Tropische verrassing op Drentse heide
Een paar jaar geleden struinde ik op een mooie voorjaarsdag over de zandpaden van een Drents heideveld. In de verte lag een oude Pingo-ruïne, een ven ontstaan tijdens de laatste ijstijd. Een ‘eenzaam’ ven, op het grote heideveld. Het was er een drukte van jewelste want de kikkers waren wakker geworden na een lange winterslaap. Langs de waterkant lag een felblauw papiertje. Het leek een wikkel van zo’n ‘tropische verrassing, verpakt in Hollandse melkchocolade’. Wie kent het nog? Milieubewust als ik ben, besloot ik de wikkel op te ruimen. Toen ik een stap naar voren deed sprong de ‘wikkel’ het water in. Als iemand naast me had gestaan had hij of zij de verbazing in mijn ogen gezien. Huh…hoe kan dat?
Ik had er wel eens over gehoord maar nog nooit gezien. Blauwe heikikkers - Rana arvalis. Ineens viel bij mij het kwartje. De blauwe ‘wikkel’ bleek een blauwe heikikker. Zo onwaarschijnlijk blauw dat je je eigen ogen niet gelooft. Het leken meer tropische dan Nederlandse kikkers. In de tropen verwacht je de mooiste gekleurde kikkers. Niet op de Drentse heide, ik in ieder geval niet. Er hupten nog meer blauwe kikkers rond. Dus snel op de foto gezet anders gelooft niemand me.
De heikikker is een middelgrote kikker van zo rond de 7-8 centimeter met een iets spitse snuit. De kleur varieert van geelbruin tot rood/groenbruin. Maar in het vroege voorjaar kleuren de mannetjes, tijdens de paartijd, een paar dagen blauw. Na een periode van enkele warme dagen boven de 15 graden. De vrouwtjes verkleuren niet. De reden van de verkleuring blijft nog altijd een raadsel lees ik. Een van de theorieën is dat het een signaalkleur is voor andere mannetjes. Zo van ‘bespring mij maar niet want ik ben een mannetje’. Want tijdens deze paartijd heerst er totale paarkolder in het ven. Elk vrouwtje dat zich in de buurt van een mannetje begeeft wordt besprongen. Het lijkt erop dat hoe meer mannetjes in het ven leven hoe blauwer de mannetjeskikkers worden. Maar er is nog veel onduidelijk over de tijdelijke verkleuring.
In maart, soms al februari, trekken de kikkers naar hun voortplantingswater. De mannetjes blijven er soms enkele weken en de vrouwtjes maar enkele dagen. Het is dan een drukte en gekwaak van jewelste in het water. Nou ja gekwaak… het geluid wordt wel omschreven als “bloeb-bloeb-bloeb” of “wuob...wuob...wuob” (als opborrelende luchtbelletjes). Het is de lokroep van de mannetjes. De rest van het jaar leven heikikkers voornamelijk op het land. Daar overwinteren ze ook op vorstvrije plaatsen. Ze worden wel tot enkele honderden meters vanaf het water gevonden. Alleen als het erg warm wordt zoeken ze ’s zomers het water weer op.
Na de paartijd laten de kikkers de klompen met kikkerdril achter in het ven. Van gezinsleven is geen sprake. De larven (kikkervisjes) leven in eerste instantie van algen en ander plantaardig voedsel en stappen later over klein dierlijk voedsel. Eenmaal volwassen eten heikikkers voornamelijk insecten en wormen. Op hun beurt worden heikikkers gegeten door veel vogels zoals ooievaars maar ook door slangen waaronder adders.
Wil je zelf een keer blauwe kikkers zien en fotograferen? Hou dan vooral, vanaf halverwege februari, de natuurfotopagina’s op social mediakanalen in de gaten. Meestal worden de eerste blauwe kikkers in het zuiden van het land gezien en dat is het signaal om dagelijks op pad te gaan om vennen te bezoeken. Ik was dit jaar te laat en moet weer een jaar wachten. Daarom neem ik als troost maar een heerlijke ‘tropische verrassing verpakt in Hollandse melkchocolade’ bij de koffie.
Andre Brasse - Puur Natuur nr. 67 – maart 2022
