‘Moslims moeten zélf leren denken, zo zie ik het’

actueel

Interview dominee Chris de Valk

PEIZE – 2014 staat ongeveer synoniem voor onrust. De terreurdreiging in ons land is opgeschaald naar de op een na hoogste fase. We moeten niet bang zijn, maar waakzaam, is het devies van de overheid. En waarom? Omdat een stelletje gefrustreerde, radicale malloten in het Midden-Oosten denken de enige waarheid in pacht te hebben. En die de Westerse samenleving willen opleggen. En lukt dat niet vrijwillig, dan maar met geweld. Door angst, dood en verderf te zaaien. Westerse journalisten te onthoofden. Poeh poeh, wát een helden, de jongens van de Islamitische Staat (IS). Het spannende is wel, dat die geradicaliseerde islamiet zomaar eens je buurman zou kunnen zijn. Waar leidt dit fenomeen toe? Volgens theoloog, dichter, schrijver en dominee Chris de Valk uit Peize zal het kalifaat het uiteindelijk niet gaan redden. Moslims moeten leren voor zichzelf te denken, in plaats van klakkeloos aan te nemen wat de Koran hen voorschotelt. Maar daar kunnen eeuwen overheen gaan, zegt hij ook onmiddellijk.

“Weet je wat er laatst in de Trouw stond? Er komt een aparte afdeling voor bejaarde moslims in een Amsterdams verpleeghuis. De Nederlandse ouderen voelen zich niet veilig”, begint De Valk. “Ze voelen zich bedreigd door religieus geweld. Want moslims, dat zijn toch gewelddadige mensen? En logisch dat ze zo denken. Ik begrijp dat wel. Dáár zou een rol liggen voor de moslims die op een normale manier de Islam praktiseren. Zij zouden de standpunten van de Islam kunnen nuanceren. Daar maken ze veel te weinig werk van. Kijk, als godsdiensten iets absoluteren of heilig verklaren, dan begint alle ellende.
Het gaat mis wanneer mensen hun godsdienst als een soort politiek programma presenteren. Terwijl godsdiensten natuurlijk symbolische verhalen zijn die individuele mensen helpen om ‘peace of mind’ te krijgen. Godsdiensten hoeven je nergens van te overtuigen. Je weet immers zelf wat goed voor je is.”
Toch is geweld in relatie tot godsdienst van alle tijden, volgens De Valk. “Mensen hun gelijk willen opleggen heb je op kleine en grote schaal. Vroeger gebeurde dat ook bij het Christendom, tijdens de Middeleeuwse kruisvaarten. Dat deed qua wreedheid niet onder voor de IS. Ridders gingen naar het beloofde land, Israel, om ervoor te zorgen dat het Christendom de alleenheerschappij kreeg.
De manier waarop ze dat deden, was buitengewoon wreed. Als je hier van een afstandje naar kijkt, en je vergelijkt de IS met het Christendom, dan kun je misschien wel concluderen dat de IS de verlichtingsperiode niet heeft doorgemaakt. Dat mensen leren voor zichzelf te denken. Dat ze zelf ook niet meer willen dat de Koran of de Imam hen iets voorschrijft. Het wachten is eigenlijk op een emanciperende beweging binnen de Islam. Zo zie ik het.”

Dat kan dan wel zo zijn, dat het gros van de Moslims voor zichzelf moet leren denken, maar daarmee zijn we er nog niet. Welke verklaring is er dan voor de goed opgeleide jonge Moslim, de ogenschijnlijk zo fatsoenlijke, vriendelijke jongen, die naar Syrië afreist om er een potje te moorden? En zijn gezin met jonge kinderen meetrekt in zijn snode plannen? “Een ding is zoveel als zeker: er wordt geen kind als terrorist geboren. Om erachter te komen wat hen beweegt, zou je eigenlijk alle schakels van het kind moeten volgen. Van nul tot drieëntwintig jaar. Werd hij gediscrimineerd? Was er thuis sprake van geweld of werkloosheid? Welke ervaringen heeft het kind gehad? Ik kan mij niet voorstellen dat wanneer een kind liefdevol is opgevoed, het in staat is om iemands hoofd eraf te hakken.  Maar wanneer ze opgevoed worden met de boodschap: er is maar één geloof dat deugd, de rest is de vijand, nou ja, dat gaat niet goed natuurlijk.” Toch gelooft De Valk niet dat het kalifaat in het Midden-Oosten het gaat redden. Ondanks dat ene regeltje in de Koran: ‘Vermenigvuldigt u en regeer de wereld’ verwacht hij niet dat het ze gaat lukken om met geweld aan de knoppen van de wereldregering te draaien. “Iets dergelijks staat ook in de bijbel ‘vermenigvuldigt u en word talrijk.’ Maar cultuur staat nooit stil, dat blijft zich ontwikkelen. Kijk maar naar deze tijd. Heel grote gezinnen zijn er niet meer. Maar bovenal hebben mensen veel meer de behoefte om van elkaar te houden dan elkaar te vermoorden.”

Hoewel de infiltratie van radicaliserende moslims in ons land De Valk ook weleens uit zijn slaap houdt, gelooft hij toch dat het uiteindelijk allemaal goed komt. Dat ook moslims een keer het licht gaan zien. En zich niets meer laten aanleunen door een of ander vooroorlogs boek. Maar goed, om hierin een ommekeer te maken, zal de Islam eerst een vuist moeten maken. Ze moeten zich veel meer uitspreken tegen het fanatisme en geweld uit naam van de Islam. Zoals burgemeester Aboutaleb laatst deed.” De Rotterdamse burgemeester sprak zich onlangs stevig uit tegen aspirant-jihadgangers: ‘Wil je naar Syrië? Ga. Maar kom niet terug.’ “Dat bedoel ik. En dat soort geluiden zouden er veel meer moeten komen vanuit de moslimwereld. De dominee is er van overtuigd, dat wanneer een mens zich in vrijheid kan ontwikkelen, hij vanzelf oog heeft voor een ander. Hij gelooft in de individuele ontwikkeling van de mens. Een goede opvoeding en goede scholing zijn daarbij essentieel. We moeten bij ons zelf beginnen, om de wereld te kunnen verbeteren, is de visie van de Peizer theoloog. Hij schrijft erover in zijn nieuwe boek: ‘Het nieuwe heilige. Helen, spelen, zich verwonderen’. “Het klinkt misschien wat vreemd, maar ik ben juist argwanend over godsdiensten. Ze denken allemaal patent te hebben op de waarheid. Een onderwerp naar mijn hart! Een godsdienst moet geen morele kruisvaart zijn, maar een spirituele ontwaking, ontdekken wie we écht zijn. Dan voelt iedereen zich veilig en krijg je geen oorlogen meer, maar een spontaan en sociaal leven. En altijd met humor en ontspanning hè? Wanneer we heilig en plechtig moeten zijn en geen grapjes meer mogen maken, komt het niet goed. Persoonlijke ontwikkeling verrijkt én het zorgt ervoor dat je ook een beetje zicht houdt op je buurman! Ik denk dat dát wel de essentie voor een prettig en vredig leven is.” Reageren? info@media-totaal.nl

UIT DE KRANT