Vroeg in ’t jaar

Afbeelding
Puur natuur
Puur Natuur
Met de mooie weersvoorspelling voor deze week kun je heel wat vroege ’voorjaarsboden’ verwachten. Vroege boden zijn zonder meer de katjes van de wilg (foto). Die zijn er in soorten en maten. En net als bij echte katjes zijn er mannetjes en vrouwtjes. De plant is namelijk tweehuizig. Een boom heeft of alleen mannelijke katjes, of alleen vrouwelijke katjes. Voor de bevruchting (bestuiving) van de vrouwelijke katjes zijn insecten, vooral (wilde) bijen, onontbeerlijk.
Als je de mannelijke katjes van de wilg ziet zijn die vaak geel van het stuifmeel dat op het uiteinde van de meeldraden (de helmknoppen) zit. Dan denk je dat er zoveel opzit dat de wind er wel vat op krijgt, maar dat is niet zo. Bij de hangende katjes van bijvoorbeeld de Hazelaar en Zwarte els is dat wel zo. Tik maar eens tegen zo’n tak, dan zie je er wolkjes stuifmeel van afkomen. Maar bijen zijn dus goede bestuivers, omdat ze van katje naar katje vliegen om stuifmeel te verzamelen. Daarvan blijft veel aan hun harige lijfjes hangen en komt zo dan wel in aanraking met de stempels van de stampers op de vrouwelijke katjes. Stuifmeel is zeer belangrijk voedsel voor (wilde) bijen. Dat wordt bijna het hele jaar geleverd door tal van planten. Het is in de natuur zo geregeld dat er later in het jaar ook wat valt te halen. Nu heb ik het wel over het vroege voorjaar, maar die katjes zijn er soms al veel vroeger, net als bijen. Met een iets hogere temperatuur kunnen die al heel vroeg in het jaar actief worden. En dan is het mooi dat er dan ergens iets voor ze valt te halen.
Zoals al opgemerkt zijn er wilgen in soorten en maten. De meesten van u kennen ongetwijfeld wel de Kruipwilg, om maar met een laagblijvende soort te beginnen. Maar het kunnen ook knoerten van bomen worden. De Schietwilg bijvoorbeeld (die schiet de lucht in) kan wel 20 meter hoog worden. Dat zijn dan majestueuze bomen. Ook van de er iets op lijkende Kraakwilg komen grote exemplaren voor, maar die zijn breder van postuur. De naam dankt hij aan de breekbaarheid van diens twijgen. Het schijnt trouwens dat er van de Kraakwilg meer hybriden voorkomen dan zuivere kraakwilgen. Als florist moet je altijd goed uit je doppen kijken voordat je een wilg van een naam voorziet. Zo kunnen jonge Amandelwilgen weer verward worden met de Kraakwilg. Een echte bastaard die als soort verder leeft is de Duitse dot. Deze uit Oost-Europa afkomstige wilg is een kruising van de Boswilg, Grauwe wilg en de Katwilg. Deze soort is hier als een echte griendwilg ingevoerd - vooral in het Hollands-Utrechtse veengebied - omdat hij goed bestand is tegen langdurige overstromingen. Via zaad kan deze wilg zich niet voortplanten, want er komen alleen maar vrouwelijke planten van voor. De vermeerdering geschiedt via stekken. In onze contreien is het een grote zeldzaamheid. Ze zijn slechts te vinden op een groeiplaats bij Westervelde en ten oosten van Peize in De Onlanden.
In ecologisch perspectief is de wilg heel belangrijk. Niet alleen bijen profiteren ervan, maar tal van andere insecten ontlenen hun bestaan eraan. Ik mag er graag in het najaar bij rondscharrelen, want de wilg kent een keur aan paddenstoelen die ermee in symbiose leven. Gordijnzwammen, melkzwammen, ridderzwammen, russula’s, vaalhoeden en vezelkoppen. Het zijn er vele. Ook zijn er ontelbaar veel saprotrofe zwammen op te vinden. Deze afbrekers van wilgensubstraat kun je ook nu al vinden. Een week geleden was ik met de Mycologische Werkgroep Groningen actief bij Noorddijk en van de pakweg 80 soorten die we vonden was wilg het substraat. Dat kan zijn op blad, dode twijgen en takken, stronken en stammen. Alles wat dood is wordt immers afgebroken en komt weer in de kringloop terecht. Een mooie soort die je soms in een nat milieu op wilgenhout ziet is de Tijgertaaiplaat. Afgelopen zaterdag ben ik er nog naar op zoek geweest in de Kleibos waar hij wel eens is gezien. Dat was iets te optimistisch gedacht, want zo vroeg in het jaar tref je ze nog niet. Misschien wel een maand later. Voorjaarsboden waren er genoeg. Zo stonden enkele exemplaren van de Bosanemoon nu al in bloei. Met het mooie weer van deze week voor de boeg kan het maar zo zijn dat binnenkort de bodem hier en daar al wit kleurt.
 
 
 

UIT DE KRANT

Lees ook