Sjoemelen

Minikul (voor 05.01.16)

Ik weet ‘t, geen ouwe koeien uit de sloot halen, ’t is nu 2016. Maar toch ga ik nog even terug naar vorig jaar. Want Sjoemelsoftware werd toen tot het Van Dale Woord voor 2015 gekozen. Maar liefst 48 procent van de stemmers vond dit het meest gepaste jaarwoord. Daar zit wat in, maar sjoemelen is van alle tijden. Met de toevoeging van het woord software, ‘gevormd’ door het dieselschandaal rond Volkswagen, karakteriseert het echter onze huidige maatschappij wel. Het woord ‘software’ is, las ik ook, overigens al weer altmodisch. Tegenwoordig schijnen daarvoor meer en meer de woorden ‘tool’ en ‘app’ te worden gebruikt. Ook hoog eindigden nog twee samengestelde woorden: Poortjesspringer (iemand die zonder kaartje over de ov-poortjes van een treinstation springt) en Je suis (een verwijzing naar de alweer bijna vergeten aanslagen op het kantoor van het satirische Franse tijdschrift Charlie Hebdo) kregen plek twee en drie van de bijna 40.000 stemmers. (Was u daar ook bij? Ik niet.) Dit soort verkiezingen kun je, vind ik, hooguit grappig vinden – wat ik niet vind – maar het heeft natuurlijk niets met taalkunde te maken. Als je dan tóch actueel wilt zijn, zou je nog beter (?) het door Geert Wilders gebruikte woord ‘Nepparlement’ als woord van het jaar kunnen benoemen. Dat is even onzinnig maar wel letterlijk en figuurlijk Nederlands; je sjoemelt dan niet met semi-Engelse begrippen. Hoewel, oorspronkelijk komt het woord sjoemelen vanuit Duitsland, waar Schummeln oneerlijk handelen, knoeien en bedriegen betekent. Pas begin vorige eeuw komt het woord sjoemelen in ons land echt in zwang. Eerst in de betekenis van vals spelen bij het kaarten, later in bijna alle onfrisse betekenissen. Belgen en dan met name Vlamingen zijn overigens vele puurder in hun taalgebruik. Daar zeggen ze bijvoorbeeld ‘likstokje’ tegen een lolly. En kakdoek is hun woord voor luier. Ga zo maar door. Daarom verwondert het mij ook niet dat in Vlaanderen ‘Kraamkost’(een maaltijd als cadeau voor een pas bevallen moeder en haar gezin) tot Woord van het Jaar 2015 werd gekozen. Wat opnieuw bewijst, dat we niet alleen wat het voetballen betreft een voorbeeld aan onze Belgische buren kunnen nemen.

Zullen we afspreken dat het in 2016 uit is met sjoemelen en dat niet alleen met de taal? Maar laat ik dan eerst de hand in eigen boezem steken.

Henk Hendriks