Unieke oorlogsfietsroute lezers de Krant

Afbeelding
actueel
‘Ik deel graag mijn kennis over WO2’
NORG/ASSEN – Tegenwoordig woont Albert Eleveld in Assen. Lang woonde hij echter aan de Norgervaart in Huis ter Heide. U weet wel, waar mensen tot voor kort op één adres in drie gemeenten konden wonen (volgens de verschillende navigaties) en voor hulpverleners soms onvindbaar bleken. Die Albert heeft een nooit eerder gepubliceerde fietsroute in het teken van de Tweede Wereldoorlog samengesteld. Centraal in de route staat Operatie Amherst, waarvan Eleveld ondertussen zo goed als alles weet. ‘En dat is allemaal heel toevallig tot stand gekomen’, vertelt hij. Elders in de Krant staat de fietsroute afgedrukt die bij de kerk in Norg begint.  Een aanrader voor mensen die eens op een andere manier stil willen staan bij de oorlog.
Albert maakte de oorlog net niet mee, hij is een babyboomer van vlak na die oorlog dus. Over de oorlog vertelden zijn ouders wel eens iets, maar nooit heel veel. Ook een stuk parachutestof in huize Eleveld herinnerde lang aan de jaren 1940-1945. ‘Wat ik me herinner is dat ze me wel eens verteld hebben over mijn oom. Hij had een fietsenzaak in Huis ter Heide, dichtbij school. Omdat de Duitsers gek op fietsen waren, verstopte hij die bij mijn vader tussen het hooi. In mei als de hooivoorraad zienderogen slonk, was dat nogal eens een hachelijke aangelegenheid. De Duitsers zijn wel eens geweest en prikten dan met stokken in het hooi. Gelukkig stuitten ze nooit op een fiets.’ Eleveld ontmoette een vroegere schoolkameraad. Die vroeg hem of hij wist wat er tijdens de oorlog allemaal rond de Koelenweg gebeurd was. Dat er eten gebracht was aan para’s in een schuur en of ik wist wie, wat en waar. Dat wist ik dus niet. Niet veel later kwam ik op de boekenmarkt in Norg en stuitte daar op een boekje over een kwart eeuw Belangenvereniging Huis ter Heide. Daarin stond een artikel over Operatie Amherst, dus kocht ik het boekje maar voor mijn schoolkameraad. Ik las het en ontdekte nogal wat tegenstrijdigheden. Het wekte mijn interesse en dus ging ik ook naar een tentoonstelling in Assen om een duidelijker beeld te krijgen. Kwam ik daar toevallig in aanraking met de exposanten, waaronder Dick Hazeveld. We hebben vervolgens afgesproken en informatie uitgewisseld en zo is het balletje echt gaan rollen. Ik kreeg contact met Jan Kiers en Derk Habing, van wie ik veel informatie heb kunnen overnemen. Van de twintig tegenstrijdigheden had ik het merendeel zo opgelost, er bleven echter nog vragen. En ondertussen heb ik liefst 350 pagina’s aan informatie. Het laat me niet meer los. Moet je nagaan, al 350 pagina’s over een relatief heel klein deel van de gruwelijke oorlog. Want ook ik trek de conclusie dat het verbazingwekkend is waartoe een mens onder dergelijke omstandigheden in staat is.’
Zijn ouders spraken ooit over zo’n vijftien geallieerde para’s uit Frankrijk die onder de naam Operatie Amherst Noord Nederland sneller en met minder verliezen te bevrijden. ‘In werkelijkheid waren het er ruim honderd’, zegt Eleveld, die lijsten laat zien met namen van die para’s. 105 mannen met een gruwelijke hekel aan alles wat met Duitsland te maken had werden boven Norg en omgeving gedropt met bij zich een plunjezak met inhoud van 35 kilogram. Van de ruim honderd overleden er twaalf. ‘Althans, dat zijn mijn bevindingen, zoals ik weet dat de jongste para zeventien was en de rest gemiddeld 24 jaar. Een van de jongens brak bij de landing zijn enkel. Hij dook vervolgens onder in de Norgerbrug bij het brugwachtershuisje, onder de vloer. Op de wal lag een collega, die was dood. Hij vroeg vervolgens aan iemand het embleem van zijn overleden collega’s pak te halen, zodat hij kon zien wie dat was. Die overleden para ligt begraven in Bovensmilde, zijn helm staat op het graf.’ Eleveld is los. Hij raakte zelf door toeval geïnteresseerd in de verhalen en somt de een na de ander op. Hij zou er met gemak een boek over kunnen schrijven. ‘Maar ik weet nog niet wat ik er mee kan. Mee moet. Er komt zoveel bij, er komt steeds meer bij. De fietsroute is mijn eerste publicatie. Heeft nooit eerder ergens afgedrukt gestaan. De route is 26 kilometer en ik noem ‘m laagdrempelig. Onderweg zijn twaalf plaatsen waar iets gebeurd is. Plaatsen waar een verhaal aan kleeft. Krijgen de mensen een idee bij wat er zich hier afgespeeld heeft. Zo komt de oorlog dichtbij. De huidige generatie weet nog wel van concentratiekampen en Jodenvervolging, veel minder van wat er zich hier heeft afgespeeld. De fietsroute is daarom ideaal. Het is goed stil te blijven staan bij de oorlog. Vertrekpunt is de kerk in Norg’, zegt Eleveld.
Ondertussen vertelt Eleveld onverdroten verder. Over het onduidelijke lot van één Franse para, over de 75-jarige geheimhouding en over het feit dat pal voor het einde van de oorlog veel Duistgezinde landgenoten door Duitsers voor het bekende karretje gespannen werden. ‘Die waren afhankelijk gemaakt, er was geen weg terug’, legt hij het relatief grote aantal NSB’ers in dit gebied uit. ‘Ik deel mijn kennis over de oorlog graag met andere mensen. In dat kader zegt het verhaal over de familie Zwerver wel veel. De gebroeders Zwerver zijn in Norg gefusilleerd, hun zus stierf tijdens de bevrijdingsgevechten. Jongere familie overleefde wel, maar hebben nooit gedetailleerd geweten hoe hun broers en zus aan hun einde zijn gekomen. Ze hebben contact met mij gezocht, ze wonen zelf ondertussen in Limburg, en ik heb ze onlangs die informatie kunnen geven. Je kunt je voorstellen dat ze daar ondanks alles toch heel blij mee zijn’, zegt Albert. ‘Weet je’, besluit hij, ‘als je hier eenmaal in zit, kom je er niet los meer van. Om mensen in het verspreidingsgebied van de Krant informatie te geven wat er bij wijze van spreken in hun achtertuin is gebeurd, heb ik deze fietsroute samengesteld. Ik hoop dat veel mensen er gebruik van zullen maken.’
 

UIT DE KRANT

Lees ook