‘Ons succes? Een kwestie van ontzettend hard werken’

Noordenvelders mogen gratis naar Gevangenismuseum
VEENHUIZEN – Peter Sluiter, al zeven jaar directeur van het Gevangenismuseum in Veenhuizen, denkt er nog wel eens aan terug. Aan de prognoses die zo’n tien jaar geleden gemaakt werden. Die prognoses vertelden dat het museum moest rekenen op ‘ooit eens’ 60.000 bezoekers per jaar. Als alles meezat. Heel optimistisch berekend, en mensen die dat toen hardop durfden uit te spreken, werden met gillende sirenes afgevoerd. Achteraf gezien bleek die voorspelling nogal pessimistisch. Want al voor het zesde jaar op rij trekt het museum meer dan 100.000 bezoekers per jaar. Sterker nog, onlangs werd al de miljoenste bezoeker – in tien jaar tijd dus- verwelkomd. Wie denkt dat het succes Sluiter, z’n medewerkers en de vrijwilligers zomaar aan is komen waaien, heeft het mis. ‘Ons succes is in de basis het resultaat van heel hard werken’, zegt de directeur, die een mooi cadeautje heeft voor alle 31.045 inwoners van Noordenveld. Zij mogen de komende maanden namelijk gratis naar het Gevangenismuseum. Het enige dat ze moeten doen is de bon op deze pagina meenemen.

Behalve hard werken zijn de vrijwilligers ontzettend belangrijk voor het museum. ‘ Laat ik voorop stellen dat ik deel uitmaak van een ontzettend professionele, leuke en dynamische organisatie’, zegt Sluiter. ‘  Inclusief een groot aantal parttimers en vrijwilligers doen we het hier samen met zo’n 175 mensen. Samen ja, want ook vrijwilligers hebben invloed op het beleid. We hebben een vrijwilligersraad, die veel lijkt op een ondernemingsraad. Ik kan bepaalde beslissingen niet op eigen houtje nemen. Dan moet je denken aan zaken als openings- en werktijden en de vergoedingsregeling. Dit museum is van ons allemaal. En dus heeft iedereen inbreng. Ik vind het niet meer dan logisch overigens. Stel dat je vrijwilligers het ergens hardgrondig mee oneens zijn. Dan krijg je muiterij en kun je het museum wel sluiten.’
Vrijwilligers dus. Hard werken. En open staan voor verbetering. Niet achterover leunen. ‘We hechten enorm aan kwaliteit en zoeken continu naar verbetering. Vroeger was een museum een ruimte met vitrines. Kon je naar kijken en op een bordje stond wat informatie over het object waar je naar keek. Tegenwoordig gaat het – en zeker hier- om het verhaal. Dat verhaal is de basis, de collectie wekt het verhaal tot leven. Mensen moeten zich kunnen inleven, iets voelen. Naar het museum gaan is beleven. Wat we in de nieuwe tentoonstelling bijvoorbeeld doen is dat we vijf mensen volgen die met justitie in aanraking zijn gekomen. Wat hebben ze precies gedaan, hoe ondergaan ze hun opgelegde straf en hoeveel kans hebben ze als ze buiten komen? We hebben onlangs nog bezoeken gebracht aan musea in België en Engeland. Dat ging ons niet om de collectie, maar puur hoe zij die collectie vertalen naar publiek. Hoe maken zij het interessant? Daar hebben we weer genoeg van opgestoken’, zegt Sluiter, die zelf directeur van een gevangenis was en dus zelf ook enorm veel kennis meebrengt.
Sluiter zit in z’n kantoor, op een strategische plek. Hij kijkt naar buiten waar vrijwilligers bezig zijn met de opbouw van de Landlopersdag. ‘Toch hoef ik echt niet steeds naar buiten te kijken of te controleren of alles goed gaat. De organisatie is tegenwoordig een geoliede machine. Heel professioneel. Onze vrijwilligers krijgen opleidingen. We gooien mensen nooit zomaar in het diepe. Gelukkig kunnen we nog steeds een beroep doen op een grote groep mensen. Wel zie je een verschuiving qua leeftijd ontstaan. Mensen werken tegenwoordig immers langer, en  dus beginnen ze ouder aan hun vrijwilligerswerk’, weet Sluiter.

Behalve het Noorden van Nederland, weet ondertussen heel Nederland het Gevangenismuseum te vinden. Bijzonder: Noord Holland is een grote leverancier. ‘De samenwerking met bijvoorbeeld Maallust, Actief Veenhuizen, de Tuinen van Weldadigheid, Bitter en Zoet en het Filmfestival werkt. Mensen kiezen soms bewust voor een dagje Veenhuizen. Wij spelen daar met ons museum een centrale rol in. Mensen bellen vaak eerst hier naar toe. Vervolgens geven ze aan wat ze willen en wij regelen dat vervolgens. Maatwerk dus. Verder blijven we boeiend door onze activiteiten. Telkens net weer anders. Je moet blijven vernieuwen. Eens per veertiendagen zitten we om tafel en komen allerhande ideeën op tafel. We hebben dan ook nog ontzettend veel plannen voor de nabije toekomst. De rek is er echt nog lang niet uit.’

Sluiter hoopt dat zijn museum over vijf jaar 150.000 mensen per jaar ontvangt. Dan zal er wel wat moeten gebeuren. ‘We willen zoals bekend de carré-vorm terug. Dat houdt in dat eigenlijk het gehele museum op de schop moet. Dat vergt geld en voorbereiding. Maar die vierde vleugel is wel een heel grote wens van ons. Met het opnieuw inrichten van het museum kunnen we onze ervaring gebruiken van de afgelopen tien jaar. Wat kan nog beter? Wat gaan we anders doen? In 2016 gaat in elk geval al een deel van het museum op de schop’, weet Sluiter.
Behalve vernieuwingen in het museum, zal een vermelding op de Werelderfgoedlijst van UNESCO ook helpen de bezoekersaantallen nog verder te verhogen. ‘Als je ziet welke hindernissen al genomen zijn, dan wordt een UNESCO vermelding steeds aannemelijker. Dus zijn we er al nadrukkelijk mee bezig. Je moet mensen dan nog meer bieden. Je hebt mensen die alleen al vanwege het UNESCO-keurmerk naar Veenhuizen zullen komen. Het moet dan nóg meer de moeite waard zijn om hier naar toe te komen. Regeren is wat dat betreft echt vooruitzien. Hans van der Laan heeft heel veel betekend in dit proces. Persoonlijk vind ik het, zonder zijn opvolger Klaas Smid tekort te doen, jammer dat hij niet nog 2,5 jaar is gebleven. Die vermelding op de werelderfgoedlijst was voor Van der Laan de ultieme bekroning van zijn werk geweest, vind ik. ‘
Sluiter is een directeur die midden tussen de mensen staat. ‘In de zomer neem ik de rol van gids nog wel eens op me. Ik moet zeggen dat ik aardig veel kennis heb, maar soms m’n pet diep afneem voor de vrijwilligers Die weten echt alles hoor. Gids of op een andere manier vrijwilliger in dit museum zijn, is ook gewoon heel leuk. Je hebt immers altijd te maken met groepen mensen die goed gehumeurd zijn. Gids zijn vergt wel gevoel. Wat voor groep staat voor je? Gelukkig hebben wij vrijwilligers die de fijne kneepjes van het vak beheersen. Ze zijn onnoemelijk belangrijk voor ons. Daarom koesteren we ze ook en hebben ze dus invloed.’
Om het succes van de miljoenste bezoeker met Noordenveld te delen, mogen inwoners dus gratis naar het museum. ‘ 2015 was een recordjaar. Wij willen dat graag met  ‘onze buren’ vieren: de inwoners van Noordenveld dus.  Er zijn nog steeds mensen uit onze gemeente die hier nog nooit geweest zijn. Voor die mensen is het dé kans. Maar ook belangstellenden die al vaker geweest zijn, zijn meer dan welkom. Laat dat duidelijk zijn.’

RECORD
Dinsdag vond in het Gevangenismuseum de tiende editie plaats van de Landlopersdag. Als vanouds waren er landlopers, maar met een speelse, deels overdekte inrichting van het binnenterrein en een vernieuwde programmering werd het publiek aangenaam verrast. Wat meteen in het oog sprong als men de binnenplaats opliep: over vrijwel de gehele lengte van het binnenterrein was een enorme wand geplaatst. De – nu nog – ontbrekende vierde vleugel van het oorspronkelijke carrégebouw. Een droom die het gevangenismuseum in de toekomst hoopt te realiseren. Mede dankzij de ruim 3900 bezoekers van de Landlopersdag, komt het aantal mensen dat het museum in 2015 mocht ontvangen uit op 117.675; het hoogste aantal bezoekers ooit.