Uit het Roner archief: Roden rond 4 en 5 mei 1945
Mei 1945. De woning in de Kanaalstraat vlakbij de zuivelfabriek waarin het bureau van de Binnenlandse Strijdkrachten werd gevestigd. Op de voorgrond v.l.n.r. Fokje Averes, Albert Assies en Froukje de Vries.
In de weken na de bevrijding van Roden op 13 april 1945, is de toestand nog onoverzichtelijk. Zeker de eerste dagen als NSB-ers worden opgehaald en geïnterneerd in de loodsen bij de melkfabriek. Het “op het stro slapen’ wordt in Roden daarna een beladen begrip voor de aanduiding van een groep. De NSB burgemeester Spijkerman wordt aangehouden en opgesloten in een kelder onder een woning in de Kanaalstraat. De Roners zien al snel de humor hiervan in door hier over te spreken als ‘hij zich heeft aangesloten bij de ondergrondse’. De inwoners dringen aan op hardere maatregen tegen de ‘foute’ medeburgers, maar de commissie onder leiding van Deodatus is daar tegen. Toch blijft ook Roden niet verschoond van ongemakkelijke taferelen zoals het kaalscheren voor het gemeentehuis van meisje die omgingen met de bezetter. Het is volgens de commissie te gevaarlijk nu reeds teveel als overwinnaar op te treden. Ook het vlaggen moet volgens de commissie worden vermeden. Vijandelijke vliegtuigen of terugtrekkende Duitse troepen en landwachters uit Groningen vormen nog steeds een bedreiging. Inmiddels zijn ondergedoken verzetsstrijders, zoals Ate de Wit en de districtscommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten Hendrik Venema, teruggekeerd in het dorp. Vooral de laatste werd door de bezetter hevig gezocht en de landwacht maakte hardnekkig jacht op hem. De terugkeer leidt regelmatig tot meningsverschillen tussen de Binnenlandse Strijdkrachten, die die zich vestigen in een geconfisqueerd pand in de Kanaalstraat, en het tijdelijke bestuur in de gemeente. Activiteiten van de BS die indruisen tegen maatregelen van het tijdelijk bestuur, moeten met veel tact en geduld worden opgelost. Ook Buiteveld, secretaris van de gemeente, keert terug op zijn post. Op zijn voorstel wordt een voorlopig bestuur aangewezen, bestaande uit Deodatus, Troelstra, Vroom, Bulthuis en Buiteveld. Dit bestuur komt in de plaats van de op 13 april, de dag van de bevrijding van Roden, gevormde commissie uit de burgerij. Op vrijdagavond 4 mei vindt in de raadzaal een speciale bijeenkomst plaats. De waarnemend burgemeester Deodatus fungeert als voorzitter. Venema en De Wit flankeren hem. Naast het gemeentebestuur zijn aanwezig tal van voormalige commissieleden en de kortgeleden uit Duitsland teruggekeerde Roners. Nadat men plechtig de doden herdenkt, vertolkt de voorzitter de gevoelens van blijdschap over de herwonnen vrijheid en schetst in korte bewoordingen de gevolgen van de bezetting. In het bijzonder gaan de gedachten daarbij uit naar de omgekomen inwoners van de gemeente. Vervolgens bespreekt de vergadering de viering van de bevrijding de volgende dag. De volgende besluiten worden genomen: ’s Avonds om half tien zal een lampionoptocht door het dorp worden gehouden met medewerking van de plaatselijke muziekkorpsen. Na de feestelijkheden zal om half zes in besloten kring een diner worden georganiseerd, waarbij ieder zijn eigen vertering zal betalen. Er zal een week lang worden gevlagd en in samenwerking met het Rode Kruis zal een collecte worden gehouden voor de landgenoten in het westen van het land. Tijdens de rondvraag bedankt Venema de velen, die hebben meegeholpen bij het steunen van de onderduikers. Maandelijks kon daardoor zevenhonderd gulden worden uitgekeerd. Na het slotwoord van de voorzitter gaat iedereen voldaan naar huis. De volgende dag, op 5 mei, houdt minister-president Gerbrandy een radiorede. Daarna spreekt Deodatus de aanwezigen toe. Om half zes vindt het diner plaats bij hotel Zuiderveld, op de hoek Julianaplein/Beuklaan later Wilhelminastraat. In een geheel bezette zaal met feestelijk versierde tafels heerst een ontspannen sfeer. Bulthuis verzoekt de aanwezigen om een minuut stilte om de slachtoffers van de bezetting te herdenken. Daarna krijgt de pastoor uit Velden namens de evacués uit Noord-Limburg het woord. Ook enkele aanwezigen, zoals commandant Venema, dokter Pieters, dominee De Vor en meester Troelstra spreken woorden van dank voor de verschillende vormen van inzet voor de vrijheid. Om half tien volgt een optocht met fakkels en lampions voorafgegaan door de muziekkorpsen. Er wordt geen wanklank gehoord. Om elf uur is alles weer rustig in Roden.
Uit het archief van de Historische Vereniging ‘Roon’
