‘Op een moeilijke dag sleept het contact met de kinderen je er doorheen’

Coos Boerma neemt na ruim veertig jaar afscheid van het onderwijs

RODEN – Nog heel even is Coos Boerma werkzaam in het onderwijs. Op 9 oktober beleeft de directeur van ODBS Het Valkhof zijn laatste werkdag en gaat hij op 66-jarige leeftijd met pensioen. Daarmee komt er een einde aan ruim vier decennia werken in het onderwijs. ‘Je gaat niet het onderwijs in om rijk te worden’, blikt Boerma terug. ‘Ook niet voor de status, al had de onderwijzer vroeger meer aanzien. Nee, het onderwijs van nu draait om vertrouwen. Je moet je als leraar realiseren in welke bijzondere positie je zit. Je mag werken met datgene wat ouders het meest dierbaar is: hun kinderen.’

Het einde nadert maar dat is geen reden om melancholisch te worden. Liever kijkt Boerma terug op de prettige jaren die hij heeft gehad. Zonder weemoed, maar met een glimlach. Vroeger was niet alles beter, zeker niet. Kijk alleen maar naar de basisschooltijd van Boerma zelf. Hij had een strenge onderwijzer, zo één van de corrigerende tik op de vingers. Voor een soms wat dromerige en verlegen leerling niet ideaal. De klassen waren bovendien groter, persoonlijke aandacht voor de leerling was ver te zoeken.

‘Het verleden en heden is met geen mogelijkheid te vergelijken’, stelt Boerma anno 2020. Hij maakte alles mee in het onderwijs, heeft in alle groepen van de basisschool les gegeven. Dat begon kort na zijn diensttijd. ‘Op vrijdag kwam ik uit dienst, op maandag stond ik al voor de klas in Norg. Ik heb de aantekeningen van mijn eerste periode als onderwijzer nog. Het was een tijd met veel minder toetsmomenten dan tegenwoordig. De leraar wist immers zelf wel waar iemand moeite mee had en wat de leerling juist beter kon.’

Veertien jaar gaf Boerma les op de Hekakker in Norg. ‘Ik vond het geweldig om voor de klas te staan. Ook nu, terwijl ik al jaren niet meer voor de klas sta, haal ik mijn energie uit het contact met de kinderen. Op een moeilijke dag, slepen zulke dingen mij er doorheen. Een voorbeeld? Een tijdje terug loop ik over het plein. Komt er plotseling een jongetje naar mij toe. Hij kijkt me aan en vraagt: “Kun jij mijn vader optillen?” Prachtig vind ik dat, hoe kom je er op? Dus ik met hem nadenken. Vragen hoe zwaar zijn vader is en hoe zwaar ik ben. Dan sta je daar gewoon vijf minuten over te praten, schitterend.’

Na zijn periode in Norg vertrok Boerma naar Kloosterhaar in de gemeente Hardenberg. Hij werd er schoolleider, in een periode dat je nog half voor de klas stond. ‘Ik had er een mooie tijd en leerde langzaamaan hoe het was om directeur te zijn. Toen kwam er een vacature vrij bij de Het Valkhof in Roden. Het betrof een daltonschool. Dalton, wat was dat ook alweer? Ik had er over geleerd, maar was er nooit zo mee bezig. Totdat ik mij er in ging verdiepen. Het was precies de filosofie die bij mijn manier van werken past. Het paste mij als een jas en ik werd er fulltime directeur.’

De daltonfilosofie gaat uit van vertrouwen in het kind. Laat kinderen zelf keuzes maken, geef ze verantwoordelijkheid om dingen zelf op te lossen en je zult zien dat ze dat vaak kunnen. ‘De daltonfilosofie gaat er, kort gezegd, vanuit dat kinderen deugen. Het is een vorm van onderwijs waarbij veel vertrouwen is in wat kinderen al kunnen. En dat is vaak veel meer dan je denkt. Je zit dan heel erg aan de vertrouwenkant van het onderwijs. Vertrouwen in de kinderen hebben, ze stimuleren om zelf dingen uit te vinden en te ontdekken. Je ziet dat veel facetten van het daltononderwijs tegenwoordig ook al op reguliere scholen naar voren komen.’

Toen Boerma in 2002 op Het Valkhof begon, was de school groter dan nu. ‘We hadden meer klassen. Van de leraren die toen op de school zaten, zijn er nu nog twee of drie over. De leraren die hier nu op school zitten, zijn jonger. Dat brengt een bepaalde dynamiek met zich mee. Als je als leraar tegen je pensioen aan zit, loop je het risico om dingen op de automatische piloot te gaan doen. Dit soort ervaren leraren zijn vakmensen en geweldige schakels binnen een team. Maar je moet ervoor waken alles te willen doen zoals vroeger. Omdat je met kinderen werkt, moet je altijd naar de toekomst kijken en met de tijd meegaan.’

Boerma sluit ondertussen zijn ogen niet voor de huidige problemen binnen het onderwijs. Wat te denken van het lerarentekort? ‘Het imago van het onderwijs is niet goed’, zegt hij overtuigd. ‘We hebben niet alleen een tekort aan leraren, maar ook aan schoolleiders. Dat heeft er mee te maken dat leraren knuffelbaarder zijn. Het directeurschap is voor sommigen toch vrij vaag. Wat doet een directeur eigenlijk?’ Die vraag beantwoordt Boerma zelf. ‘Dat gaat alle kanten op. Mijn dagen zijn doorgaans heel hectisch en gevarieerd. Neem de afgelopen periode. De zomervakantie was ontzettend hectisch, gelet op alle corona problemen en voorbereidingen die we moesten treffen voor het nieuwe schooljaar. Ik neem afscheid in oktober, omdat dat een relatief rustige periode is.’

De kerntaak van een directeur is om er voor te zorgen dat er een goed klimaat op de school heerst, zo meent Boerma. ‘Dat is denk het allerbelangrijkst. Dat er een goede sfeer heerst onder het personeel, maar ook bij de leerlingen. Ik ken de verhalen hoor, van leraren die elkaar niet kunnen luchten of zien. Als directeur ben je daar eindverantwoordelijke voor.’

Het gaan nog drukke weken worden, weet Boerma. ‘Ik zal tot mijn laatste dag vol gas geven. En als ik dan klaar ben, ga ik het heel erg missen. Het zwarte gat, dat zeggen ze altijd hè? Ik zal het omarmen, dat zwarte gat.’ Niet dat hij helemaal zal verdwijnen uit het onderwijs als het aan hem ligt. ‘Ik zou best iets willen blijven betekenen. Het coachen van leerkrachten ofzo. Of beginnende schoolleiders van adviezen voorzien.’

Thuis zal Boerma, om het zwarte gat wat dragelijker te maken, zich onder andere gaan vermaken met zijn elektrische drumstel. ‘Op mijn vijftigste begon ik met drumles hier in Roden, bij Hit It. Eerst dacht ik: zal ik dit op mijn leeftijd nog wel doen? Maar het beviel fantastisch, werkelijk waar. Vijf jaar volgde ik drumles en wanneer we hier op school de verjaardagen vieren, kruip ik achter het drumstel. Thuis heb ik voor de lieve vrede met de buren maar een elektrische gekocht.’

Onvergetelijk

Wat Boerma de rest van zijn leven bij zal blijven, zijn de kinderen die hij in zijn carrière als onderwijzer verloren heeft. ‘Ik weet nog dat, toen ik zelf nog op de basisschool zat in groep 6, er een meisje werd overreden. Dat maakte enorm indruk op mij. Ik zie ons nog een liedje zingen bij het graf. Ook in Kloosterhaar kwam een leerling om in het verkeer. Het is voor mij persoonlijk een reden om altijd met een kritische blik naar het verkeer rondom een school te kijken. Dat raakt je zó.’

Verder maakte Boerma mee hoe groot de impact van de MH17 ramp op Het Valkhof was. Voor de Rodense familie Van der Linde die bij de ramp omkwam, werd een lindeboom geplant bij het plein. ‘Dat was een hele rare tijd. Onze richtlijn was: we gaan de kinderen geen verdriet opdringen, we laten iedereen er op zijn eigen manier mee omgaan. Dat was een hele emotionele tijd.’

Afscheid

Coos Boerma kijkt terug op een prachtige loopbaan, maar het afscheid loopt anders dan hij had verwacht.

Geen sportdag, geen Rodermarkt Parade, geen teamuitje, noem het allemaal maar op. Ja, natuurlijk had ik zulke dingen graag voor een laatste keer meegemaakt. Maar er zijn ergere dingen dan mijn afscheid. Bovendien zit dat bescheiden jongetje van vroeger er nog altijd in. Mijn afscheid hoeft niet groots te zijn.’

Wellicht zijn er mensen die graag afscheid willen nemen van de directeur van Het Valkhof.

Op vrijdag 9 oktober, vanaf 14.15 uur, is er gelegenheid Coos Boerma in een informele setting (geen officiële receptie) ‘de hand te schudden’.

Dit vindt plaats op het mooie groene plein van Het Valkhof. Daar kan iedereen zich aan de coronamaatregelen houden.