Provinciale Statenverkiezingen, hoe zit het en wat valt er te kiezen?

Op 15 maart mogen Nederlanders stemmen voor de Provinciale Staten. Voor veel mensen een ver-van-mijn-bed show, voor anderen hét moment om hun stem te laten horen. Negentien partijen doen mee aan de stembusstrijd bij de Provinciale Statenverkiezingen Drenthe 2023. Nieuw in maart zijn de BoerBurgerBeweging (BBB), JA21, Volt, Belang van Nederland (BVNL), Alliantie en Jezus Leeft. De stempassen liggen inmiddels op de deurmat. Nu is de grote vraag: hoe kunnen mensen een weloverwogen keuze maken en waarom is een stem uit brengen voor de Provinciale Staten nuttig? De Krant vraagt het aan Noordenvelders die op de kieslijst staan.

FVD

‘Stikstofplan van tafel vegen’

Liesbeth Niessink(34) uit Roden is lijsttrekker van Forum voor Democratie (FVD) Drenthe. De partij zit met een zetel in de Eerste Kamer. Niessink is duidelijk: Nederland gaat een kant op waar FVD niet achter staat. Ze noemt het doorgeslagen stikstofbeleid, de omgang met de situatie in Oekraïne, het feit dat verreweg het meeste geld en middelen naar de Randstad gaan en het debacle rond de gaswinning. Nederland danst naar de pijpen van Europa, vindt haar partij. Niessink adviseert mensen om te stemmen. ‘Los van je stem voor Drenthe, stem je ook voor de Eerste Kamer. FVD heeft nu nog geen meerderheid in de oppositie. Dat betekent dat de Tweede Kamer vrij spel heeft om de plannen door te voeren. De enige kans is een meerderheid in de Eerste Kamer zodat we de plannen van het kabinet kunnen dwarsbomen’, zegt Niessink. ‘Neem de oorlog in Oekraïne. Bijna alle partijen vinden dat er soldaten, wapens en geld naar toe moeten. Maar wat je niet hoort, is hoe je tot een vredesakkoord zou kunnen komen. Nu is de dienstplicht ineens weer aan de orde. Een discutabele timing.’ Ook ziet FVD graag dat het hele stikstofplan van tafel wordt geveegd. ‘De boeren, de agrarische cultuur, de landerijen zijn onderdeel van onze provincie. Het zit diepgeworteld in onze geschiedenis. Als we Den Haag hun gang laten gaan wordt alles vol gebouwd. Verliezen we onze identiteit. We worden steeds meer een Europa-land. We leven in een tijd van ontwortelde globalisering. FVD hecht waarde aan onze roots. Het Sinterklaasfeest en carbidschieten horen bij Nederland. De provincie wordt steeds meer een uitvoeringsorgaan van het Rijk. De provincie zou veel meer bezig moeten zijn met haar eigen kerntaken. Dat is wat er aan de hand is: Den Haag bedenkt een plan, de provincie voert het uit. Hoe verder de burger afstaat van de politiek, hoe gemakkelijker de politiek plannen uit kan voeren. Het vertrouwen is geschaad. Mensen in Den Haag bepalen wat er gebeurt. En ze zijn onbereikbaar. Neem het hele gaswinningsdossier. Als dit verhaal in Amsterdam had plaatsgevonden, was het allang opgelost. Wij zijn ook hun ver-van-mijn-bed show. Daarom moet het referendum terug op de kaart. Dat is het mooiste middel wat er is om de burger te betrekken bij de politiek, los van stemmen. We moeten harder met de vuist op tafel slaan en niet meer over ons heen laten lopen. Daar maken wij ons hard voor. Dus kop d’r veur’, aldus Niessink.

JA21

‘Minder belastingen, minder wetgeving, meer investeren in mensen en bedrijven’

Statenlid Thomas Blinde(35) uit Roden is fractievoorzitter van JA21. Zijn partij doet voor het eerst mee aan de Provinciale Statenverkiezingen. Wel zit de partij al in het Drents Parlement. Blinde erkent dat het voor veel mensen niet zichtbaar is wat de provincie nu eigenlijk doet. Toch is dat best veel, zegt hij. ‘Omdat de provincie geen beleid uitvoert, dat doen voornamelijk de gemeenten, weten veel mensen niet goed wat de provincie nu helemaal doet. De provincie gaat over de energietransitie, bepaalt bijvoorbeeld hoeveel wind- en zonne-energie opgewekt moet worden. Ook gaat de provincie over provinciale wegen en openbaar vervoer. Dat laatste is in Drenthe behoorlijk achteruit gekacheld. Natuur- en agrarisch beleid ligt bij de provincie en het waterbedrijf en Groningen Airport Eelde (GAE) is voor de helft provinciaal beleid. De luchthaven is belangrijk voor de economische ontwikkeling van het noorden. Een onmisbaar stuk infrastructuur. Het zorgt voor bedrijvigheid. GAE is verweven met veel organisaties, onder andere met het UMCG, bijvoorbeeld in het geval van orgaantransplantaties. Organen worden per vliegtuig vervoerd.  Er zijn mensen die zeggen: de luchthaven maakt geen winst. Maar bijna iedere luchthaven in de wereld maakt verlies. Het OV kan ook niet zonder overheidssteun.’ Over de identiteit van JA21 is Blinde duidelijk. ‘Wij hebben een beetje de oude Bolkenstein-agenda: minder belastingen, minder wetgeving, meer investeren in mensen en bedrijven en een kleinere overheid.’ Ondernemers worden gek van alle wetgeving, weet Blinde uit eigen ervaring. ‘Ik ben ondernemer. Overal moet je belasting over betalen. We hebben onlangs een pand gekocht op het industrieterrein van Roden. Daar is geen glasvezel aangelegd, van essentieel belang voor een bedrijventerrein. Het is een heel gedoe om dat voor elkaar te krijgen. Dat moet echt anders. Er moet een einde komen aan het eindeloos gestapeld beleid. De overheid moet er voor ons zijn en niet andersom.’ De stikstofdiscussie is een belangrijke voor de partij. ‘Het wordt een kaalslag voor het platteland. De huidige normen zijn onrealistisch. Er is geen ander land met zo’n streng stikstofbeleid. Uitzichtloos is het. Zelfs al zouden we allemaal uit Drenthe vertrekken halen we nog de norm niet, is gebleken uit onderzoek. 60 procent van de stikstof komt overwaaien uit Duitsland. We willen best meewerken aan verlaging van de stikstofuitstoot, maar wel in het redelijke. We zijn een klein land waar steeds meer mensen naar toekomen. Dan moet je de consequenties voor lief nemen. Op het gebied van stikstof trekken we veel op met de BoerBurgerBeweging. Ten tijde van de verkiezingen is de VVD het ook met ons eens.’

Volt

‘Rigoureuze verduurzaming’

Monique Fikenscher (51) uit Peize staat nummer 3 op de kieslijst voor Volt. Dorpsgenoot Auke van Heel volgt haar op plek 4. Net als JA21 doet Volt voor het eerst mee aan de stembusstrijd op provinciaalniveau. Volt is een pan-Europese partij. Een groene, positieve partij die denkt in oplossingen in plaats van er allemaal niet kan, zegt Fikenscher. ‘Het is belangrijk om de grote thema’s die in Nederland spelen als de landbouwtransitie, stikstokuitstoot, transport, natuur, asielbeleid, opleiding en de energietransitie gezamenlijk aan te pakken. Dat betekent dat je ook met buurlanden moet overleggen. Over grenzen heen kijken om problemen op te lossen. Samenwerking is belangrijk. We moeten het met z’n allen doen.’ Als het aan Volt ligt zijn de duurzaamheidsdoelen voor 2040 behaald. ‘Daar zijn we echt vooruitstrevend in. We denken graag in duurzame oplossingen voor problemen en willen inwoners betrekken bij besluitvorming. Daarom willen we burgerberaden organiseren. Aan de voorkant in gesprek gaan met de mensen over wie het gaat.’ Volt gaat voor rigoureuze verduurzaming. Fikenscher gaat zelf regelmatig in gesprek met boeren. Ze merkt dat boeren zelf ook heus wel mee willen werken aan een oplossing voor de stikstofuitstoot zegt ze. ‘Ook zij willen de planeet mooi achterlaten voor hun kinderen. Waar ze gek van worden is de voortdurend veranderende regelgeving. Hebben ze ergens op voorgesorteerd, verandert het beleid opnieuw. Daar lopen ze op vast. We moeten een langere termijnvisie bedenken, samen met de boeren.’ Asielbeleid moet op Europees niveau geregeld worden, vindt de partij van Fikenscher. ‘Het kan niet zo zijn dat iedereen op zijn eigen eiland het zelf gaat regelen. En de landen waar ze binnenkomen, Italië en Griekenland, op laten draaien voor  de problematiek. Dit moeten we samen oplossen op een humane manier. Eén beleid kan ervoor zorgen dat we het asielprobleem in de kern aanpakken.’ Fikenscher geniet met volle teugen van de politieke reis die ze aan het maken is. ‘Ik ben de politiek ingegaan omdat ik overal iets van vindt. Dan kan ik wel op verjaardagen blijven blaten, maar ik kan ook iets doen. Daarom ben ik politiek actief geworden. Ik hoop dat we in ieder geval 2 zetels krijgen. 3 zou nog mooier zijn. Dat zou betekenen dat ik zelf in de Staten kom.’

VVD

‘GAE moet ruimte krijgen om te groeien’

Het feit dat er de komende tijd veel bepaald gaat worden op provinciaal niveau is voor Guido Pranger (35) uit Roden reden om op de kieslijst te staan namens de VVD. ‘De provincie gaat een hoofdrol spelen in het stikstofgebeuren. Het is belangrijk dat dat op een eerlijke manier gebeurt. Het verplicht uitkopen van boeren is voor de VVD niet aan de orde. We moeten in samenwerking met de landbouwsector het stikstofprobleem aanpakken.’ Als ander belangrijk punt noemt Pranger Groningen Airport Eelde (GAE). De luchthaven moet voldoende ruimte krijgen om te blijven groeien. De VVD gelooft in een luchthaven in Drenthe. Ook naar de toekomst toe als het gaat om elektrisch vliegen. Dat wordt in Eelde ontwikkeld. De GAE is ook belangrijk voor de economische ontwikkeling en het vestigingsklimaat van het noorden. Voor grote Amerikaanse bedrijven is een luchthaven een must om zich te vestigen.’ Hoewel de VVD’er in Roden woont, heeft hij nog geen stoel in de gemeenteraad van Noordenveld. De ambitie is er wel. ‘Ik woon nog niet zo heel lang in Roden. Ik kom uit Zevenhuizen. We zijn hier in 2019 komen wonen. Ik heb zeker ambities voor de politiek in Noordenveld. Het is niet ondenkbaar dat ik me kandidaat ga stellen. De komende jaren worden belangrijke besluiten genomen. Het geluid van de VVD moet goed naar voren komen. Daar wil ik me graag hard voor maken. Het noorden is goed vertegenwoordigd op de kieslijst van de VVD. Voor noord-Drenthe valt er genoeg te kiezen. Ik adviseer zeker om daar gebruik van te maken.’ Naast Pranger staan er nog twee Noordenvelders op de kieslijst van de liberale partij.

PvdA

‘Teveel Randstedelijk denken tegengaan’

De Partij van de Arbeid is met vier Noordenvelders op de lijst redelijk vertegenwoordigd. Al staat geen van hen op verkiesbare plaatsen. Wietze de Wind uit Norg prijkt op de 22^e plek. Stemmen voor de Provinciale Staten is zeker aan te raden, vindt De Wind. ‘Voor de ruimtelijke orde ligt er een grote stem bij de provincie. Het Openbaar Vervoer is daar onderdeel van. De ene na de andere bushalte verdwijnt hier. Veel geld en middelen verdwijnen naar de Randstad. We moeten er bovenop zitten om teveel Randstedelijk denken tegen te gaan. Alles wordt vanuit Den Haag bekeken. Schippers presenteert een bezuinigingslijst om de financiën weer op orde te krijgen. Maar vele mensen zitten in de knoei door de enorme energielasten en het alsmaar duurder wordende leven. Daar wordt geen rekening mee gehouden.’ Niet iedereen heeft het in de gaten, weet De Windt, toch gebeurt er op provinciaal niveau een hoop. Zo is het aan de provincie te danken dat de kazerne in Assen behouden blijft.’ De provincie brengt het platteland onder de aandacht in Den Haag en dat is van essentieel belang vindt De Wind. ‘De provincie trekt steeds meer naar zich toe. De sociale agenda, woningbouw, dat zijn grote thema’s. Ik hoop dat we onze 6 zetels weten te behouden en het liefst natuurlijk dat we er nieuwe bijkrijgen.’ De PvdA’er staat zelf op de kieslijst omdat hij denkt dat een hoop mensen hem kennen en zich in hem herkennen. ‘Bewust niet op een verkiesbare plaats. Ik vind dat jongeren en vrouwen naar voren geschoven moeten worden. Met mannen van 70 plus zijn we niet geholpen. Mocht het toch zo zijn dat ik met voorkeursstemmen gekozen wordt, ga ik erin. Dan hebben mensen mij het vertrouwen gegeven.’ De Wind staat naast de Provinciale Staten nummer 4 op de lijst van De Waterschapsverkiezingen voor Noorder Zijlvest.  

GroenLinks

‘Jongeren in de politiek en burgerberaad invoeren’

Anita van der Noord uit Roderesch vertegenwoordigt GroenLinks. Het raadslid van Noordenveld staat op nummer 9, ook een niet-verkiesbare plek. Van der Noord heeft al wel veel bemoeienis met de provincie. Ze heeft ze onder andere onderdelen voor het partijprogramma voor GroenLinks geschreven. Haar missie is een plek voor jongeren in de politiek, ook iets waar ze politica zich hard voor maakt in haar eigen gemeente. Daarnaast vindt ze dat een burgerberaad, minder zichtbare groepen een stem geven en de 17 Sustainable Development Goals (duurzaamheidsdoelen) verankerd moeten worden in het politieke landschap. Ze is bewust niet verkiesbaar omdat ze nog een job te doen heeft in Noordenveld. Bovendien vindt ze dat jongeren meer naar voren geduwd moeten worden. 

BBB

‘Kantelpunt in stikstofregelgeving’

De BoerBurgerBeweging (BBB) dendert door. De partij is de grootste in de provincies Drenthe en Groningen, volgens onderzoek van Een Vandaag. De steun in Drenthe voor de BBB is goed voor 9 van de 41 zetels, een stuk groter dan bijvoorbeeld de VVD die op 5 zetels staat. In de Groningse peiling is de BBB ook de grootste, daar staat de partij op 8 zetels. Hendrik Smeenge wordt er blij van. Hij hoopt op een kantelpunt in de stikstofregelgeving wanneer zijn partij de grootste wordt. Er moet hoognodig verandering komen in het landbouwbeleid van dit kabinet vindt hij. Smeenge licht zijn standpunt uitvoerig toe in een interview in deze Krant.

Voor de provincie Drenthe doen 19 partijen mee aan de verkiezingen: Partij van de Arbeid, Forum voor Democratie, VVD, CDA, GroenLinks, Partij voor de Vrijheid (PVV),  ChristenUnie, SP (Socialistische Partij), D66, Sterk Lokaal Drenthe, 50PLUS, Partij voor de Dieren, Jezus Leeft, JA21, BoerBurgerBeweging (BBB), Alliantie, Volt, Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), Belang van Nederland (BVNL).