Prrrrrrrrrrrrrrr
In de Krant van 10 mei deed journalist Judith van der Heide verslag van een vogelinventarisatie samen met mij in de Zuidermaden bij Roderwolde. Tijdens deze exercitie (het is moeilijk begaanbaar terrein) liet een Sprinkhaanzanger zich horen. Prrrrrrrrrrrrrrr tekende ze uit mijn mond op. Mensen vragen mij wel eens de zang van een bepaalde vogel na te doen, maar daar waag ik me maar liever niet aan. Ik ken mijn zangkwaliteiten, vroeger door mezelf nog vrij hoog ingeschat, die echter in de praktijk de toets der kritiek nauwelijks kan doorstaan.
In vogelgidsen is het gebruikelijk dat de zang min of meer wordt beschreven en vaak fonetisch wordt weergegeven. Dat prrrrrrrrrrrrrrrr vind ik nergens terug in gidsen. Het was dan ook alleen maar om te duiden hoe het geluid ongeveer klinkt. Ik deed dat geluid in het veld nog een keer qua toonhoogte lager na om aan te geven dat je dan met een Snor hebt te maken. Bij een (volslagen) leek gaat zoiets erin als koek, immers: in het land der blinden is eenoog koning. De vogelgidsen vertellen een ander verhaal: ”Zang lijkt op die van de Sprinkhaanzanger, maar noten volgen elkaar sneller op en zijn lager van toon, meer een hard, bijna klankloos snorren, meestal met versnellende reeks roepjes ingezet en in de eerste seconden langzamer”. Maar hoe klinkt de zang van de Sprinkhaanzanger dan: ”Monotone zang heeft hoge frequentie, herinnert aan insecten (’Snir’) en wordt urenlang meestal vanuit een lage struik ten gehore gebracht, meest in de ochtend- en avondschemering, vooral in mei”. Ik stel me zo voor dat wanneer er in honderd huishoudens een poging wordt ondernomen om met een eigen interpretatie te komen er honderd verschillende ’liedjes’ ten gehore worden gebracht. En ik ben blij ze niet te hoeven horen.
Vorig jaar werd ik op één van mijn inventarisaties vergezeld door een IVN-lid die op haar smartphone een appje had geïnstalleerd met informatie over de Europese vogels, inclusief hun zang. Altijd makkelijk wanneer je iets wilt controleren! In het veld meende ik steeds de Sprinkhaanzanger te horen, maar dat werd door mijn metgezel op een bepaald moment betwijfeld. Volgens haar was het een Snor, want het geluid was lager. Dus werd haar smartphone erbij gehaald om beide geluiden te vergelijken. Ze wist het nu zeker: ”Zie je wel, het is een Snor” zei ze. Ze had me nog bijna overtuigd, ware het niet dat de zanger in het veld zich liet zien en nog dichtbij ook. Ze zijn bijna nooit exact te lokaliseren wanneer je ze alleen maar hoort, want hun zang komt op dertig meter afstand bijna net zo luid over als op drie meter. Deze vogel zat echter op slechts drie meter afstand en duidelijk was een gevlekte rug te zien. Dus was het toch een Sprinkhaanzanger, want de rug van de Snor is egaal gekleurd, zoals u op de foto van Wies Vink (www.wiesvink.nl) kunt zien. Dus zelfs met het geluid erbij valt het nog niet mee het onderscheid te maken.
Zo langzamerhand weet ik trouwens best dat het voor velen ontzettend moeilijk is al die verschillende liedjes van vogels te leren kennen. Na door mij verzorgde vogelcursussen blijkt telkens dat zelfs het inprenten van de meest bekende liedjes (Vink, Koolmees, Roodborst) niet één-twee-drie beklijft. Ik adviseer de cursisten altijd, als ze echt de vogelgeluiden willen leren kennen, ze er tijd in moeten steken. Je moet het als een hobby zien en het ook interessant vinden om meer over vogels te leren. Het is namelijk heel belangrijk om te weten in wat voor biotoop een vogel zingt; wat is zijn leefgebied. Zeker als het van die ’bruine’ vogeltjes zijn waar er nogal wat van voorkomen. Al weer heel wat jaartjes geleden (in 2009?) ontdekte Alex van der Kloet, secretaris van de ’Vereniging tot Behoud van Natuurschoon Nietap en omgeving’ in ’zijn eigen bos’ een Krekelzanger. Dat is ook zo’n vogel die, met enige fantasie, een prrrrrrrrrrrrrrrr-geluid maakt. Maar anders dan bij de Snor en Sprinkhaanzanger doet hij dat niet laag vanuit een struikje of riet, maar vanaf iets grotere hoogte, enkele meters. En heeft u wel eens een Nachtzwaluw gehoord? Die maakt ook een snorrend geluid, dat ik vergelijk met het geluid van een naaimachine. En, heel leuk, af en toe klapt hij erbij met zijn vleugels!