Kim Heuvelmans legt geheimen Pastorie Veenhuizen bloot
VEENHUIZEN – In het Verenigingsgebouw werd afgelopen vrijdag de aftrap gegeven voor de jaarlijkse Open Monumentendag die op zaterdag 9 en zondag 10 september van 11.00 tot 16.00 uur op diverse locaties in de gemeente Noordenveld wordt gehouden. Dat de opening in Veenhuizen plaats vond was niet verrassend. ‘In dit dorp zijn veel monumenten en het is sinds 2021 Unesco Wereld Erfgoed,’ vertelde Free Hoving als voorzitter van het comité Open Monumentendag Noordenveld.
Tijdens de opening vertelde historisch bouwkundige Kim Heuvelsmans (foto) enthousiast het verhaal over de geschiedenis van de Pastorie in het dorp. Zij is in dienst van BOEi en zo kon dan ook de link gelegd worden naar De Nieuwe Rentmeester. De organisatie onder leiding van directeur Bas Morsink is verantwoordelijk is voor 80 rijksobjecten en 40 hectare grond. ‘We kijken naar herbestemming van panden en hoe we die kunnen restaureren en beheren. En dus zo ook naar de Pastorie in het dorp.’
Kim Heuvelsmans heeft in de maand augustus haar onderzoek gedaan waarbij het pand aan de Kerklaan vakkundig werd geobserveerd. ‘De Pastorie is gebouwd in 1908 door architect W.C. Metzelaar. Ik heb in het Nationaal Archief maar liefst 30 bouwtekeningen kunnen vinden en er was veel fotomateriaal te vinden. Het gebouw is in de loop der jaren aangepast. Niet dramatisch, er is nog veel origineel, maar toch is bijvoorbeeld de ingang en de veranda gesloopt. Vroeger was de ingang aan de zijkant waar ook een kleine uitbouw was. Aan de voorkant was een houten veranda. Later is daar in 1960 de hoofdingang van gemaakt.’
Wie rondloopt in de Pastorie ziet de veranderingen door de tijd. Vooral op de benedenverdieping zijn enkele verbouwingen geweest. De eerste verdieping is vrijwel onveranderd en datzelfde is van toepassing op de zolder. Er is zelfs een vierde verdieping met een trap naar de vliering. ‘Als bouwkundig historicus heb ik alles gefotografeerd en in tijd uitgezet, zodat je de sporen uit het verleden kunt herkennen. Het zijn vooral de kleine details waaraan je kan zien dat er verbouwingen hebben plaatsgevonden. Een iets andere steenkeuze, een kleurverschil bij de vensterbanken of een buis die nog bij de veranda hoort.’
Vroeger was de Pastorietuin groter dan nu. Er was een grote sier- en groentetuin. Ook was er aan de achterzijde een bos dat liep tot aan het huidige zwembad. Kim Heuvelmans is van mening dat de Pastorie moet blijven zoals die nu is. ‘Behoud het oude, herstel waar kan, maar ga het niet oppoetsen zoals het vroeger was.’
Na de lezing van Kim Heuvelsmans werd koers gezet naar de Pastorie. Aldaar gaf schrijfster Mariet Meester als oud-inwoonster van Veenhuizen een rondleiding en vertelde enkele spannende verhalen over het gebouw. ‘In de oorlog werd in dit gebouw het verzet gecoördineerd. Na een wapendropping op het Fochtelooerveen werd de groep verraden en kwamen de Duitsers op bezoek om iedereen te arresteren. De pastoor kon zich verstoppen op zolder. Daar was een luik met een gat waarbij hij op een kast van de benedenverdieping kon staan. Het moet spannend zijn geweest voor hem toen hij de voetstappen van de Duisters hoorden op de zolder. Hij is niet gepakt en kon zich later verstoppen in een pand aan de Meidoornlaan.’
Wie meer wil weten over de Open Monumentendag kan kijken op openmonumentendag.nl/comite/noordenveld.