Winterrecords
Het is wintertijd, dus is er wintersport op televisie. Schaatsen, schansspringen, skiën, bobsleeën etc. Soms hang ik even aan de buis wanneer er weer een record is verbroken. Het blijft me fascineren hoe sporters in staat zijn om tot het uiterste te gaan en records te verbreken. Maar steeds vaker vraag ik me af waar we mee bezig zijn. Niet om de sport maar om de sportomgeving. Als de camera’s uitzoomen zie ik skischansen en skipistes in een groene omgeving. Met sneeuwkanonnen worden ze kunstmatig van sneeuw voorzien. Schaatswedstrijden worden gehouden op kunstijsbanen omdat er buiten geen ijs meer ligt. Ik heb de beelden van de Olympische winterspelen (2022) in China nog op mijn netvlies. Er ligt zelfs een energie slurpende kunstijsbaan in Qatar. Een land met een gemiddelde temperatuur van 27 °C.
De laatste jaren breken we winterrecord op winterrecord. Afgelopen oud en nieuw beleefden we met 15,6 graden de warmste jaarwisseling ooit. Een triest nieuw warmterecord voor de Nederlandse winter. De gemiddelde wintertemperatuur is de afgelopen veertig jaar met twee graden gestegen las ik op diverse weerpagina’s. Nog nooit steeg de gemiddelde temperatuur zo snel. Sommige mensen zullen er blij mee zijn omdat ze niet meer naar Mallorca hoeven om te overwinteren maar het is een beangstigend signaal voor de toekomst.
Begin januari verschenen de eerste topjes boven de grond. Eind januari kwamen de eerste sneeuwklokjes al tevoorschijn. De afgelopen tien jaar lag de gemiddelde eerste bloeidatum in Nederland op 31 januari lees ik op de site van Nature Today. Ruim drie weker eerder dan het gemiddelde van 22 februari in de periode 1940 tot 1968. Dat komt door steeds zachtere winters. Ik verwacht dat over een week de sneeuwklokjes in mijn tuin in volle bloei staan. Dan luiden de witte klokjes het voorjaar in. Want sneeuwklokjes ‘luiden de winter uit en prijzen de lentebruid’. Het bloempje staat daarom symbool voor hoop, het ontluikende voorjaar. Maar het voorjaar begint steeds eerder….
De wetenschappelijke naam van Sneeuwklokjes is Galanthus nivalis is afgeleid van de Griekse woorden ‘gala’, (melk) en ‘anthos’, (bloem). Melkbloem dus. Nivalis (Latijn) betekent sneeuw. Melkbloem en sneeuw wordt samen sneeuwklokje, logisch. Ze komen overigens niet oorspronkelijk voor in ons land maar zijn ingevoerd uit oost Europa.
Sneeuwklokjes? Hoezo sneeuwklokjes. Gaan we binnenkort de namen van onze planten en seizoenen herzien? De laatste Elfstedentocht was 25 jaar geleden, in 1995. Mijn oudste zoon was twee jaar oud en de jongste moest nog geboren worden. Echt winters hebben ze nauwelijks meegemaakt en als de temperatuur blijft stijgen, gaan ze die winters niet meer meemaken. Sneeuw kennen ze wel maar niet meters dik, tegen de gevels omhoog. Als dit zo doorgaat begrijpen onze kleinkinderen het verband niet meer tussen de naam sneeuwklokje en sneeuw.
Wat moeten we straks met plantennamen als sneeuwklokje, sneeuwroem, winterbes, winterviool, winterakoniet en winterheide? Misschien moeten we de namen wijzigen in lenteklokje, voorjaarsroem, lentebes, voorjaarsviool, lenteakoniet en lenteheide? Dan noemen we de winter het ‘vroege voorjaar’ of iets dergelijks.
Levert Nederland straks nog schaatshelden af als we geen echte winters meer hebben? Komt er nog een Elfstedentocht? Daarvoor moet de temperatuur gemiddeld 15 dagen onder -4.2 °C liggen is de vuistregel. Henk Angenent gaat denk ik de boeken in als laatste Elfstedentochtwinnaar. Of pakken we wereldwijd het klimaatprobleem echt aan? De tijd zal het (snel) leren.
Andre Brasse – Puur Natuur nr. 91
