leekster Courant. Met op die dag ook een reünie van het personeel, dat in de loop der voorbijgaande jaren aan en bij dit destijds zéér geliefde nieuwsproduct heeft gewerkt. De  laatst gebruikte drukpers staat al op Nienoord. Hij werd genereus beschikbaar gesteld door Gerard Bosman, boekhandelaar - maar voor hoe lang nog? – in het aan de Tolberterstraat gevestigde pand waar ook de Leekster Courant zijn hoogtijdagen vierde. En er wordt door bovengenoemde heren naarstig aan en naar zo veel mogelijk aanvullend materiaal gewerkt en gezocht.

Het kan nu nog
“Want het kan nu nog om de geschiedenis, van letter tot druk, van deze destijds meest gelezen nieuwsvoorziener in de regio Westerkwartier en Noordenveld te laten zien en horen. Niet alleen om de steeds verder afkalvende generatie ex-Leekster Courant lezers daarmee voor even in de tijden van toen terug te brengen, maar ook om de huidige internet-generatie met alle toeters en bellen die daaraan gekoppeld zijn, met een stukje nog-niet-zo-lang-geleden verleden te confronteren,” is het uitgangspunt van bovengenoemde zeer bij de Leekster historie betrokkenen.

Allemaal ‘iets’
Ze hebben allemaal ‘iets’ met de Leekster. Jan Willem Slotema – wie kent hem niet als gemeenteraadslid maar ook van zijn wekelijks scherpe Kreukel en politieke overzicht van Leek in deze krant – heeft zich altijd al in het verleden verdiept. En in dat van de Leekster Courant helemaal. “Na het lezen, we vochten er thuis om, werd de krant in reepjes geknipt voor het ‘huisje’ achter onze woning. Recycling ten voeten uit, ver voordat dit begrip in zwang kwam,” haalt hij zijn herinneringen op. Het is er wegens tijdgebrek nog niet van gekomen, bekent hij met spijt in zijn stem,  maar nog altijd heeft hij het plan om samen met Siebrand Homan de complete historie van de Leekster Courant te boek te stellen.

Wat een impact
Siebrand Homan, maar liefst twintig jaar was hij voorzitter van de Historische Kring, bevestigt dat voornemen. “Ik denk dat het er ooit wel van zal komen, maar eerst willen we van de expositie in oktober een succes maken. Ik kom oorspronkelijk uit Hooghalen, maar mijn vader is in deze contreien, in Boerakker, geboren. Thuis in Hooghalen bleven we echter op de Leekster geabonneerd. Kun je nagaan wat voor impact die toen had.”

Honger naar verleden
Epko H. Bult is de huidige voorzitter van de Historische Kring. “Het is,” vat hij zijn visie samen, “de honger naar het verleden die we hiermee weer voor even, én voor velen, willen koesteren. Als je je er in verdiept, en dat dóen we ook weer intensief bij dit Leekster Courant-project, stuit je op een wereld die nog niet eens zo lang geleden werkelijkheid was. Maar die de  generatie van nu heel onwezenlijk en bijzonder ouderwets lijkt. Daarom willen we zo veel mogelijk materiaal, op papier gezet maar ook uit overlevering gesproken, inventariseren. Net als dit bij de expositie van de Drachtster Tram gebeurde, wil Tjerk Bekius weer een film maken met onder meer verhalen van ‘oude’  lezers van de Leekster Courant. En daarvoor hebben we veel materiaal én medewerking in de vorm van verhalen nodig….”

Laatste der Mohikanen
Harry Boonstra kan die verhalen zeker vertellen. Hij was de laatste zetter-drukker in het bestaan van de Leekster Courant anno 1908 – een voortzetting van het ‘Advertentieblad voor Leek en omstreken’, dat vanaf 1888 door J.H. de Boer werd uitgegeven. Boonstra kwam in 1958 als vijftienjarig jonkie bij Bronsema te werken. “Een van mijn broers vertrok, ook als drukker, in 1956. Ik was (lacht ie) zijn opvolger.” Vooral hij, Boonstra, kan veel over de krant vertellen en het is de bedoeling dat ie dat ook in oktober voor de schooljeugd gaat doen. In deze maand worden namelijk alle basisscholen in de gemeente Leek in de gelegenheid gesteld om zijn lezingen daarover op Nienoord bij te wonen. Hij vertelt dan alles wat met het drukken van een krant, en dan speciaal de Leekster, te maken heeft. “Ik kijk er naar uit,”zegt hij. “Want de Leekster Courant was mijn leven….”

Twintigduizend abonnees
Waarna de anekdotes en herinneringen bij de organisatoren in alle hevigheid losbarsten. Over de glorietijd vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen de Leekster Courant maar liefst rond twintig duizend  betalende abonnees had met ook een paar duizend postabonnees in destijds populaire emigratielanden als Canada en Australië. Dat aantal van twintigduizend kalfde in de negentiger jaren van de vorige eeuw af tot slechts een paar duizend. De krant bleek daardoor niet meer rendabel en werd te langen leste door eigenaar Hazelwinkelpers, destijds ook uitgever van het Nieuwsblad van het Noorden, opgeheven.

Iets heel specifieks
“De Leekster had iets specifieks, misschien wat kneuterigs maar ze was heel streekgebonden,” wordt er teruggeblikt. “Bijna alles wat er in je omgeving gebeurde kon je er in terugvinden” In de laatste periode verscheen de krant op de donderdag, daarvoor was het de vrijdag en nog weer eerder op zaterdagochtend.” Harry Boonstra herinnert zich nog goed dat op zaterdagochtend om zes uur al boeren en veehandelaren voor de deur van het kantoor in de Tolberterstraat lagen om na het drukken als eerste een krant te kunnen kopen om zo ook als eerste de koopjes er uit te kunnen vissen….

Familieberichten en feuilleton
“De familieberichten werden – net als nu overigens nog steeds in kranten – heel uitvoerig en vaak als eerste, gelezen,”herinnert Slotema zich. “Maar het feuilleton was ook een topper,” vult Homan aan.“Het waren vooral die kleine lokale en regio berichtjes waarop de Leekster patent had,”vult Bult hem weer aan. “En dan die kleine advertentietjes onder ‘Te koop’ en ‘Te koop gevraagd’.” Zo gaat het nog geruime tijd door….

Carrièrebron en bluswater
Daarbij passeren ook namen, veel namen zelfs, van journalisten de revue. Zoals Lammert Kooistra, Jan Niemeijer en die van de laatste chef-redactie, Bert K. van Dwingelen. “Maar eigenlijk zijn dat er te veel om hier op te noemen. Veel jonge journalisten begonnen bij de Leekster hun prille carrière en stroomden daarna door naar het Nieuwsblad van het Noorden,” zegt insider Boonstra. “Hier, bij ons, leerde je het vak van onder af aan. Bij branden stonden  ze bij wijze van spreken altijd vooraan, met hun poten in het bluswater, zoals dat werd genoemd.” Oude kranten komen op tafel. En foto’s, zoals een ‘oude’ personeelsfoto en  het portret van oprichter Harm Jan Bronsema.

Meer herinneringen!
“Maar,” zo besluit Kring-voorzitter Epko H. Bult de praatsessie, “er is vast nog veel meer bij oud-lezers en medewerkers blijven hangen. Foto’s, kranten, herinneringen vooral ook. Laat het ons weten zodat we in oktober een prachtige expositie met film over de historie van de Leekster Courant kunnen organiseren. Echt alles op dat gebied is welkom. U kunt voor suggesties of informatie mailen naar s.homan@home.nl, bellen met Sybrand Homan kan ook: 050-5029937.”