‘We kunnen niet alle grote problemen oplossen, we kunnen wel iets doen’

NOORDENVELD – Nu het einde van het jaar met rasse schreden nadert, is het tijd voor bezinning. Wat heeft ons het jaar gebracht? Dendert de onrust in de wereld ook huiskamers in Noordenveld binnen? Is alles negatief of gaan er ook nog dingen goed? Zeker wel. Veel meer dan je denkt zelfs, weet dominee van de protestantse gemeente Roden-Roderwolde Sybrand van Dijk. Puntje is dat veel nieuwsmedia vooral gericht zijn op negatieve uitzonderingen, vindt hij. ‘Er is ook een andere werkelijkheid: de wil om elkaar te helpen.’

Sybrand van Dijk woont in de domineeswoning tegenover de kerk in Roderwolde. Binnen tien stappen in hij in het huis van god. Het interview houdt de markante dominee graag thuis. Van Dijk is met zijn grote snor, strak getrimde baard en driedelig kostuum met stropdas een opvallende verschijning. Een beetje een knipoog naar de bekende tv-serie Peaky Blinders lijkt het, vindt de redacteur van deze krant. Daarachter schuilt een verhaal, zo blijkt later in het gesprek. ‘Ga maar zitten in die stoel bij het raam, die zit lekker. Koffie?’

Vrijwel meteen gaat het gesprek over de Roder historicus Cees van der Kooij die afgelopen juli overleed. De presentatie van zijn boek Roden 1939-1945 in oktober maakte hij niet meer mee. Zijn dood maakte indruk op de dominee. ‘Cees heeft alles op geestkracht gedaan. Zijn lichaam was op. Een week voor 4 mei hebben we met het 4 mei Comité nog een vergadering gehad. Cees viel weg, daar schrok ik van. De drukproeven voor zijn boek had hij vlak voor de vergadering verstuurd. Van zijn vrouw hoorde ik dat hij de notulen om 22:43 uur had afgesloten en om 23:00 uur kwam de ambulance om hem naar het ziekenhuis te brengen. Tegen zijn vrouw sprak hij het gevoel uit dat hij de boekpresentatie niet zou halen. Als ik dood mocht gaan, hoop ik dat het zo gaat. Dat je tot het allerlaatst blijft doen wat je altijd gedreven heeft.’

‘De kracht van het kleine gebaar’

Wat dat dan moet zijn, vindt de dominee nog een lastige. ‘Ik vind het moeilijk om naar mezelf te kijken.’ Na enige stilte: ‘Waar ik altijd op aan ga is het verlangen naar een werkelijkheid waarin iedereen mee kan doen. Ik merk dat ik allergisch wordt wanneer mensen worden buitengesloten. Als je op internet kijkt, sluiten mensen elkaar voortdurend buiten. Maar er is ook een andere beweging waarin mensen juist omkijken naar elkaar. In Op de Helte vangen we al een jaar 17 vluchtelingen op, vrouwen met kinderen die uit Ter Apel kwamen omdat daar geen plek was. We stuurden een oproep via de app: wie wil helpen? We kregen zoveel aanmeldingen, dat er een wachtlijst ontstond. Diezelfde vrijwilligers zijn er nu nog steeds. En het gaat goed. De kinderen gaan naar school en hebben leren fietsen. En neem de MensA, die draait als een tierelier. Wekelijks eten mensen uit allerlei verschillende culturen met elkaar in Roden. Nieuws gaat vaak over negatieve uitzonderingen. Het zou enorm schelen dat we dit soort verhalen ook eens in het licht zetten. Naast de grote zorgen die er zijn is er ook een andere werkelijkheid: de wil om elkaar te helpen. Als je je alleen maar zorgen maakt, drukt dat je neer. Het geeft je geen inspiratie om iets te doen. Als je wél iets doet, krijg je vleugels. Die werkelijkheid, iets doen, werkt als medicijn tegen zwaarte en negativiteit. Ik geloof heel erg in de kracht van het kleine gebaar. We kunnen niet alle grote problemen oplossen, we kunnen wel iets doen.’

‘Angst voor het onbekende’

Nederland wil een andere koers, zoveel is duidelijk geworden na de verkiezingen. Een flinke ruk naar rechts, het beeld dat je ook bij buurlanden ziet. Mensen zijn onder andere de grote immigratiestroom zat. Van Dijk snapt de zorgen, maar is toch genuanceerder. ‘Ik heb altijd gezegd: dit beleid splijt Nederland, maar of die ruk naar rechts het goede antwoord is weet ik niet. Het grootste probleem is misschien wel de angst voor het onbekende. De mensen die hier naar toe komen kennen we niet. Dat maakt het voor veel mensen spannend. Toch zijn de vluchtelingen ruim in de minderheid ten opzichte van het totale aantal immigranten dat naar Nederland komt, weet de dominee. In 2022 groeide de Nederlandse bevolking met ruim 220.000 personen. ‘Een groot deel daarvan zijn expats en mensen die door bedrijven zijn uitgenodigd om zich hier te vestigen. Negen procent van het totale aantal immigranten zijn vluchtelingen. Toch zijn alle camera’s daarop gericht. En ik begrijp tegelijkertijd de zorgen ook: jongeren die maar geen woning kunnen krijgen terwijl ze zien dat statushouders wel een woning toegewezen krijgen. Dat wringt. Privatisering van de woningmarkt is een probleem. Het aandeel sociale woningbouw moest naar beneden. Woningcorporaties moesten woningen verkopen. Dat was beleid. Ik geloof niet in de macht van de vrije markt.’

Sybrand van Dijk is geboren en getogen in Driebergen maar wat hem betreft was de ooievaar verder doorgevlogen om zijn wieg in het noorden neer te zetten. Van Dijk kwam op zijn 18^e naar Groningen op Theologie te studeren aan de Rijksuniversiteit. Later werd hij dominee in Sauwerd. ‘Groningers zijn prachtige mensen. Ze praten niet veel, maar zeggen wel veel. Ja is ja en nee is nee. Ik heb tijdens mijn studie lang gezegd: ik word geen dominee. Tot iemand zei: maar dat hoeft toch ook helemaal niet? Toen ik thuiskwam besloot ik: ik word dominee. Kennelijk had ik het nodig om dat in vrijheid te beslissen. Met de Bijbelverhalen ons leven in perspectief te zetten, laten zien dat ons eigen gepruts onderdeel is van een veel grotere beweging, dat is wat me dreef. Verhalen van liefde, hoop, haat, oorlogsgeweld en alles wat er in ons leven voorbijkomt inspireren mij. De kern: er is altijd een groter verband waarin hoop en liefde het sterkst is. Dat raak je soms een beetje kwijt als je het nieuws ziet.’

Op de vraag over wat voor dominee Van Dijk is, schiet hij in de lach. ‘Een Peaky Blinders-dominee, haha. Gekheid. Maar dat ik voor een bepaalde stijl gekozen heb, komt zeker ergens vandaan. Ik had nog wel eens de neiging om mezelf te vergeten. Daar word je niet gelukkig van. Ik liep erbij alsof ik uit de zak van Max gekropen was. Ik preekte: je bent het geliefde kind van god, maar zei dat nooit tegen mezelf. Toen besloot ik dat het anders moest. Maar om terug te komen op je vraag, wat ik heel erg hoor is dat mijn werk veroorzaakt dat mensen zich gezien en gewaardeerd voelen.’

Het leven van een dominee is best chaotisch, bekent Van Dijk. ‘Mijn werk bestaat voornamelijk uit vier dingen. Het meest zichtbare van wat ik doe is zondags in de kerk, de illusie dat ik maar een uurtje per week werk, haha. Daarnaast ben ik druk met bezoeken aan gemeenteleden, mensen die behoefte hebben aan een gesprek met de dominee. Ook begrafenissen en huwelijken horen daarbij. Toerustingswerk en bestuurlijk werk behoren ook tot mijn taken. Als dominee sta je eigenlijk altijd aan. Laatst nog was ik bij een gemeentelid die op sterven lag. Hij was heel erg onrustig. Mensen die aan het einde van hun leven zijn, zijn vaak op zoek om woorden te vinden om uit te drukken waar het leven om draaide. Door als buitenstaander te luisteren vinden ze die woorden. We hebben samen gebeden. De dag erna is hij in alle rust gestorven.’

Van Dijk eindigt met een kerstboodschap. ‘Wat ik hoop is dat mensen zien dat het kleine gebaar dat ze maken sterker is dan alle onrust die ons zo bezighoudt. Daar geloof is heel erg in. Het iconische pannetje soep is belangrijker dan het getetter dat je hoort als je de radio of tv aanzet. We vieren de geboorte van een baby, die kan nog helemaal niets.’