‘Krijgen we zoveel vrijheid en financiële middelen om goede keuzes te maken? Dat is spannend’

RODEN – De vergadertafel in de werkkamer van burgemeester Klaas Smid is al twee jaar niet meer gebruikt. Normaalgesproken vergadert het college op het kantoor van Smid, maar door het welbekende virus wordt er al geruime tijd digitaal vergaderd. Corona hangt als een sluier boven de afgelopen raadsperiode. Smid herinnert zich nog precies waar hij was, toen de pleuris uitbrak. Samen met gedeputeerde Henk Brink was hij in Den Haag om te praten over de gevangenissen in Veenhuizen. Met het goede nieuws op zak –de gevangenissen blijven open- reed hij naar Roden om vervolgens halsoverkop ‘thuiswerken’ in te regelen. Ten kantore van de burgervader blikken we terug op de afgelopen periode en kijken vooruit naar de komende vier jaar.

Klaas Smid blikt terug op de raadsperiode én kijkt vooruit

We ontkomen er niet aan. Nu de grootste ellende met het virus achter de rug lijkt te zijn, is het terugblikken begonnen. Ook kijkt burgemeester Klaas Smid terug op de afgelopen raadsperiode. Corona heeft de wereld op de kop gezet. Ook Noordenveld. Alles wat vertrouwd leek was dat opeens niet meer. Het virus heeft voor veel drama’s gezorgd in de gemeente, de tragische situatie bij de Omloop in Norg waar tientallen bewoners achter elkaar overleden, leed bij ondernemers die de deuren dicht moesten houden en zorgmedewerkers die onder grote druk hun werk moesten doen. Corona heeft ook gebracht dat er een totaal andere manier van werken is ontstaan. Ambtenaren van de gemeente werkten en werken nog steeds voornamelijk vanuit huis. In veel gevallen werkt dat uitstekend, in andere situaties is het niet prettig, vindt burgemeester Klaas Smid. Het maakt in ieder geval wel dat de huisvesting van de gemeente een discussiepunt is.

Terug naar die donderdagmiddag ergens in maart van 2020. Smid zat met gedeputeerde Henk Brink te wachten op het ministerie in Den Haag. ‘We hadden een afspraak met toenmalig minister voor Rechtsbescherming (ministerie van Justitie en Veiligheid) Sander Dekker over de gevangenissen in Veenhuizen. Het viel ons op dat het wemelde van de journalisten en camera’s. Ministers liepen op en neer in de gangen. We grapten nog: er is wel veel aandacht voor een paar provincialen uit Drenthe. Er bleek een crisisberaad gaande over Covid. Een uur later dan verwacht werden we opgehaald. Goed nieuws: de gevangenissen konden openblijven. Tegelijkertijd brak de coronacrisis uit en kwam er een intelligente lockdown. Met een dubbel gevoel reden we terug. In snel tempo moesten we een crisisteam vormen en het thuiswerken in gang zetten. Die periode is heel bepalend geweest. Wie had ooit gedacht dat we zoveel digitaal zouden vergaderen?’

Digitaal vergaderen is een uitkomst als het gaat om overleg over, zeg, het gasberaad in Den Haag. Waar je normaal gesproken een dag voor kwijt bent, kost dat nu een uurtje, zegt Smid. ‘Digitale raadsvergaderingen zijn beslist niet ideaal. Je kunt na afloop geen dingen uitwisselen, niets rechtzetten. Hier op het gemeentehuis zijn er mensen die er naar hunkeren om weer naar kantoor te gaan, anderen vinden het spannend. We moeten kijken wat voor soort werkplekken we moeten organiseren. Misschien moeten er meer ontmoetingsplekken komen. Huisvesting wordt meegenomen in de komende periode.’

Machteloosheid

Corona heeft wel iets gedaan met hem, zegt Smid. ‘Een van de leuke dingen van burgemeester zijn is het contact met mensen. Om ze in hun eigen omgeving te ontmoeten. Dat is er amper bij geweest. Het is ingewikkeld: je zit ook met je voorbeeldrol. Er is weinig beleidsruimte. Het kabinet bepaalt en wij hebben het uit te voeren. Van allerlei noodverordeningen die op dinsdagavond werden ingesteld werd van ons verwacht dat we woensdag wisten wat ze precies inhielden. Machteloosheid was het gevoel dat overheerste. Ondernemers die hun zaak moeten sluiten en de mogelijkheden die je als gemeente hebt zijn beperkt. Je zou maar je pensioen hebben moeten aanbreken. Wij als ambtenaren zitten aan de goede kant van de streep, dat beseffen we ons goed. Tegelijkertijd zag je ook vitaliteit en veerkracht. In Noordenveld hielden mensen zich over het algemeen goed aan de regels. Er was best weleens wat onbegrip, maar dat heeft niet geleid tot incidenten’, zegt Smid die nog wel wil terugkomen op de Rodermarkt. ‘Er ontstond een vervelende discussie. We kregen in één keer te maken met veel versoepelingen. Dit soort feesten hebben lange voorbereidingen nodig. Die tijd was er niet. Bij de Jaarbeurs zouden ’s middag 750 bezoekers toegestaan worden en ’s avonds ook 750. Wat als die allemaal richting het centrum lopen? De horeca vroeg zich af hoe ze coronapas moesten handhaven. Uiteindelijk is besloten om de Jaarbeurs niet door te laten gaan. Dat leidde tot onbegrip bij een groep mensen. Een week later ging de CTB op terrassen eraf. Het was continu zoeken: hoe vind je de goede balans? Het is lastig om het voor iedereen goed te doen.’ Toch vindt Smid dat we er in Noordenveld genadig van afgekomen zijn. ‘Afgezien van de ramp in Norg zijn we er behoorlijk goed doorheen gekomen. We zijn er nog niet, maar het perspectief is gunstig.’

Coalitieakkoord

Verbinden, samenwerken en doen is de titel van het coalitieakkoord 2018-2022 van de gemeente Noordenveld. Een van de ambities was om inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties te betrekken bij planvorming. Volgens verschillende geluiden uit de samenleving is dat waar het juist aan ontbreekt in Noordenveld. Inwoners voelen zich onvoldoende betrokken bij plannen van de gemeente. ‘Er zijn voorbeelden waar dat onvoldoende is gebeurd. Andere dingen zijn wel goed gegaan. Als gemeente moeten we leren: brengen we iets op tijd naar buiten én in welke fase? Ook: welke route volg je? Dat moeten we beter borgen en vastleggen. Regelmatig terugkijken is belangrijk: hoe is het verlopen?’

Ander punt het coalitieakkoord is ‘weten wat er speelt en leeft’ in de 26 kernen van de gemeente. ‘Of dat voldoende gelukt is? We zijn een toegankelijke gemeente met een toegankelijk college dat zich onder normale omstandigheden goed laat zien. Corona heeft z’n weerslag gehad op de ambities die zijn neergelegd. Veel belangrijke momenten zijn keer op keer uitgesteld. Momenten waarop je juist met mensen in gesprek gaat. Dat helpt niet. Wel zijn er uit het Dorpenfonds mooie initiatieven gekomen.’

Flexibiliteit

Geen dichtgetimmerde akkoorden maar flexibiliteit om in te spelen op veranderende omstandigheden was ook een doel van het college. Of wel: denken in mogelijkheden en niet alleen naar wat er niet kan. Een doel dat niet geslaagd is, volgens een aantal ondernemers in Noordenveld. Ze voelen zich ontmoedigd door allerlei regelgeving. Een punt dat voortdurend aandacht vraagt, erkent Smid. ‘We moeten er kritisch naar blijven kijken. We proberen zo goed mogelijk contact te houden met ondernemers. We hebben een gezamenlijk belang: een goed economisch klimaat.’ Toch missen ondernemers het ‘meedenken’ van de gemeente. Horen vooral wat er allemaal niet mogelijk is. ‘Waar je regels kunt schrappen of kunt versoepelen moet je dat doen. De Omgevingswet die straks ingesteld is bedoeld om procedures te versnellen en de stroperigheid eraf te halen. Allerlei regels helderder en simpeler maken is het doel ervan. Procedures versnellen zonder de zorgvuldigheid uit het oog te verliezen. De Omgevingswet zou per 1 juli van dit jaar ingaan, maar is door Den Haag uitgesteld omdat het ICT-technisch nog niet voldoende voor elkaar is.’

Complexe procedures als woningbouw versnellen is niet altijd even eenvoudig, stipt Smid aan. ‘Mensen willen meepraten en dat is logisch in een democratische samenleving. Iedereen wil woningbouw. Maar zodra je een gebied wil ontwikkelen, heb je ook weer te maken met tegenstanders. Het inbreidingsgebied in Peize is zo’n voorbeeld. Omwonenden zijn het er niet mee eens.’ Een burgerberaad zou een oplossing kunnen zijn. Een groep via een Aselecte steekproef gekozen inwoners die zélf een oplossing bedenkt voor een ingewikkeld probleem als de raad er niet uitkomt. Smid ziet er wel wat in. ‘Je zou het als experiment met een bepaald thema kunnen proberen. Een mooie kans voor de nieuwe raad. Laten we op werkbezoek gaan! Ik hoop dat de nieuwe raad zich daarvoor openstelt en mee aan de slag gaat.’

Er zijn de afgelopen vier jaren mooie dingen bereikt, vindt Smid. Een daarvan is zijn troetelkindje Veenhuizen uit zijn eigen portefeuille. ‘Dat de gevangenissen open blijven is fantastisch nieuws. Belangrijk voor de werkgelegenheid en het dorp Veenhuizen. De Norgerhaven en de Esserheem worden grondig gerenoveerd. Een project van 85 miljoen euro. We hebben veel gelobbyd om de gevangenissen open te houden. Gesproken met ministers, de staatssecretaris en ambtenaren. Je moet ze naar Veenhuizen halen om ze te laten zien hoe bijzonder en uniek het gebied is. Ik kan inmiddels zelf wel een rondleiding geven’, lacht Smid. ‘De toekenning van de Unescostatus is de kers op de taart.’

Raad

De burgemeester kijkt tevreden terug over de afgelopen raadsperiode. ‘Er is constructief samengewerkt. Maar verbeterpunten zijn er altijd. Hoe vind je de balans tussen de aandacht die je hebt voor alle interne belangen en de verbinding met het buitenleven is altijd een lastige. De sfeer is goed, men heeft ondanks de politiek verschillen respect voor elkaar. Er wordt niet op de man gespeeld, dan kom je niet vooruit. Die manier van werken moeten we erin houden.’

De grootste uitdaging de komende periode is de aanpak van grote vraagstukken als klimaat, energiebehoefte en het sociaal domein; wmo en jeugdzorg. ‘Het worden we als gemeente door het rijk worden gefaciliteerd, dat is spannend. Krijgen we zoveel vrijheid en financiële middelen om goede keuzes te maken? Of moet je ambities bijstellen en uitsmeren over meerdere jaren? Er ligt best een grote uitdaging om dat inhoud te geven.’ Dan: ‘Ik kom uit 1960, de tijd dat alles beter werd. Was één van de eersten in de familie die kon studeren. Ouders deden er alles aan dat kinderen het beter kregen dan zij. We hadden alleen maar perspectief op verbetering. Maar wat hebben wij onze kinderen straks te bieden? Huizen zijn onbetaalbaar, het klimaat is een groot vraagstuk. De vraag is: krijgen we dat weer voor elkaar?’

Tot slot heeft Smid een oproep voor de kiezers: ‘Maak gebruik van je stemrecht! Je mag best commentaar leveren, maar geeft de raadsleden ook de kans om met mandaat voor de gemeenschap aan de slag te gaan. Zij steken veel tijd om te werken aan een betere samenleving.’