Puur natuur
Het is lentetijd. Het speenkruid bloeit, de hazelaar komt in het blad en de kool- en pimpelmeesjes inspecteren de nestkasten in onze tuin. Want… in mei leggen alle vogels een ei, een jaarlijks ritme. Dat leerde ik vroeger al op school. Het is nu eind maart en ik zag een roek met een takje wegvliegen en een merel met pluis tussen de snavel. De meeste vogels die in Nederland overwinterden zijn inmiddels naar het noorden vertrokken. Vanuit het zuiden komen de zomergasten ons land weer binnenvliegen. De biologische klok tikt volop.
Pas op voor je ontspoorde bioritme!
Hoe zit dat bij mensen? Hebben wij ook een ritme? Jazeker, veel mensen leven met het ‘regelmaat van de klok’. Op vaste tijden eten, slapen, werken etc. Daarnaast hebben we ook een eigen bioritme. Dit ritme wordt aangestuurd door de nucleus suprachiasmaticus (vergeet het maar snel) in onze hersenen. Veranderingen in zonlicht en duisternis (lichtsterkte) hebben een flink effect op deze aansturing en dus ons bioritme. Deze veranderingen gaan geleidelijk en lopen met de seizoenen mee. Want ’s zomers is het immers langer licht dan ’s winters.
Maar ineens werd ons ritme afgelopen weekend verstoord en op de proef gesteld. De klok ging een uur vooruit ten opzichte van onze ‘standaard’ wintertijd. Ons interne bioritme liep gewoon door maar onze ‘regelmaat van de klok’ is een uur opgeschoven. Merken we hier iets van en waarom passen we de tijd eigenlijk aan?
In 1977 is de zomertijd ingesteld als maatregel om energie te sparen. De dag wordt daardoor langer zodat er ‘s avonds minder energie voor verlichting nodig is. Dit energie bespaar effect wordt inmiddels betwist, vooral omdat we sindsdien veel meer elektrische apparaten gebruiken. In 2021 wordt binnen de EU weer over het wel of niet afschaffen van de zomertijd gediscussieerd. Niet de besparing maar het effect op ons bioritme staat namelijk steeds meer in de schijnwerpers. Diverse buitenlandse onderzoeken toonden aan dat het uurtje verschil meer effect op ons lichaam heeft dan we dachten.
Een greep uit enkele onderzoeksresultaten. In Denemarken ontdekte men dat het aantal depressies stijgt in de eerste weken. Volgens Amerikaanse wetenschappers neemt het aantal meldingen van clusterhoofdpijn toe. Ernstige hoofdpijn op één plek. In Zweden ontdekte men dat het risico op een hartaanval groter is in de eerste werkdagen na het verzetten van de klok. Oorzaak? De extra stresshormonen de je aanmaakt. In Canada ontdekte men dat het aantal verkeersongelukken flink opliep meteen nadat de klok is verzet en Australische onderzoekers ontdekten een toename in het aantal zelfdodingen bij mannen. Misschien is het je niet opgevallen, maar onze productiviteit schijnt lager te zijn in de eerste werkdagen. We blijken massaal te lanterfanteren op het internet. Herkenbaar? Als dat geen goed excuus is op je werk. Je kun er immers niets aan doen.
Gelukkig zijn er tips om deze ‘zware week’ te verlichten. Belangrijkste tip: zonlicht! Maak deze week, vlak na het wakker worden, een wandeling buiten. Als je een hond hebt ben je in het voordeel, want dan moet je toch naar buiten om de hond uit te laten. Zonlicht maakt namelijk hormonen aan die direct je stofwisseling, je bloeddruk en je lichaamstemperatuur ‘wakker maken’. De hoeveelheid zonlicht ‘s ochtends blijkt erg belangrijk te zijn voor je bioritme.
De een zal nu denken ‘wat een onzin verhaal’ en de ander herkent wellicht iets. Wetenschappers waarschuwen ‘Onderschat het effect van je ontspoorde bioritme niet’. Hou er rekening mee op je werk, accepteer dat je deze week vermoeider blijft dan andere weken en plan deze week daarom niet te vol. Pas op in de avonduren en vooral in het verkeer. Ik zeg maar zo….een gewaarschuwd mens telt voor twee.
Andre Brasse maart 2021
