‘Ook de Oude Vaart op de Werelderfgoedlijst’

RODEN – Geert Willems is de luis in de pels van politiek Noordenveld. Hij bezoekt vrijwel elke politieke bijeenkomst en vormt zich vervolgens een eigen mening.

Oorspronkelijk begon hij bij de Norgerweg. Het voetbalveld van Roden werd eind jaren 50 aangelegd. Het eerste deel van de Oude Vaart werd toen gedempt. Daarna ‘begon’ dit kanaal na het voetbalveld. Ofschoon begon... Heeft een merkwaardig kanaal dat “van niks naar nergens gaat” wel een begin. Deze uitdrukking heb ik overigens overgenomen van de Landsschapshistoricus Johan Kruiger in het historisch tijdschrift Waardeel van 15 jaar geleden. Een Oude Vaart in het Mensingebos. Die vaart is van 1845 en het bos is met oorspronkelijk alleen eikenlanen aangelegd in 1890. Daarom wordt dit bos ook wel simpel Oude Vaartsbos genoemd. De Vaart meet tegenwoordig een 1200 meter. De oorspronkelijke bedoeling was om “Drenthe te ontsluiten”. Men zou per boot vanuit Holland richting Groningen moeten kunnen varen. Over de Noord- en Waddenzee was tenslotte in die tijd een riskante omweg. Er lag al een vaart via Meppel naar Assen. Ook al een Norgervaart richting Huis ter Heide en Veenhuizen. Bij Huis ter Heide moest de verbinding beginnen om ten zuiden van de Slokkert richting Een te gaan langs Zuid- en Westervelde. Voor Een moest het traject langs de Aa gevolgde worden langs Langeloo. Vlak voor het Oostervoortsche Diep moest de Aa overgestoken worden richting het zogenaamde Moltmakersstuk. Daar eindigt de oude Vaart momenteel. Richting Norgerweg was de vaart richting Roden gepland, waar hij via de Brink en de Raadhuisstraat het traject Kanaalstraat zou volgen richting Leekstermeer. Waar later, in 1891 de Ronervaart gegraven zou worden... Vandaar via Hoogkerk naar de Stad Groningen. Bij de Brink midden in Roden was zelfs een Zwaaikom gepland. Daar konden de vele schepen, die verwacht werden aanleggen en omkeren... Het plan was al in 1838 ontworpen door de hoofdingenieur van waterstaat A. Kommers Pzn. Het plan werd bijgesteld door invloedrijke figuren in de Drentse Politiek, te weten C.W.E. Kymmell, burgemeester destijds van Roden en de nog indrukwekkender familie Tonckens uit Westervelde. Hun invloed vooral leidde tot het in 1845 door de Provincie Drenthe aanvaarde project. De Gouverneur Graaf W.L. van Randwijck stelde zich daarop achter het plan. Hij gebruikte het begrip ‘Algemeen Belang’ en dat had aanvankelijk succes. De concessie werd bij Koninklijk Besluit afgegeven op 15 december van dat jaar. De plannen waren volledig door Kommers uitgewerkt, inclusief plankaarten van de hele kanaal. De diepte bepaalde hij op 1,6 meter, de bodembreedte werd gesteld op 6 meter. Het kanaal werd voorzien van een jaagpad en was voorzien van houten schutsluizen, sluiswachterswoningen, bruggen en kolken... Heel optimistisch was met de aanleg op de dag dat de concessie rondkwam al begonnen op15 december 1845. Dat gebeurde officieel met de overhandiging door architect Kommers van een “zilveren schop” aan Gouverneur van Randwijck... De schop... daar ging het over. Die was het belangrijkste instrument voor de gravers aan de Vaart. Voor gemiddeld 3 gulden per week werden maximaal 1300 arbeiders geworven. Dat gebeurde door aannemer Balkema uit Delfzijl. Of het er aan lag dat de kanaal niet de belangrijkste optie voor aannemersbedrijf Balkema was is nu een vraag...  Spoedig lag het graafwerk stil. 4 maanden na het begin. Balkema had zijn oog vooral gericht op een gelijktijdige spoorwegverbinding naar Groningen. Die kwam er echter ook nog niet. Ook Groningen zelf begon te protesteren. Over de te verwachten overvloedige aanvoer van water uit het Drentse moeras. Hoe moesten de Waterschappen dat verwerken. Dit politieke gejengel was niet bevorderlijk voor de voortgang. Het werkvolk kon de schop al spoedig weer inleveren. Tot overmaat van ramp raakte de zilveren schop nog zoek ook. Tot op de dag van vandaag. 10 jaar later was het Noord Willemskanaal gereed, en dat kwam zonder noemenswaardige weerstand tot stand. Misschien is de route... Assen Noordwaarts naar Groningen ook wat logischer. Er waren behalve de nog bestaande Ouwe Vaart in het Mensinghebos nog vaarten gegraven bij Huis ter Heide, bij Westervelde en bij Een... In tegenstelling tot die in Roden werden ze weer spoedig gedempt. De Ouwe Vaart in het bos ligt er nog... Door bestuurlijk en politiek onvermogen en een chronisch gebrek aan geld gesneuveld. Anno nu zou men het hele traject best alsnog kunnen uitvoeren. De bevolking zit om werk en kansen in het tourisme te springen. Stelt U zich voor... De Kanaalstraat veranderd in een echt Kanaal. In plaats van de mislukte Vrije Tijds Boulevard. Menig jacht vaart statig langs de opgeknapte huizen. De aanwezige zaken beleven ongekende tijden. Vervoer per boot wordt een serieuze optie... Duurzaam en kostenbesparend. Het zal er niet van komen. Het ouwe liedje... Het geld is op... of zoals een volkszanger al zong “ Eenmaal zingen we allemaal---Allemaal hetzelfde liedje--- t is de schuld van t kapitaal...”. Nee daarom. De Oude Vaart hoort op de Werelderfgoedlijst. Als Veenhuizen dr op kan.... dan de Ouwe Vaart ook. Mket met et burgemeester nog aan het roer een peuleschilletje zijn...Zo hoort het met cultureel en nationaal erfgoed, dat uniek en onvervangbaar is. Het ligt in de fraaie natuur. Symbool te wezen van bestuurlijk onbenul en politieke blunders... dat is van alle tijden. Helaas..