Ongenode Gast - Proeverij van hapjes uit middeleeuws kookboek
Wat: Proeverij van hapjes uit middeleeuws kookboek
Waar: Borg Museum Nienoord
Wanneer: Woensdag 29 juni 16.00
LEEK – Een proeverij met middeleeuwse hapjes; de Ongenode Gast vindt dat een uitstekende gelegenheid om zich onder de gasten te mengen en net te doen alsof ze ook is uitgenodigd. In de borg van Museum Nienoord staan de hapjes al klaar. De Ongenode Gast hoopt dat ze niet in de middeleeuwen al klaar zijn gemaakt.
De proeverij opent een tentoonstelling over het leven van Occa Ripperda, de adellijke dame die van 1619 tot 1686 leefde en een bereisd leven leidde. Ze werd geboren in Farmsum en eindigde uiteindelijk aan het koninklijk hof in Stockholm. Daarnaast schreef ze een receptenboek, met daarin meer dan 1000 recepten. Culinair historica Carolina Verhoeven maakte de hapjes naar een aantal recepten uit het boek en ze verzekert de Ongenode Gast ervan dat de hapjes vers zijn. ‘Kijk, dit zijn echte pijnboompitten,’ zegt ze, en ze laat een paar flinke pitten zien. ‘En dit is de kegel waar ze uitkomen. Heel anders dan die pitten die we kennen, die uit China komen.’ Inderdaad, de pitten zijn wel vier keer zo groot als de pitten die we in de winkel kopen. ‘Ruik eens aan die kegel, je ruikt die heerlijke harsgeur.’ Carolina is expert in historisch koken. ‘Vroeger hadden mensen een heel andere manier van conserveren. Ze hadden niet zomaar even een koelkast beschikbaar. Dus gebruikten ze bijvoorbeeld zand om bieten in te bewaren. En kijk, hier staat een pot met wijnbladeren op zout water. Die bewaarden ze, om dan het volgende jaar eten in te wikkelen. Het receptenboek is bijzonder goed leesbaar. Handschriften uit de 17e eeuw zijn niet altijd goed te lezen, maar Occa schreef heel netjes.’
Eddy Korringa is een van de vrijwilligers die heeft geholpen de tentoonstelling in te richten. ‘Ik heb het niet alleen gedaan hè, dat dat duidelijk is,’ zegt hij collegiaal. ‘Wil je even boven kijken voor het heel druk wordt?’ Dat wil de Ongenode Gast wel. ‘Voorzichtig hier op de trap, de treden zijn anders omdat de mensen vroeger kleiner waren.’ Boven is een eetkamer ingericht zoals die er in de tijd van Occa uit moet hebben gezien. Ook staat er een vitrine met een doek erover. ‘Hier ligt het kookboek, het kleed ligt erover om het tegen zonlicht te beschermen.’ Hij haalt het kleed eraf en daar ligt het echte kookboek. Het is wat kleiner dan de Ongenode Gast zich had voorgesteld, maar niettemin is het zeer indrukwekkend. In een keurig handschrift is te lezen hoe je amandelkoekjes maakt. In het Duits. ‘Dat is Nederduits, dat werd in die tijd hier en daar gesproken.’ Er zitten druipers van één of ander gerecht op het boek, wat het nog echter maakt. De Ongenode Gast ziet Occa voor zich in de keuken, terwijl ze per ongeluk chocola op haar boek morst en hartgrondig op zijn middeleeuws ‘Verdicke!’ moppert.
Weer beneden worden de gasten welkom geheten voor Redmer Alma, bedenker van de tentoonstelling. In zowel Nederlands als Duits heet hij de gasten welkom. Hij is begenadigd spreker en heeft de lachers vaak op zijn hand. De reden dat hij ook in het Duits spreekt, is dat er familieleden van Occa uitgenodigd zijn om de proeverij te openen. Het duurde even voordat de tentoonstelling eindelijk klaar was, de pandemie en ziekte gooide steeds roet in het eten. Redmer maakt en passant nog even reclame voor het keukenschort dat hij heeft ontworpen. Er staat het wapen van Occa op. Trude Evers vertelt dat alles werd gegeten in de middeleeuwen. ‘Alles dat pootjes had, of dat liep, vloog of kroop werd gegeten. Slakken, beverstaarten, hanenkammen, hanenballen.’ De Ongenode Gast besluit ter plekke geen ronde vleesdingen te eten, als de proeverij los gaat. En dat hoeft ook niet. Er zijn appeltaartjes met pijnboompitten, er is groene kruidkoek, amandelkoekjes en nog veel meer lekkers. De Ongenode Gast schuift bescheiden vier kleine hapjes op haar bordje en gaat in een hoekje staan te genieten. De hapjes zijn heerlijk. Het leven in de middeleeuwen lijkt haar zo slecht nog niet.
