Dertien ‘Stolpersteine’ in centrum Leek

LEEK – Vandaag (dinsdag) worden de eerste dertien zogenaamde stolpersteine in het centrum van Leek onthuld. Aan de Bosweg komen zeven, en aan ’t Piepke zes stenen. Stolpersteinen zijn stenen waarmee slachtoffers van de naziterreur worden herdacht en geëerd. In de gemeente Leek werd vooral de Joodse gemeenschap getroffen door deze terreur. Het dorp Leek kende tot 1942 een omvangrijke Joodse gemeenschap. In juli en november van dat jaar werden bijna alle Joodse inwoners via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz, Bergen-Belsen en Sobibor en daar vermoord. Van de 61 weggevoerde Joden is niemand teruggekeerd. Door onder te duiken hebben dertien mensen de oorlog overleefd, waaronder Froukje Woudstra en Eva Denneboom en dochters Selma en Hertha. Zij zijn naar Israël gegaan. In Leek is er daardoor geen Joodse gemeenschap meer. Gelukkig is er nog iets overgebleven dat herinnert aan de bijna twee eeuwen geschiedenis van de Joodse gemeenschap: de begraafplaats aan de Roomsterweg en het voormalige schoolgebouwtje voor de Joodse kinderen, nu museum ‘Het Joodse Schooltje’ aan de Samuel Leviestraat. Enige tijd geleden is bovendien een ‘oude’ reclameplaat hersteld van de familie Denneboom aan ’t Piepke in Leek. In de Tweede Wereldoorlog zijn in de Leekster gemeenschap naast de Joodse inwoners ook niet-Joodse mensen gedood door de Duitse bezetter. In de gemeente Leek is een werkgroep gestart die een blijvende herinnering aan genoemde slachtoffers wil realiseren door deel te nemen aan een kunstproject van de Keulse kunstenaar Gunter Demnig. Voor de woningen waar slachtoffers van de naziterreur hebben gewoond en van waaruit ze zijn weggevoerd in de gemeente Leek, wordt in de straat of de stoep een kleine gedenksteen met een messing plaatje geplaatst met daarop de naam en enkele gegevens van de vroegere plaatsgenoot. De kunstenaar noemt de gedenksteentjes Stolpersteinen, letterlijk vertaald struikelstenen. Wil je de tekst lezen op de steen, dan moet je enigszins buigen waarmee je als het ware respect toont voor hem of haar die op een ellendige manier om het leven is gekomen. Er liggen in Europa al zo’n 45.000 stenen. Je ‘struikelt’ erover, je wordt aan de Tweede Wereldoorlog herinnerd en de jongste generatie ziet wat er gebeurd is en stelt vragen. In Leek worden nu dertien stenen gelegd. In de komende jaren worden er nog zestig stenen gelegd. Er zijn al 56 adoptanten, dus in Leek en omgeving is er veel belangstelling.