Voor de deur

Om een verscheidenheid aan natuur te zien hoef je het niet per se ver te zoeken. Als je bijvoorbeeld een (gemeentelijk) gazonnetje met een paar bomen voor de deur hebt maak je in het najaar een goede kans dat je paddenstoelen krijgt te zien. Dat is zeker het geval wanneer er eiken staan, want die werken met tal van schimmels samen, maar ook berken doen dat. En u weet zo langzamerhand dat schimmels fructificeren, met andere woorden: ze vormen paddenstoelen. Het is zoiets als de appelboom die vruchten vormt.

Dat u ’die rooie met witte stippen’ vast wel kent is ook een open deur, maar toch ben ik altijd weer verbaasd dat zo weinig mensen de naam Vliegenzwam er van kennen. Nou ben ik als IVN-er nooit te beroerd om mensen uit te leggen hoe deze amaniet heet en aan zijn naam komt, want dat blijft een mooi verhaal dat ik hier niet ga herhalen. Met afstand is het de meest gefotografeerde zwam van Nederland en dat werd afgelopen zaterdagmiddag bewezen aan het Julianaplein in Roden. Ik had me al eerder voorgenomen daar de mooie groep Vliegenzwammen te fotograferen, maar toen ik er aan kwam lopen zag ik dat ik niet de enige was. Eén van de exemplaren had een hoed gevormd met een diameter van meer dan 25 cm en wat is het dan leuk om je jonge ukkiepukkiehondje er naast te posteren om de grootte van de paddenstoel te accentueren, c.q. het formaat van het hondje. Ukkiepukkie vond het zichtbaar maar helemaal niets en het had heel wat voeten in aarde voordat het baasje tevreden was over het resultaat. In de tussentijd was er nog iemand met een camera aan komen lopen om één en ander te fotograferen en even later voorwaar nog iemand. Een ander wist te vertellen dat deze paddenstoelen op die plek al talloze keren aanleiding waren geweest voor een fotosessie.

Even daarvoor was ik bij oud-timmerman Klaas de Vries aan de Leeksterweg langs geweest nadat hij al eerder had gebeld met de mededeling dat er ’bijzondere’ paddenstoelen bij hem voor de deur groeiden en dat waren vooral grote exemplaren verzekerde hij. Dat ’grote’ klopte en dat zie je wel vaker bij het Gewoon eekhoorntjesbrood, want dat was de soort die er stond. Ik vertelde hem dat dit een zeer smakelijke boleet is, maar dan moeten ze wel jong, vers en vooral stevig zijn. Wat ik bij hem voor de deur aantrof waren vooral joekels van zwammen, maar sommige waren al in staat van ontbinding dan wel sponzig en dan zijn ze absoluut te smerig voor consumptie. Nou waren deze boleten niet de enige paddenstoelen die daar groeiden, want ook hier stonden Vliegenzwammen. Beide soorten werken samen met bomen, in dit geval twee Zomereiken die daar in een door twee opritten begrenst gazonnetje van nog geen are staan. Dankzij onderzoek ontdekte men op een gegeven moment dat bij de Vliegenzwam heel vaak de Peperboleet groeit. Dan moeten ze iets met elkaar hebben, maar wat is tot op heden niet bekend. Ook bij Klaas ontdekte ik de Peperboleet in het gazonnetje. Hij ontleent zijn naam trouwens aan de loeischerpe peperige smaak.

Omdat ik daar toch was keek ik er verder rond en wees Klaas op enkele exemplaren van de Groene knolamaniet, één van de meest dodelijke soorten van Nederland. Voor de gein zei ik tegen hem dat wanneer hij van zijn vrouw af wilde komen één exemplaar voldoende zou zijn. ”Nou breng je me toch op een idee”, grapte Klaas. Ondertussen had ik hem al gewezen op de tamelijk giftige Gewone zwavelkop, een afbreker van vooral hout. Dat duidde erop dat er daar, gezien de vele exemplaren die er staan, nog een flink stuk hout in de grond zit. Twee andere saprotrofe soorten, afbrekers van organisch materiaal, waren hele kleintjes: de Draadsteelmycena en de Papilmycena. Ik had de ene soort nog niet benoemd of de andere diende zich al weer aan: Lilastelige gordijnzwam, Oranjebloesemzwam, Scherpe kamrussula, Muffe gordijnzwam, Tweekleurige vaalhoed, Broze russula, allemaal soorten die daar met de Zomereiken in symbiose leven. En dat was nog niet alles, want er stonden er zelfs nog 5 soorten waarvan ik u de namen maar zal besparen. En dat alles op een lullig gemeentelijk gazonnetje van misschien 70 vierkante meter. Zoals ik al in het begin zei, voor echte natuur en dan ook nog in een grote verscheidenheid hoef je soms niet ver op pad.