Onderzoeker: ‘Het is schieten op een bewegend doel’

Anika fietst tienduizend kilometer voor kankerresearch

RODEN – De in Roden woonachtige Anika Nagelkerke is kankeronderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Met haar eigen onderzoeksgroep probeert ze in kaart te brengen welke behandeling aanslaat bij verschillende soorten tumoren. En er wordt onderzocht of het zin heeft om vast te blijven houden aan één en dezelfde behandeling. ‘Tot nu toe wordt hier te weinig naar gekeken’, stelt Anika. ‘Tumoren worden op den duur resistent voor een behandeling, waardoor die behandeling op den duur weinig zin meer heeft of juist slecht kan zijn voor de gezondheid van de patiënt.’ Om geld in te zamelen voor dit prijzige onderzoek, begon Anika met crowdfunding. Haar doel: 10.000 kilometer fietsen om 10.000 euro binnen te halen.

Anika zag zichzelf niet per se als kankeronderzoeker. Sterker nog, toen ze biologie ging studeren, had ze eigenlijk eerst een heel ander plan. ‘Ik word boswachter, dacht ik. Maar al gauw bleek tijdens mijn studie dat ik meer aanleg had voor de reageerbuizen. En nog specifieker: ik bleek iets met kankeronderzoek te hebben.’

De term ‘kankeronderzoek’ is een containerbegrip, geeft Anika toe. ‘Het is ontzettend breed. Wat mij trekt aan kankeronderzoek, is dat je probeert een verschil te maken. Kanker is een intrigerende ziekte. In feite keert je eigen lichaam je namelijk tegen je.’

De onderzoeksgroep die Anika heeft opgezet bestaat behalve uit haar zelf, uit drie studenten. Zij zijn bezig om uit te zoeken welke vorm van therapie aanslaat op welke tumorvorm. ‘Tumoren zijn dynamisch’, legt Anika uit. ‘Heel vaak is het zo dat iemand met kanker een behandeling krijgt  toegewezen, maar dat er daarna te weinig wordt gekeken naar hoe de tumor zich ontwikkelt. Een tumor kan resistent worden voor een behandeling, waardoor het slecht kan zijn om die behandeling voort te zetten. Dat is eigenlijk het grootste probleem in de behandeling van kanker. Die kankercellen zij zo slim, dat ze een manier weten te vinden om de behandeling voor te blijven.’

Door met speciale chips op microniveau menselijke cellen na te bootsen, hoopt de onderzoeksgroep dichterbij antwoorden te komen. ‘Door die cellen na te bootsen, kun je kijken hoe die reageren op verschillende behandelingen en onder verschillende omstandigheden.’ Concrete doelen heeft de onderzoeksgroep zich al gesteld. ‘Eén van de promovendi die er mee bezig is, heeft als doel gesteld om het model van die chip klaar te hebben binnen een tijdbestek van vier jaar. Wanneer dat prototype dan klaar is, kun je er mee variëren en hopelijk stappen zetten. Zo krijg je inzichtelijk wat werkt en wat niet.’

Het is een interessante studie, zo beaamt Anika, maar een kankeronderzoeker heeft ook geduld nodig. ‘Het is leuk werk, maar het gaat ontzettend traag. Als je begint aan zo’n onderzoek heb je een bepaald beeld. Dan denk je: als ik dit doe, dan gebeurt er dat. Maar dat is lang niet altijd zo. Dat is soms frustrerend.’

Toch blijft Anika zich voor de volle honderd procent inzetten in de strijd tegen kanker. ‘Het is niet zo dat ik mensen heb in mijn eigen omgeving die kanker kregen’, zegt zij. ‘Maar je hoort en ziet het wel veel om je heen. Als ik op feestjes  kom, merk ik dat men vaak geïnteresseerd in je is. Dan willen ze weten hoe je werk eruit ziet en deelt men al gauw persoonlijke verhalen uit hun omgeving. Die persoonlijke verhalen, die vormen mijn drijfveer. En je merkt dat men het leuk vindt om te horen hoe hard er gestreden wordt tegen kanker.’

 ‘Schieten op een bewegend doel’

Anika streeft naar het hoogst haalbare, maar is ook realistisch. ‘Volledige genezing blijft altijd lastig. De kankercellen zijn heel slim en we schieten wat dat betreft op een bewegend doel.’ Juist omdat er wordt geschoten op een bewegend doel, dien je als onderzoeker bij te blijven van de laatste ontwikkelingen. Niet zo verwonderlijk dat de boekenkast van Anika vol staat met boeken over haar professie. ‘Je moet bijblijven. Uit het werk van anderen kun je soms inspiratie voor jezelf halen.’

Een kankervrije wereld lijkt een utopie. ‘Het klinkt vreemd, maar kanker hoort een beetje bij het leven. We staan dagelijks bloot aan allemaal dingen die slecht zijn voor het lichaam. Er zijn zeker dingen die je kunt doen om de kans op kanker te verkleinen. Niet roken natuurlijk, maar ook zorgen dat je je goed insmeert als je in de zon ligt. Maar als je alle invloeden zou willen weren, dan zou je een heel teruggetrokken bestaan hebben.’

Fietsen

Dat Anika besloot te gaan fietsen om geld in te zamelen, ligt niet per se voor de hand. ‘Hoe dat ontstaan is? Nou, voor onderzoekers is het gebruikelijk om een deel van je studie in het buitenland af te ronden. Zo heb ik drie jaar in Londen gezeten. Ik woonde op zo’n tien kilometer van mijn werk en als echte Nederlander denk je dan: ik fiets dat stuk wel. Maar in Londen is dat nogal lastig. Voor fietsers is het een gevaarlijke stad. Dus ik heb drie jaar lang bijna niet gefietst.’

Toen ze terugkwam in Nederland pakte ze dat fietsen juist gelijk weer op. En sinds ze in Groningen werkt en in Roden woont (nu ongeveer een jaar lang), besloot ze iedere dag naar haar werk te fietsen. ‘Iedere dag op de racefiets, in weer en wind. Van regen is nog nooit iemand gesmolten, op kou kun je je kleden en de wind kan er hooguit voor zorgen dat je later op het werk bent. Alleen gladheid zou een reden kunnen zijn om niet op fiets te gaan.’

Anika is de grens van tienduizend kilometer al gepasseerd. Het was een bekende van Anika die haar erop wees dat ze juist die gefietste kilometers als een crowdfunding-actie kon gebruiken. ‘10k voor 10k’ luidde de naam en op de website www.rugsteunt.nl/project/10kvoor10k kan men doneren. ‘Inmiddels is er 3300 euro gedoneerd. Het geld komt direct ten goede aan het onderzoek en wordt beheerd door de RUG zelf. Het geld zullen wij aan materialen besteden. Voor het onderzoek zijn hele specifieke materialen nodig en die zijn vrij prijzig. Iedere financiële bijdrage is derhalve welkom.’